|
| |
| |
| |
XVI. Schobberjongen.
Om negen uur zou hij weer terug zijn en 't was nu acht. Sam moest naar Haarlem een middag, en ik had hem naar 't spoor gebracht. Langzaam door de stad door was 'k naar huis gedwarreld mijdend de drukke straten en een vrees in me beefde voor de angstige leegheid van den verderen dag. Nee, niet alleen blijven werken den heelen middag in de witlichte kamer... en niet de straat oploopen... liever stil liggen op m'n bed in de donsdoezige halfgrijsheid van 't alcoof, de deuren dicht. En zoo had ik gelegen triestige uren uren lang, achterover onbewogen op het bed met m'n open oogen starstarend tegen de grijze leegte an. Emotielooze. Tot de droge kamerpijn mijn hoofd begon te martelen, zachtjes eerst, zachtjes... en dan droogspits erger, en ik de straat opliep. Die lag paisibel in 't zonnelooze schijnsel van den avend, en vluggaand de Amstel langs, verkalmde mijn pijnspitse stemming tot een wijde weeke droefheid, die geen pijn meer deed, maar innig door m'n lijf trilde. Een uur nog maar, dan zou Sam er zijn, weer samen met me, en dan zou ik weer z'n bewegen om me heen voelden... het was toch een goeie tijd tegenwoordig. Overmorgen kwam doofstom Stientje thuis,... zes weken met vacantie... dan nog een paar weken, dan kwam d'r vader terug... dan wier 't voor Meks ook
| |
| |
weer wat beter... goed mensch je toch wel, maar altijd in de knoei voor anderen... dat zou dan wel beter gaan. We hadden 't toch wel goed... nou vlug naar huis loopen en dan alles klaarmaken... wat moesten we eten... uit de bus maar van Fuente... soep en worteltjes... nee... Sam moest 't zelf maar zeggen... En prettigmijmerend heelemaal zonder pijn, kwam ik bij huis.
Maar voor de deur een opgestooten zood menschen drukdringend door mekaar, straatmenschen zoo maar huisuit geloopen, om eens even te kijken en vreemde voorbijloopers, die blijven staan en neerzien. Het was een jongen. Over de ronde hekrand lag hij neergeslapt en diep gebogen z'n hoofd, waarvan niets te zien was, dan haar. Om hem heen de menschen praatten erover:
‘Hij is dronken.’
‘Waarachtig niet, hij het 't in eenen gekregen.’
‘Hij is dronken, Jan hèt net onder 'm geroken an z'n asem en die zegt, dat 't naar jenever stinkt as de pest.’
De jongen hing scheefgezakt over de paal heen.
‘Jan, kom d'ris hier... ruik eris an 'm of-ie dronken is of niet.’
Onder z'n beenen kroop Janjongentje door, z'n mond vlak bij de mond van den ander, hij rook 'm: ‘Nou asjeblieft, 'n pestlucht.’
Vreemdgroot, blijgroot kroop hij terug nu weer en stond bij de anderen te lachpraten.
Juffrouw Meks en de huisjuffrouw kousden erover.
‘Hij ziet d'r nogal fetsoendelijk uit.’
‘Gut, vindt u dat, m'neer Driesse, de huisjuffrouw vindt, dat-ie d'r nogal goed uitziet... hoe vindt u 'm?’
Om den dronken jongen, was wilder lollelach losgelachen en prettig stoeiden ze met hem.
‘Douw 'm 'n veer in z'n broek.’
| |
| |
‘Late we-n'm burgemeestere... wie 'm burgemeestert krijgt een dubbeltje van me.’
Ineens viesbruin kwalsterde een trok tabak tegen 'm aan, spatte op z'n wang uit... en hij doofloom voelde ernaar met z'n matte hand, bestreek z'n witte gezicht, smeerbruin. Ze begonnen aan hem te trekken, an z'n jas, an z'n broek... grepen hem beet schunnig en de eene jongen schreeuwgilde weer: ‘Douw 'm 'n pruim in z'n broek... wie 'm burgemeestert krijgt van mijn 'n dubbeltje.’
Wilde smart schrijnde in mij, en tegen juffrouw Meks zei ik hevig:
‘Juffrouw Meks, dronken of niet... die jongen neem ik in huis zoolang...’
