Goed geboekt

[p. 51]

Corrie en de Kaboutertjes

Zomin als men, ouder geworden, zijn eigen kinderen volledig begrijpen kan, zo moeilijk is het om zich met enige helderheid zijn belangrijkste jeugdervaringen te herinneren. Kinderen verwijderen zich in de toekomst, zelf zijn wij allang achtergebleven in het verleden en op de scheidslijn zouden wij staan als een volkomen niets, wanneer we niet desondanks streefden naar begrip en herinnering.

Mijn eerste boek heette ‘Corrie en de Kaboutertjes’ en het was geschreven door Mevrouw Van Osselen van Delden. Waarschijnlijk is dat het feit, dat mijn eerste boek ‘Corrie en de Kaboutertjes’ heette en dat de schrijfster zich Mevrouw noemde, het belangrijkste wat ik de lezer heb mede te delen en wat ik ooit enige lezer meedelen zàl. Vermoedelijk hebben Corrie, Mevrouw en de Kaboutertjes mijn karakter gevormd, of misvormd, misschien hebben zij in belangrijke mate de keuze van mijn echtgenote beïnvloed en zijn zij mede verantwoordelijk voor de knutselneigingen van Elisabeth, onze oudste dochter en voor de koppigheid van Peter, onze jongste zoon.

Zo belangrijk kan een eerste boek zijn en zo belangrijk is het, daarvan ben ik overtuigd, voor mij ook geweest. Maar hoe vreemd, hoe angstaanjagend bijna, is het dan, te beseffen dat de herinnering niet verder gaat dan tot die naam en die titel, of gaat ze dat wèl?

[p. 52]

Toen ik het boek uit de openbare leeszaal haalde, moet ik tezamen met mijn oudere broertje met kloppend hart voor de eerste maal in dat wat muffe souterrain gestaan hebben, waar ik later jarenlang wekelijks in- en uitliep. Ik stond tussen de groen geschilderde balkjes, die de wachtende kinderen in toom hielden, en bereikte tenslotte de toonbank met de enorme catalogussen en de kaartenbakken. Daarachter zaten de twee in mijn ogen van toen oude juffrouwen, de kleine vriendelijke met het grijze haar en de rode konen, en de angstaanjagende met het gladde kapsel en de zwarte snor. Een van die juffrouwen zal toen wel over de toekomst van mijn nageslacht hebben beslist door te zeggen: ‘Ik zal je “Corrie en de Kaboutertjes” geven.’ Het was een tamelijk dun boek, dat weet ik nog wel, en de linnen band, van een vuil-witte kleur met daarop in verschillende kleuren een voorstelling gestempeld die ik vergeten ben, voelde glad aan. Maar hoe voelde ik mij toen ik naar huis liep met dat boek onder mijn arm?

Thuisgekomen zal ik wel zijn gaan lezen, maar wat was het, Woensdag of Zaterdag? Brandde de kachel toen ik ‘Corrie en de Kaboutertjes’ las, in welk vertrek bevond ik mij, of zat ik in een hoekje van het balkon? Scheen de zon in de tuin?

Ik weet het allemaal niet, ik weet ook niet wat voor een meisje Corrie was en ik zie geen enkele van al die kaboutertjes. Ik weet alleen, en dan nog maar vaag, dat iets van dat boek met zijn gladde papier in mij overgegaan is, iets van mosgeur en vruchtbaarheid, iets wat mij altijd weer ómwoelt, in al zijn vaagheid, wanneer ik eraan denk.

En verder weet ik, dat ik meer boeken wilde lezen die het merk Mevrouw Van Osselen van Delden droegen. Ik las ‘Het Jodinnetje van Elspeet’, dat ik niet uit kon lezen omdat het mij alleen maar naar ‘Corrie en de Kaboutertjes’ deed verlangen, en ik las ‘De familie Dolijn’, dat

[p. 53]

mij aantrok en afstootte tegelijk. Er was daarin sprake, geloof ik, van een familie, wat deftiger dan de onze, die ging verhuizen en ik zie nog een lege, onttakelde kamer met donkere plekken op het behang, waar schilderijen hadden gehangen. In die kamer speelden jongetjes zoals mijn broertje en ik, die mij afkeer inboezemden en aantrokken tegelijk, maar het sterkst herinner ik mij dat behang omdat het mij denken deed aan het behang van de kamer waarin we zelf speelden, het behang waarvan we de doodsheid proefden wanneer wij er een natte tong tegenaan drukten. Ook dat behang haatte ik en het trok mij aan tegelijk.

En dat is dan wel zo ongeveer alles wat Mevrouw Van Osselen van Delden betreft. Haar sensaties hebben zich later wel in overvloed herhaald, maar niets drong zo diep in de ziel, want de ziel lag braak. Niets is er zo hecht geworteld en zo moeilijk uit te graven. Het zal wel nooit lukken.

Natuurlijk zou ik tegen een van onze oudste kinderen, tegen Karel of Elisabeth kunnen zeggen: ‘Je vader wil “Corrie en de Kaboutertjes” lezen, breng het eens mee uit de bibliotheek’, maar stel het geval dat ik die moeite zou willen nemen, zou ik het dan aandurven het bleke bandje alleen maar aan te zien? Laat staan dat ik het wagen zou het boekje te openen om vast te stellen dat het jongetje dat ik was een veertien puntsletter normaal vond en tot in zijn tenen bewogen werd door een stijl, onleesbaar nu van oubakkenheid. Nee, ik ben doodsbenauwd voor ‘Corrie en de Kaboutertjes’, werkelijk doodsbenauwd, want hoe kan een mens weten of niet het voornaamste van hemzelf gestorven is in het verleden?

En wanneer men daar dan zo staat, onzeker of men dood is of leeft op die scheidslijn van verleden en toekomst, wenst men zekerheid omtrent die toekomst, daar is men vader voor. Onze middelste zoon, Klaas-Dirk, is een weinig ouder dan ik, toen ik ‘Corrie en de Kaboutertjes’

[p. 54]

las. Hij is ook degene die nog het meest op mij lijkt. Een arts die mij betastte zei toen ik nog kind was eens: ‘Wat heeft die jongen een dikke buik,’ en ook hij, Klaas-Dirk, heeft dat rol-ronde. Ook heeft hij mijn gulzigheid, mijn angst voor teleurstellingen, de onzekerheid in gezelschap die ik weliswaar kwijtgeraakt ben. Ja, hij lijkt op mij, enigszins. Daarom vroeg ik aan hem: ‘Heb jij “Corrie en de Kaboutertjes” wel eens gelezen, Klaas?’

‘Ja,’ zei hij, ‘waarom?’

‘En vond je het mooi?’

Hij rimpelde zijn dikke neus en zei met een duistere blik: ‘Niks an.’

‘Werkelijk niet? En waarom niet?’

‘Daarom niet. Flauw boekie.’

Men weet bij Klaas-Dirk niet gauw waar men aan toe is, meestal, om zich een houding te geven in zijn onzekerheid, zegt hij dingen die hij niet meent. Maar ik weet bijna zeker, door de intonatie van dat: ‘Flauw boekie’, dat ‘Corrie en de Kaboutertjes’ hem heeft ontroerd zoals het ook mij eens heeft aangegrepen. Bijna zeker, niet helemaal, maar met die halve zekerheid moet ik dan maar genoegen nemen. Het is de zekerheid van universele ontroeringen, die ons aan verleden en toekomst binden en ons onsterfelijk maken.

jaap romijn