|
| |
| |
| |
XXI. M'neer Frits.
Was de worstelknecht van m'neer Koppé, die boven ons woonde één hoog. Als m'neer Koppé geworsteld had en warm was en vermoeid en bezweet, dan veegwreef m'neer Frits hem af, zachtstevig wrijvend dat-ie de huid niet kapotmaakte op den rug van worstelaar. Fijnnetjes, netjescorrect liep m'neer Frits altijd naast worstelman mee, eventjes achterblijvend. Droeg 't bruine citytaschje met olie en de handdoeken. Trotsgroot voor 'm stapstapte m'neer Koppé naar z'n leslokaal ergens in de drukke stadsbuurt. Altijd had m'neer Frits een grijze hoed, een rooie das en een vrouw. Juffrouw Meks sprak er schande van en nichie ook. Juffrouw Koppé vond 't niet erg zoolang m'neer Frits goed met haar was, maar toen ze met 'm ruziede, vond ze 't ook schande en met z'n drieën schandekletsten ze d'rvan, de kulbuurt rond. Juffrouw Koppé uit 't raam één-hoog boven en nichie met juffrouw Meks in den tuin.
‘Dat-ie nou trouwt over de puthaak, dat is nog tot daaran toe, maar dat die al die meissies zoo nakende uitkleedt, dat is gemeen, wat u nichie?’
En van boven af:
‘As ik alles geweten had, was-ie nooit bij me in huis gekommen, u begrijpt as je iemand buiten de kost hebt,
| |
| |
dat is veel duurder dan in de kost, dat's vanzelf, en me man is wel op 'm gesteld, ik zou liegen as ik anders zei, hij is goed voor z'n werk.’
‘Is dat nou nog zoo moeielijk, dat afdrogen? Ik dacht, dat daar nou niet zooveel an was’ naarbovenpraatte juffrouw Meks terug.
‘Nee, dat moet u zoo gauw niet zeggen, je moet niet te zacht wrijven en niet te hard, want as je te zacht doet, dan geeft 't je niks en as je 't te hard doet, dan kà-je 't net zoo goed late... nee voor z'n werk is-ie goed.’
‘Nou, maar dan hield ik 'm maar.’
‘Nee, ik hou 'm niet, as m'n man 'm buitenshuis wil houën, dan is 't mijn goed, maar ik wil van m'n huis geen kast maken.’
‘Nee, daar heb u gelijk in, dat zou ik ook niet moeten.’
‘O zoo, in die tijd, dat-ie nou hier woont, het-ie al.... laat ik d'ris zien driemaal een ander gehad... eerst die Duitsche, dat zal u nog wel weten, die kleine... die had note-bene nog cente ook... affijn, m'neer Frits hèt wel gezorgd, dat ze opkwammen en toen uit was 't met d'r... die tweede, dat was weer 'n Duitsche en nou die Engelsche.’
‘O, maar daar is-ie toch mee getrouwd... dat hebt u immers zelf gezegd.’
‘Getrouwd? Nou ja, op zijn manier, getrouwd in Engeland, maar dat telt me niet, dat telt me niks, daar draai ik m'n hand niet voor om... heb u 'n trouwpapier gezien, - heb ik 'n trouwpapier gezien... en in alle gevalle, getrouwd of niet getrouwd, hij moet weg en zij moet weg... je zou op 't laatst ruzie hebben met je eigen man.’
‘Zeg u dat wel... nee, dan zouèn ze d'r bij mij ook afmoeten, maar ze ziet d'r toch heelemaal niet reuzieachtig uit hè?’
‘O, nee, d'r gezicht is fijn genoeg met d'r rooie haar en d'r blauwe oogen, m'n man zegt dat dat mooi is in Enge- | |
| |
land,
nou, ik gun ze de lol, maar ze het ze achter de mouw, dat heb ik u maar te zeggen.’
‘Maar hij is toch lang zoo'n onknap persoon niet en hij is toch altijd even netjes gekleed.’
‘Nou, die knappigheid hèt van dichtbij gezien, ook niet over, z'n gezicht zit vol puiste, hij is net effies dertig, maar je zou 'm best meer as veertig geven en hij is al zoo grijs as 'n duif... en wat z'n moeie pakkies betreft, nou dat kan me man ook en dat kan ik ook, as we de lui niet betalen.’
‘Dat 's glad, god, is-ie van die kracht?