‘Zooas u wilt... gut; u hoeft zoo niet te kijke... zooas u wilt.’
Zachtjes liep ik naar hem toe en tilde hem op, zwaarslap hing hij tegen me aan: ‘Juffrouw Meks, doet u de kamerdeur even open.’ Langs mijn wangen welde warme jeneverlucht. Buiten riepen de straatjongens, hoera. Ik droeg hem alleen. Slapwit lag hij op de canapé, de kamer was heel donker geworden, nu, 't licht van buiten zachtgrijsde op z'n bleek gezicht met 't bruine tabakskwalster.
‘Blijft-ie hier?’
‘'k Weet 't niet, hij hèt 't goed beet... as m'neer Sam komt zullen we wel zien... steek u de lamp maar even op... nee niet de groote... ik zal mezelf wel verder helpen.’
Heel moe en vreemdvoelend voor den nieuwen dronkenen jongen keek ik hem aan... bruine spatvuil streepte zachtjes over z'n wang uit naar beneden... even maar afvegen. Dicht boog ik over hem heen... de witte jeneverlucht goordampte zwaar z'n mond uit. Maar wat was hij fijn... z'n oogen blauw en z'n haren zwart... maar wat grijs. Hoe oud zou-d-ie zijn? Zeker nog jong... maar zijn haar was grijs, witte vegen in 't langhangend zwart. Vreemd
| |
| |
het oude haar over z'n jonge hoofd. Hij sliep vast en diepademend.
Toen bukte ik over hem heen, zijn roodwarme jenevermond zoende ik zacht en weer en weer... met mijn hoofd op z'n borst bleef ik liggen en huilde toen Sam binnen kwam.
‘God... maar Jopie... wat is dàt nou?’
‘Stil hij slaapt... je moet stil zijn... dan zal ik je alles vertellen...’
‘Wat moeten we d'r nou mee?’
‘Laten we maar wachten, tot-ie wakker is... niet wakker maken hoor... wat 'n mal gezicht hè, dat gewitte haar... hoe oud zou-d-ie zijn?’
‘Ach jij... jij bent weer verliefd op 'm, je kan geen jongen zien, of je wordt verliefd op 'm.’
‘Ja... ja, dat dat is zoo. 't Is lam, maar 't is ook m'n eenige vreugd nog.’
‘Ja... 't is lam.’
Hij was wakker geworden, de dronken jongen, vreemd nog verduizeld door de jenever, en hij lag heel slap op de canapé met z'n moewe oogen heeldicht.
‘Heb je me toen naar binnen gebracht?’
‘Ja... je was zoo dronken en de jongens deeën zoo mal om je heen... maar eet nou maar eerst wat’.
Hij at prettig. 't Was twee uur en we hadden soep gehaald en gehakt in de bus bij Fuente, de fijne soepdamp omwalmde om de lamp heen en om z'n witte gezicht.
‘Wat is 't hier prettig’. De jongen schouderschokte tevreden, ‘wat 'n grappige platen heb jullie daar’.
‘Ja, die heeft Sam voor me gekocht - zie je Sam heet eigenlijk Arnold, maar we noemen 'm altijd Sam’.
‘O, dan zeg ik ook Sam’.
| |
| |
De jongen at niet meer, loomstaarde het geluwgele lamplicht in, z'n arm op de tafel met de blinklichte lepel... naar 't glimplekje daarop tuurde ik.
‘Moet jullie nou niet weten, waar ik vandaan kom... je weet eigenlijk alleen nog maar, dat ik Jo heet’. -
‘O, dat is genoeg, wat jij Joop, je moest eigenlijk niks van mekaar weten as 'n naam’.
‘Natuurlijk... Jo moet nou maar wat gaan slapen en wij ook... 't is haast half drie’.
Hij lachte zacht.
‘Nee... laat ik 't maar vertellen... ik ben vandaag uit de gevangenis gekomen’.
‘Zoo... gelukkig, dat je d'r uit bent... 'n kennis van ons zit 'r nog in, niewaar Joop?’
‘Ja’.
