|
| |
| |
| |
XX. Liefhebberijcomedie.
De heele buurt was d'r letterlijk in de stilstand van. Het was gebeurd in een van onze overachterhuisjes in de Hoedemakerstraat, huisje, dat witnet, fijnwit pleisterplekte in de bruining van de effen huismuren. Langs de andere huizen was 't heen gepraat, druk babbelend besproken door die en door die. Zoo was 't bij ons in de straat gekomen, waar juffrouw Meks 't besprak met de huisjuffrouw kulkoutend over de tuinscheischutting heen.
‘Zoo gezond, zoo dood’ vertelde juffrouw Bramer d'rvan. ‘Eergisteren kwam-die thuis van z'n werk en toen het-ie nog met dat eene jongentje van 'm gespeeld, u weet wel, dat angenomen kind van d'r lui’...
‘Ja’...
‘Nou, toen hadden ze wat gestoeid, zooas dat gaat en toen bracht-ie zelf den jongen nog naar z'n bed... u weet zelf hoe dol ze op dien jongen zijn... en toen-ie weer binnen kwam toen zei-die “Vrouw, ik voel me niks prettig.” Nou” zei z'n vrouw nog “ga dan te bed.” Maar dat wou-die niet en toen bleef-ie opzitten en den heelen tijd opzitten, tot 't d'rlui gewone tijd van naar bed gaan was... en de rest, dat weet u, toen hebben ze-n'm zoo dood in z'n bed gevonden... 'n mensch kan d'r toch gauw uit zijn.’
| |
| |
‘Asjeblieft... en dan zoo'n knappe man... god as je 'm zag gaan... 'n heele heer net... en wat moet die vrouw nou beginnen?
‘Ja, zeg u dat wel... zeg u dat wel... ze hèt 't koninkrijk der hemelen verdiend, alleen an wat ze nou voor dat jong hèt gedaan... ja zeg u dat zelf... zes kinderen en d'r dan zoo maar een bij nemen, die nog geen eens van je geloof is... 't is prachtig, en wat zal 't nou voor haar wezen? Armoe en ongeluk.’
‘Zeg u dat wel... 't zal mijn toch benieuwen of ze die jongen bij zich houdt.’
‘Nou netuurlijk, ik geloof waarachtig dat ze van die vreemden jongen nog meer houdt dan van d'r eigen... d'r eigen kinderen gaan bij Toos op school en die jongen in de Jan van der Heijden op 'n tweede klas.’
Paar dagen later kwamen ze bij me, met z'n tweeën, juffrouw Meks en huisjuffrouw samen. Ik lag op de canapé achterover in de schaduw te kijken naar de zon op de zoldering en Sam was uit.
‘We storen u toch niet, hopen we.’
‘O, nee, gaat u zitten... gaat u daar zitten, juffrouw Meks... waar kan ik u mee van dienst zijn?’
Huisjuffrouw deed 't woord:
‘U hebt zeker wel gehoord van die timmermansknecht hierover-achter in de Hoedemakersstraat, die verleeën week gestorven is?’
‘Ja, ik heb d'r zoo iets van gehoord... nogal plotseling nietwaar?’
‘Nou, asjeblieft... zóó gezond en zóó dood... eergisteren is-ie begraven... en daarvoor kommen we nou hier.’
‘Zoo... zoo, moet 't me weer centen kosten?’
‘Nee... nee’ breedpraatkalmde huisjuffrouw ‘dat heelemaal niet. Laat u mijn nou maar deris uitpraten. U weet,
| |
| |
dat die vrouw blijft zitten met zes kinderen van d'r eigen en een vreemde’...
‘Ja,’ tusschenbrak juffrouw Meks ‘dat was een jongen van de buren, die ze toch maar zóó bij zich hèt genomen toen z'n moeder stierf... z'n vader was hardweggeloopen... affijn, u begrijpt 't wel... en hij was nog wel Roomsch ook.’
‘En niks geen haat en nijd’ nam juffrouw Bramer over ‘ze hebben vroeger in 'n huisie van mijn gewoond, dus ik weet er alles van... ze bennen in een woord prachtig voor die jongen geweest.’