‘Nou, en niet effies ook, u had moeten zien wat 'n dassen en wat 'n hoeden 't fijnste niet fijn genoeg... en niks betalen, geregeld niks.’
Laat-avend zaten we bedaard aan ons werk. Sam over mij, dee z'n laatste dingen voor z'n examen nog na. Buiten ruischritste regen over de ruiten en prettig rilde ik, dat we saam binnen waren.
‘Wat een weer hè, buiten.’
‘Nou asjeblieft, zoo zullen we ook gauw uitgezomerd zijn.’
‘Ja... we werken wel lekker hé vanavend? Blijf je nog lang op?’
‘Nee... niet zoo heel lang meer, in ben een beetje moei... ben je nog uitgeweest vandaag?
‘Nee, ik ben maar thuis gebleven... zeg Sam, ik laat morgenochtend de wekker om half zeven afloopen, dan kom ik bij je nog lekker wakkerpraten.’
‘Ja, dat 's goed, as je maar rustig bent, anders weet je d'r alles van... maar zeg, ga d'ris even kijken, 't is net of ze op 't raam tikken.’
Uit 't raam keek 'k in den zwarten regentuin, die gek lei; de overhuizen al donker in den nalaten avend. Ik keek en leegstarend in zwarte verte; een zoeten smaak proevend
| |
| |
in m'n mond en week denkend aan Sam... wat hadden we 't rustig de laatste dagen, dat moest zoo blijven, langzaam aan werd 't herfstig buiten... lang-donker al. Ineens... fel-vlug tegen 't raam 'n steentje...
‘Nee maar zeg, nou moet ik toch eris kijken, wat dat is... dat 's toch al te zot.’
Open 't raam. Uit 't eenhoograam riep een stem, die van m'neer Frits was:
‘Bent u daar, m'neer Driesse?’
‘Gut u, m'neer Oostdijk... is d'r wat niet in orde?’
‘Ja, ik kom.’
Vlug clownde hij naar beneden, langs de pereboom voor 't raam, die wat neerzwiepte en weer opboog, vlug in de vensterbank en bij ons binnen, vreemd vallend in de rustige intimiteit van haast slapen-gaan in de kamer. Ik dee 't raam dicht en dadelijk, 't eerst pratend begon hij: ‘Neem u me niet kwalijk, dat ik zoo mal binnenkom en zoo laat, maar ik zal u alles vertellen... dan zal u zelf zien.’
Fijnbeefde rillerig, correct in z'n zwarte pakje met z'n lijf lichtlenig, maar z'n gezicht te oud toch en verschrikt-onrustig.
‘Gaat u dan maar ziiten... zoo erg zal 't toch wel niet zijn,’ kalmde Sam.
‘Ja... ja... laat ik maar even zitten... god, wat ben ik beroerd...’
‘Maar wat is d'r dan toch?’
‘Ik moet de gevangenis weer in.’
‘Lieve jeses, dat 's beroerd.’
‘Ja... ik heb 't al zien ankommen, 'n heelen tijd al... en ik kon niet weg. Telkens dacht ik nog, dat 't goed zou gaan... maar 't is mis, ze hebben me verrajen... ze hebben me verrajen en nou loeren ze op me, as ik 't huis uitkom dan snappen ze me.’
‘Ja, dat is verdomd erg.’
| |
| |
‘'t Is de tweede keer al... de tweede keer... nou moet ik de cel weer in, god weet voor hoe lang.’
‘Maar wat wilt u dan, dat we voor u doen? Wilt u dan, dat we u zien weg te helpen?’
‘Nee, dat kan niet meer... 't is te laat... d'r is niks meer an te doen, niks meer, ik moet d'rin... maar ik wou u vragen of ik vannacht hier mag blijven, dan heb ik tenminste nog eris eenmaal 'n goeie nacht en morgen wou ik dan maar de straat op loopen, dan zallen ze me wel pakken.’
‘Ja zeker, u kunt gerust hier blijven, zoolang als u maar wilt... Joop, m'neer Oostdijk kan zeker jou bed wel krijgen, dan slaap ik in 't alcoof.’
‘Ja, dat's best.’
M'neer Frits heelweer kalmer nu, bedaard zat hij op de canapé.
‘Ik dacht wel, dat u 't goed zou vinden, voor een nacht... boven heb ik geen deel van leven meer, ze doen daar niks as schelden. Mag Lizzy ook hier komen?’