De jongen keek ons aan, vreemd- verwonderd, maar zachtjes praatte hij:
‘Zie je, ik had nooit gedacht, dat ik daar zou verzeilen, maar hoe gaat 't? Ik was nog geen twintig en ik heb 't eigenlijk in 'n stomme bui gedaan, want ik had 't geld niet noodig... enfin 't kwam uit,... de patroon maakte d'r 'n zaak van. Eerst dacht ik nog, dat-ie 't sussen zou, dat hadie 'n paar jaar geleden ook gedaan met een van de bedienden, die geld gestolen had, en die had-ie naar Liberia gestuurd... 'n beroerd land, maar ik had 't toch liever gewild dan daarheen. Maar d'r was net geen plaats en toen het-ie 't maar angegeven’...
Z'n stem zakte zwak weg en praatte zachtjes moewen uit z'n keel...
‘Jezes, wat 'n beroerdigheid, dat kan je je gewoonweg niet voorstellen... eerst al die drukte van je advocaat en zoo en van de rechtbank. Dat vin-je dan vervelend en je wou wel, dat 't voorbij was, maar later vin-je 't nog vervelender. Ik had twee jaar, jezes, wat is dat 'n tijd, en al die tijd geen bezoek, je mag geloof ik, om de veertien dagen
| |
| |
bezoek hebben, maar voor mijn kwam d'r nooit iemand... m'n moeder is dood,... m'n vader had me geschreven, dat ik nooit hoefde te probeeren om weer thuis te komen, want dat-ie me d'r gewoon uit zou trappen.’
Dat was alles, wat-ie me schreef. Later heb ik 'm nog wel eris geschreven, maar hij heeft nooit 'n woord geantwoord... nou en vandaag ben ik d'ruit gekomen... zoo mal, als je ineens weer vrij bent en dat je weer menschen ziet en alles weer gewoon... d'r was niemand om me te halen, nou en de rest dat snap je wel, jullie bent ook niet van gisteren, me vader het me gewoon 't huis uitgegooid, en toen heb ik me opgezopen.’
Zwijgend zaten we dan bij mekaar, langs z'n wangen liepen langzame tranen.
‘Ik heb nog wat geld, niet veel hoor, zal ik nou maar bij jullie blijven?’
‘Ja, dat 's best, dat vindt Joop natuurlijk ook goed.’
‘Dan ben ik weer thuis, 'k vind 't hier zoo leuk, ik zal wel werk zoeken, dat gaat best... zeg, vin-je die grijze haren niet mal voor 'n jongen van twee en twintig?’
‘Zoo erg is 't niet.’
‘Heele grijze dotten... toen ik 't van morgen in 't bureau zag schrok ik toch zoo... je hebt daar geen spiegel, je kan je wel zoo'n beetje in je etensblikkie spiegelen... is 't geen mal gezicht?’
‘Och, welnee.’
‘Jawel... ik heb een jong gezicht en dat oude haar d'rboven, dat is zoo mal.’
Weer zwijging. Buiten miauwde Mie voor 't raam, Sam deed 't op, in de nachtstilte schoof 't vreemd open en dicht weer. Ik rilde.
‘Laten we naar bed gaan, 't is al zoo verschrikkelijk laat, ik zal wel effen een papiertje voor de deur leggen, dat ze ons morgen niet moeten roepen.’
| |
| |
‘Ja, we gaan naar bed. Joop, Jo krijgt jou bed, dan keeren we de canapé om, daar kan jij op slapen en dan hou ik m'n eigen vlooienmand.’
‘Zeg, glooven jullie alles wat ik verteld heb?’
‘Ja, natuurlijk, Joop ook, dat 's nogal glad.’
‘Zoo, ik zou 't van een ander niet gelooven, ik kan toch best liegen... alles.’
‘Dat weet je van je zelf niet... je moet alles maar gelooven... maar we gaan slapen hoor, Joop, heb je 't briefje op de mat gelegd... zie je boy, dat doen we altijd, als we laat geroepen moeten worden of heelemaal niet.’
In 't kamerdonker lag ik en staarde, dacht aan de vreemdheid van dien jongen. Nou sliep hij zeker al... hoe zou-d-ie liggen... met z'n hoofd schuin van 't kussen afgezakt en met z'n arm erom gebogen... zou-d-ie gelogen hebben... nee natuurlijk... wat 'n mal gezicht, dat veroude haar over z'n jonge blauwe oogen... zou-d-ie slapen?
Met m'n slaapwarme voeten op 't koudgladde vloerzeil rilde ik... waarom was ik niet blijven liggen... nou rustig zijn, niet naar hem toe gaan. Rillend zat ik op de canapé, zou Sam slapen... jé, hoe laat was dat... vier uur al. 't Begon te lichtschemeren buiten... toch even kijken, hoe hij sliep. En zachtjes liep ik naar de alcoof, Sam sliep... de jongen lag stil op 't witschaduwende kussen.
‘Jo... slaap je?’
‘Nee.’
‘O, ik dacht 't.’
Wat moest ik nu? hij vond 't zeker vreemd, dat ik daar stond, we zeiden niets, maar dan hij 't eerst:
‘Hoor eris... kom eris hier.’
Zwakbevend zat ik op de rand van 't ledikantbed, in de kamer lichtte het morgengloren dragender...
‘Hoor es... hoor es...’
| |
| |
‘Ja, wat is 't?’
‘Buig je nou d'ris dicht naar me toe... zoo... nee dichter...’
‘Toe, nee, niet doen... Sam slaapt hier vlak bij... als die wakker wordt.’
Maar de jongen liet het niet. Hevig drukte hij me tegen zich aan, 't harde kloppen van z'n hart voelde ik door z'n hemd heen, zijn adem hijgde heet langs m'n wang en hij zoende mij... zoende mij.
‘O, wat ben je lief, wat ben je lief... ik hou altijd zooveel van jongens... je bent zoo lief... daarom wil ik altijd bij je blijven...’
Driftig drukte hij mij tegen zich aan en viel hijgend in z'n bed terug. Superieure blijheid glansde in me op, dat was voor 't eerst een die mij liefhad en ik hem. Rilwit in 't dagender morgenlicht zat ik op z'n bed...
‘Toe, ga nou wat slapen nog... je moet nou kalm zijn...’
‘Hou je dan van me?’
‘Ja, zeker, ik hield dadelijk van je, toen ik je zag.’
‘Ik van jou ook... blijven we nou altijd samen?’
‘Ja, zeker... maar ga nou wat slapen nog.’
‘Ja... geef me dan eerst 'n zoen.’
En kalm gaf ik hem 'n zoen op z'n mond, en hij fijn-vleiend:
‘Ik zal nou nooit meer dronken zijn ook, heusch niet, nooit meer...’
‘Nee, dat moet je ook niet, slaap lekker hoor.’
‘Dag... dag... dag.’
Daar lag ik weer op de bedcanapé, maar prettiger, 't was heel licht nu al... 't gordijn maar wat ophalen, dan kon ik lekker uitzien, binnenkijken kon je toch niet. Wat was 't lekker frisch buiten, 't had zeker geregend... die Jo, wat was 't toch 'n mooie fijne vent... ja zeker, hij moest
| |
| |
bij ons blijven. Sam moest 't weten, och wat die Sam, wie weet, wat-ie zelf dee, hij zou mij ook wel 't naaste vertellen, maar ook 't allernaaste niet... gek, dat je dadelijk zoo veel van iemand houën kon... Wat zouën we vandaag doen? Nee vandaag rustig blijven en werken. En nou gaan slapen... nee eerst nog even kijken of-ie sliep. 't Alcoof was licht nu al. Sam lag stil.
‘Sam, slaap je?’
Hij sliep, en de jongen ook, warme adem vloeide zacht z'n mond uit. Op z'n witte voorhoofd zoende ik hem, op z'n dichte oogen...
Klaar wakker en koud ging ik liggen weer starend 't vochtige raam uit... m'n oogen dicht en nergens an denken, dan kwam de slaap van zelf... en langzaam voelde ik me warm weer en doezelig worden, gut... die Jo... wat 'n leuke boy...
Klaar licht toen ik wakker werd en Sam op mijn werk-plaatsje voor 't raam... even vreemd in 't licht wreef ik m'n oogen uit.
‘Sam...’
‘Dag Jopie... ben je eindelijk wakker?’
‘Hoe laat is 't dan al... is 't al zóó laat?’
‘Over tweeën?’
‘Lieve tijd... nee maar zeg... waarom heb je me zoolang laten slapen, is Jo al op.’
‘Jo... ja Jopie, ik zal 't je maar zeggen... die is weg.’
‘Is-die weg?’
‘Ja, toen ik vanmorgen opstond was-ie weg.’
|
|
Auteursrechtelijk beschermd