‘Ja, maar, wat heb ik daar nou mee te maken’ tegentjeszei ik. M'n stemming was zeurigzacht van 't zoo wel prettig vinden te praten over dingen van niks en anderen te hooren... zelf zoo maar af en toe d'ris wat te zeggen en dan warm in schaduw te liggen en kijken naar zonniglicht.
‘Dat zal u hooren’ verdervertelde de huisjuffrouw ‘zooas ik zei, ze bennen gewoon prachtig voor die jongen geweest... u begrijpt, hij was ook niet iemand van geld, hij was vaste timmerman bij De Leur, dus dat is ook niet meer as 'n gulden of dertien en veertien... en nou wouën we wat voor die vrouw doen.’
‘Juist,’ zei juffrouw Meks.
En dan juffrouw Bramer weer breederzeuriger:
‘Ik heb d'r over gesproken met juffrouw Meks en juffrouw Meks hèt d'r over gesproken met mijn en nou wouên we probeeren d'r een beetje knappies in 'n stand te zetten.’
‘Juist... in 'n stand, u begrijpt zoo, as je d'r 'n paar centen in d'r handen geeft, dan zijn ze toch dadelijk weg... hieran... daaran... u weet zelf hoe dat gaat.’
‘Ziet u nou wel... nou kost 't me toch me centen... dat zei ik immers dadelijk wel.’
‘Nee,’ lieflachte huisjuffrouw, ‘wat centen kost 't u netuurlijk altijd, maar daar zal u ook niet mager van worren, maar de zaak is, dat we 'n benefiet voor d'r willen geven.’
| |
| |
‘'n Benefiet? Maar wat heb ik daar mee noodig... dat snap ik niet.’
‘Ja,’ kalmde dan huisjuffrouw, ‘dat kommen we u juist vertellen, voor 'n benefiet bennen 'n heelehoop dingen noodig... vooreerst 't stuk zelf, maar dat hebben we nog, dat is met 'n enkele rippetisie gedaan, dus 't stuk, dat is ook al 't ergste niet en de zaal, dat is ook 't ergste niet, dat komt ook wel, maar d'r moet met lijsten gewerkt worren en hard ook, as 't kan moeten we d'r ineenen 'n goeie bom duiten uitkloppen en nou wouên we u vragen of u met mijn zoo'n stukkie boven 'n lijst zoudt wille maken... en dat we daarin zette van haar omstandighede en hoe ze voor die jongen geweest is... en of u dan ook nog eris 'n enkel keertje met ons rippeteeren wil... u moet denken 't is voor een goed doel.’
Huisjuffrouw plichtuitgepraat zweeg. Prettig vleide haar gezeurpraatje tegen m'n kalme schaduwstemming aan en zachtjes weerzei ik 't, te fijn om luid tegen te praten en bedaardjes schikkend de een-voor-een woorden:
‘Ja, juffrouw Bramer... ik wil d'r wel andoen, as u zegt, dat 't'n goeie vrouw is, die hulp in alle opzichten verdient en dan wil ik 't wel goed doen ook... as ik 't doe, doe ik 't goed... dan wil ik wel 'n lijst voor u maken en eris met u rippeteeren as 't niet te vaak is.’
‘O, maar dat is heerlijk... dat is goed, dan zal u d'ris zien, wat we d'rop overhouden.’
‘En dan’ zeurtjespraatte ik weer ‘u moet toch ook eerst weten of die vrouw 't prettig vindt, dat 'r 'n benefiet voor d'r gegeven wordt... dat moet u toch eerst weten.’
‘O, maar dat weten we allemaal al, wat u juffrouw Meks... ik heb d'r gisteren al met 'r over gepraat en ze vindt 't heel goed... u begrijpt, pensioen is d'r niet, ze is al blij, dat ze wat krijgt.
‘Zoo... nou laat ze dan morgen of zoo maar deris bij me komen, dan kan ik nog eris zien, of d'r misschien dadelijk
| |
| |
ook iets gedaan moet worren... ik vind 't heel prettig... dat u d'rom bij me bent gekomen... ik zal u wel goed helpen hoor’...
-------------
-------------
Morgen.
Helderder m'n schaduwgrijzige stemming gescherplicht en heftig voelde 'k de dingen weer aan. Mal dat ik d'r in was geloopen door die doezige stemming van laat-nou-gaan-maar. 'n Mooie boel, wie weet wat 'n drukte, repetities... met lijsten werken... als Sam 't hoorde was-ie nog mooi razend ook. Wat-ie gelijk had. Nog maar afmaken?... ach, nee, nou eerst maar zien en wachten, wat 't worden zou... misschien viel 't nog mee. 'n Mooie lol anders repeteeren met de huisjuffrouw, god weet wat 'n ellendige draak van 'n stuk... wie zou dàt zijn... ‘Ja, binnen’.
Was juffrouw Meks.
‘M'neer, daar is juffrouw Vroom, u weet wel, waar de huisjuffrouw u over gesproken hèt en die vraagt of ze u nou even spreken kan.’
‘Nou... nou... ja, laat u d'r maar even binnenkomen.’
Nou deftig doen... 'n beetje goedig... 'n beetje hoog... stil, daar was ze.
‘Ja... binnen, dag juffrouw.’
‘Dag m'neer.’
‘Gaat u zitten.’
Een jongentje bij d'r in rouw, en zij in de rouw, hardzwart, malzwart in de open lichte kamer.’
‘Juffrouw Bramer heeft me van u gesproken... het is 'n zeer droevig geval... ik condoleer u wel.’
‘Dank u... en zoo plotseling, verleeën week was-ie nog zoo goed en nou zoo’...
‘Het is heel erg... ja.’
De jongen was naast d'r blijven staan, lei z'n hoofd liefvleiend op haar schouder. En zij intiem:
| |
| |
‘Ja jongen as 't an jou lag, dan zou moeder 't zoo minnetjes niet hebben... och m'neer, ik kan u niet zeggen, hoe hard ik 't vind, nou an de liefdadigheid te moeten kommen.’
‘Kom, dat is nou heelemaal geen liefdadigheid, we zijn d'r immers om mekaar te helpen, we zullen zien, dat we zooveel geld bij mekaar krijgen, dat we u in 'n stand koopen.’
En zij zachtjes bedeesd met 't haast niet durven van afgezwoegde stadsvrouw, zoodra ze uit d'r huisjesbuurtje is:
‘Juffrouw Bramer sprak van 'n benefiet en van lijste... as 't moet, zou 't dan niet anders kennen... minder openbaar zal ik maar zeggen, ziet u’....
Ze praatte door en haar woorden voelde ik samengevloeid één woordeloos geluid. Naast haar stond de jongen en naar hem keek ik. De zon schuinde over z'n bloosfijnroode wangen, eventjes met witte haartjes. Z'n oogen blauw, z'n mond rondstrak en onder z'n lippen de huid schuinscherp naar beneden weg.
Zonnigwarm in mij voelde ik fijne gewone jongensliefde van zoo vaak al en dan telkens weg weer, maar telkens nieuw en prettig om te hebben. Haar stem vaagluidde altijd door nog, maar ik bleef kijken naar den jongen bij haar. Strak om z'n beenen de kousen zwart en gaalloos.... z'n blouse zwart en zelfgemaakt met de mouwpofjes van boven... 't liggende kraagje en daar boven z'n zonnige bloosooren. Een mooie jongen. Voor mij zag ik 'm naaktbloot en bevend in de schitterzon... een jongen, die groot wordt... fijnergelijnd dan met 't lomplijvige goed aan... z'n borst... z'n armen. Endan in mij lustigde fijnfeestelijk verlangen naar hem boven alles uit... om z'n mond te zoenen... om z'n zonnige buik te zoenen... zacht donsende de nieuwe pretstemming van liefde mij en huiverbevend lei ik zittend in m'n stoel.
Maar in eenen schrok 'k op... de vrouw had gezwegen,
| |
| |
lang uitverteld haar leed van den dooden man. En verteederd om haar niet, maar om den fijnen lievelingjongen bij haar zei ik 't zielsvriendelijk.
‘Daarvoor heb ik u juist bij me laten komen... juist om te weten, of u d'r op tegen hadt, en nou u d'r op tegen hebt... nou gebeurt 't niet van die comedie, nou zullen we u wel helpen daarzonder... ik heb zelf wel wat geld voor u over en 'n paar vrinden van mij ook nog wel, zoo'n schat zal d'r toch ook voor zoo'n zaakie niet noodig zijn.’
Blij kleurde ze op haar bleeke wangen en begon weer te praten, dat 't te veel was en dat ze niet wist, waaran ze dat had verdiend en dat ze zoo dankbaar was. Maar ik wou weten van haar jongens, van den zonnigen jongen, die naast haar stond. En ruwbrak ik er tusschen in:
‘U hebt nogal heel wat kinderen nietwaar?’
‘Ja, m'neer, je zou haast zeggen ongelukkig genoeg, want wat moet d'r van de stakkers worre, armoe en ellende troef ik heb d'r zes en dan deze nog.’
‘O, is dat geen jongen van u?’
‘Nee m'neer, dat is 'n heele historie, die ik u nou niet vertelle kan, maar hij mist me man even goed, as de anderen ook, daar kan u wel van opan.’
‘Ja, dat zal wel... kom d'ris hier jongen.’
‘Toe Dirk, ga d'ris naar m'neer toe.’ Tegen de binnenkant van m'n been liet ik 'm staan, half-zittend op m'n ééne knie... warmzacht welde ik z'n fijne bloedvloei door onze kleeren heen en m'n arm lei ik op z'n heup.
‘Zoo heet je Dirk? En waar gaat Dirk op school?’
Vlug-rood schrikte de vrouw op:
‘Ja m'neer, hij gaat op school in de Jan van der Heyde op een tweede klas, dat zal u wel weten, twee van die groote bij mekaar... ziet u m'n eige kinderen gaan op 'n eerste klas an de Amsteldijk, maar hij was daar nou eenmaal en toen heb ik 'm d'r maar gelaten.’
| |
| |
Prettigdichter had ik den jongen tegen mij aan, doorbeefde z'n warmte m'n beenen.
‘Zoo... dat is dan een heele zorg voor u, en past Dirk goed op?’
De jongen, niet begrijpend en vreemd aangedaan door de fijne vleiing van mijn stem, die hij niet wist, waarom zoo teer, starstroefde even terug. Maar ruw drukte ik 'm vlak tegen m'n beenen aan en zei heethijgend: ‘Je bent een beste jongen geloof ik, nietwaar juffrouw, Dirk is een beste baas?’
‘Ja, m'neer, hij het z'n eigen moeder nooit verdriet gedaan en mij ook niet... dat moet 'k zeggen.’
‘Zoo, dan is dat voor Dirk.’ Ik gaf 'm wat geld, dat hij nam vreemd-weifelend.
Maar mijn moment van hoogste spanning was voorbij en lam slapte mijn passie neer. Koud rillen koelde langs mijn rug, de jongen tusschen m'n beenen hinderde mij hevig. Ik duwde hem weg verveeld. En de heele malle beweging van de stille verdrietige vrouw hinderde mij, en ik eindigde bar en kortaf.
‘In allen gevalle, van die benefietvoorstelling komt natuurlijk tegen uw wil niks, dat 's glad, en voor de rest, ik zal zorgen, dat u geen nood hebt... dag juffrouw.’
Dan de vrouw vreemd verbaasd over m'n afruwen van 't zachte praten stond op.
‘Dag m'neer... dank u wel... Dirk, zeg jij ook eris dag m'neer.’
‘Groeiendag... u komt d'r wel uit.’
‘Ja m'neer, dank u wel.’
Alleen in 't zonnelichtlichte vertrek bleef ik kalm en bedaard en werkte door, heelemaal niet meer bewogen door de fijnheid van den jongen.
-------------
't Was juffrouw Meks.
‘As u 't niet al te interessant vindt, mag ik vrage of u met d'r hebt afgepraat?’
| |
| |
‘Afgepraat? Wat? Van die benefietvoorstelling?’
‘Ja. Dat hadt u toch beloofd?...
‘Nee, daar komt niks van, met dat mensch en d'r jongen wil ik totaal niks meer te maken hebben. Dank je.’
‘Gut... is ze onbehoorlijk geweest?’
‘Onbehoorlijk? Nee maar effen, geen stuk heeft ze an u heelgelaten, an juffrouw Bramer niet en an u niet.’
‘Nee maar, die is goed. Daar praat je nou voor... daar doe je nou moeite voor... nee maar die is goed... wat hét-ze gezegd?’
‘Ze zei’...
|
|
Auteursrechtelijk beschermd