‘O, ja, als u graag wilt, ja’.
Hij pretjeslachte zachtjes: ‘U begrijpt, daar krijg je niet veel vrouwen te zien, en wie weet hoe lang ik d'r inmoet... u moet maar 'n beetje door de vingers zien vannacht... 't is de laatste keer, moet u maar denken, want als ik d'r uitkom zal Lizzy wel weg zijn, denk ik.’
‘Ja, dat denk ik ook... u kunt hier doen, wat u wilt, we sjouwen straks mijn ledikant 't alcoof uit en dan kunt u Joop z'n bed krijgen, wat jij Joop?’
‘Ja, 't is mij goed.’
Maar weewitte walging voelde ik voor fijnen vent, die zijn laatsten tijd gebruiken wou, en die nu prettig te lachen zat: Ja... as ik eruit kom, dan is Lizzy d' rniet meer.’ Al zijn gekke angst voor grijzen cellentijd, die voor hem komen ging, verhelderde lekker nu hij voorproefde van den nacht, dat Lizzy nog bij hem zou zijn.
| |
| |
‘Zal ik d'r maar even roepen... zij kan natuurlijk wel over de stoep komen, op haar loeren ze niet, dat begrijpt u zoo.’
Uit 't raam floot hij schel in de dichte nachtstilte, twee keer lang en een keer kort.
‘Ziezoo, nou komt ze wel’.
-------------
Vreemdfijn, schuw was ze binnen, en ze begreep wel, dat we wisten, waarom ze hier moest zijn, den laatsten nacht, dat m'neer Frits in vrijheid was. Manteltje over haar arm, hoed in d'r hand. Een beetje Engelsch praatte ze haar korte zinnetjes maar die ze prettig doorlachte met een luchtig gelach, en dadelijk maakte ze haar thuis in onze kamer.
‘Ziezoo, dat is alweer, ik ben blij, dat ik daar weg ben... dat mensch dee den heelen avend niks as schelden en razen.’
‘U kunt hier blijven, zoolang u wilt,’ zei Sam. ‘Joop help jij me even de canapé keeren en mijn ledikant uit-sjouwen.’
Toendan maakten we onze slaapplaats klaar, de canapé met de hooge kant van de muur af, voor mij, Sam's ledikant voor hem vlak er tegenan. En 't alcoof donker en leeg hollend nu 't eene bed d'ruit was; we stonden d'r met z'n vieren in.
‘Hier hebt u alles, wat u noodig hebt... poeierzeep in 't doosje... handdoeken liggen in 't laadje,’ zei Sam.
‘Willen we dan maar niet te bed gaan?’ vroeg m'neer Frits ‘ik ben moe en verlang naar m'n bed, en 't is laat genoeg voor zoo'n drukken dag’.
Maar zij met fijner meisjesvoelen voor wat ze wist, dat gebeuren ging huiverschuwde toch terugjes om ons.
‘Nee, laten we nog een beetje opblijven, als de heeren 't goed vinden... dan kannen we nog wat praten.’
Zoetjes door mij heen donsde zachtfijn vreemdvoelen
| |
| |
voor dat meisje, dat blijpraatte nog den avend voordat ze heel alleen zou zijn. Lachbuigend babbelde ze nu met Sam in den gelen lichtschijn van de stilbrandende lamp over haar gezicht heen, en vlug terugbabbelde ze weer naar mij.
‘Wat bent u stil vanavend.’
‘Wat bent u vroolijk... waarom bent u nou blij?’
‘Waarom niet... vraag u liever waarom niet?’...
‘Vindt u 't dan niet lam, dat Oostdijk weg moet?’
‘Waarachtig vind ik 't lam, maar ik kan d'r niet om huilen... as ik huil wor ik leelijk en as ik leelijk ben, kan ik m'n kost niet opscharrelen.’
‘Nee... u mag wel afscheid nemen van 'm... hij schijnt d'r leelijk tegen angedraaid te zijn?’
‘Ja, drie nootjes zal-ie wel te kraken krijgen... en we nemen wel goed afscheid... vannacht, voorgoed, geloof u ook niet?’
‘Misschien wel... ik weet 't niet, misschien ziet u mekaar wel eris weer.’
‘Ik denk 't niet, en dat hoeft ook niet, we houën veel van mekaar, maar Frits begrijpt wel, dat ik geen drie jaar op 'm kan wachten?’
‘Maar wat gaat u dan doen... waar gaat u heen... u moet toch ergens heen.’
‘Ja, morgen gaat Frits de straat op... hij zegt dat-ie dan wel gauw opgepakt wordt en dan ga ik de stad in.’
‘Maar blijf u nog wat hier... waar moet u dan heen, de stad in?’
‘Dat weet ik niet... u moest niet zooveel vragen... ik vraag ook zooveel niet... we moesten maar naar bed gaan.’
De starstille donkerte in de kamer. Op de koele kanapé lei 'k achterover, pijnklaar wakker. Sam in 't ledekant naast me sliep paisibel. In 't alcoof, waar de twee lagen in mijn bed, was 't stil geweest een poosje, tijd van fatsoen,
| |
| |
dat ze dachten, we sliepen nog niet. En hun afscheid hadden ze toen genomen... afscheid voor altijd omdat hij heenging voor jaren misschien in dofleege grijsheid van de cel. Fijne lachgeluidjes, maar gekort en ingehouden en daartusschen 't langere geluid van hun zoenen. Dat eerst en dan wilder lachend, onbeheerscht meer, haar stem er diepdoordringend tusschen...
In mij pijnde hevig afscheid van hun liefde, door mijn beenen rilde het rukkend, als ze mekaar zoenden. En hij dee 't zoo lang... kwam hij dan niet klaar... nooit...
-------------
Maar rustig werd 't dan toch, ze waren stil gaan liggen met mekaar. Om mij heen niets dan de zwarte stilte, die zachtjes te suisen in mijn ooren begon... scherp te suisen, zachtscherp... zachtsarrendsuisscherp... almaar door. En 't suisgeluid wou niet bedaren... ik begon te praten om er overheen te komen, maar 't suisen bleef... verzachtte tot doezeliger rittelen... dat in mijn ooren kriezelde van binnen... diepplagend zachtjes en dan ineenen iets feller weer, dat mijn vleesch schokte. De stilte zwarterzwart en al maar zwaarzwarter worden. En 't dikke zwart te schuiven en schudden zwaarbelbobbelend... vol geluid de kamer... dikdrollig geluid, dat traagjes, bobbelde uit de hoeken op... in 't zwart op...
Maardan radeloos kil in krankzinnige bobbende zwartstilte uitgilde ik uit:
‘Sam... Sam... lieveling.’
Lichtdag toen ik wakker werd. 't Ledekant weggenomen voor de canapé. Ze waren op al alledrie en gekleed om uit te gaan. Vlug stond ik op en waschte mij frisch af, kleedde me ook aan, lekkerlosjes. 't Zwarte gevoel was weg, even lichtduizelde m'n hoofd.
‘Kom Joop, vlug wat, we gaan even eten.’
| |
| |
Lizzy ruimde de kamer op; zette koffie, vreemd bewoog een meisje door ons dagelijksche rommelgedoen heen. Ze was toch wel mooi... waar zou ze nou heengaan... de vlakte op natuurlijk, toch jammer... bij ons kon ze niet blijven... nee, dat kon niet...
We aten vlug gedaan.
‘Ziezoo... nou zal ik maar gaan,’ zei m'neer Frits niet lachend, ‘je zal d'ris zien, hoe gauw ze me ingepikt hebben, enfin... je zit d'r veilig... nou m'neer Sam 't goeie hoor en m'neer Driesse 't zelfde, ik dank jullie wel voor de vriendelijkheid... nou dag Lizzy hou je maar goed.’
Kalm witkoel ging m'neer Frits 't huis uit en werd dien dag gepikt. Vreemd met drieën bleven we in onze kamer achter. Lizzy gewoon vroeg juffrouw Meks om water voor de kopjes, waschte ontbijtjesboel af.
‘Ziezoo... nou ga ik ook maar.’
‘Juffrouw Lizzy... als u niet weet, waar u heen moet, blijf dan nog wat hier... tot u een thuis hebt.’
‘Nee... nee... ik ga de stad maar in... ik dank u wel voor uw vriendlijkheid en m'neer Sam ook... maar ik ga de stad maar in.’
‘Weet u dan niet, waarheen?’
‘Nee...’
Endan ging ze. Liep fijn in 't voormiddagzonnetje de straat uit... de hoek van de Ceintuurbaan om en stad-in.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd