|
| |
| |
| |
XV. (Nog een avondje.)
Prettig in rust was ons leven van den laatsten tijd. Sam had juffrouw Meks uitgelegd, dat we waarachtig dien dag niet met 'r mee hadden kunnen gaan naar de gevangenis. We hadden juist een kennis ontmoet aan wien Sam veel verplichting had en die had ons niet met rust gelaten. Juffrouw Meks zei, dat ze 't alleen mal had gevonden voor juffrouw Vos en verder was er niet over gesproken.
Geert had ik niet meer gezien, nu dacht ik aan hem met een fijne droefheid van 't toch wel jammer vinden, maar troostend. Toen Sam na den avond van Koos thuiskwam had hij geroken de warmwitte jeneverlucht, en vreemdgedwee had ik alles verteld. Beloofd, dat 't niet meer zou gebeuren. Maar Sam vertrouwde niet en was dicht bij me gebleven, bewaakte me zorgelijk.
Iederen dag gingen we saam uit tegen het vallen van den avondschemer en maakten onze wandeling, de Amstel langs of een eind over de grachten, die donker lagen in 't lentelicht van een avond. En mijn sobere schat van prettige impressies werd een rijker, de paisibele boomen gebogen over 't donkerlichte water, de huizen stil en deftig. Midden op den drukken dag zat ik het soms te bekijken. En zoo op een middag ook. Sam had laat gewerkt nog en sliep
| |
| |
nu wat, ik was moe, keek 't raam uit, strakstarend naar den overkant.
Er werd geklopt. Het was juffrouw Meks, die binnenkwam zacht lieflachend.
‘Is m'neer Sam d'r niet?’
‘Jawel... die slaapt, praat u 'n beetje zacht.’
‘O, slaapt m'neer Sam?’
‘Ja, hadt u wat te vragen?’
‘Eigenlijk wel, maar as m'nheer Sam nou slaapt’....
Maar hij sliep niet en blij vroolijkte z'n stem uit de alcoofdiepte:
‘Nee, ik slaap niet, kommen jullie maar hier, kom u ook maar juffrouw Meks - u kan toch niks van mij zien.’
Ik zat op de bedrand an 't bovenend en juffrouw Meks op 'n stoel, opzij 'n beetje.
‘Gut m'neer Sam, u ligt in m'neer Driesse z'n bed.’
‘Wat hindert dat nou... wat hadt u te vertellen?’
‘Ja, ik kwam u eigenlijk vragen of u ook zin hebt 'n avondje bij ons te passeeren Zondagavond.’
‘Zoo, zoo, wat is d'r an de orde?’
‘'n Heel feest, 'n heel groot feest,’ gewichtigde juffrouw Meks, ‘onze Alex is geëngageerd.’
‘Is 't waarachtig waar, nee maar Joop, wat zeg je daar van... dat doet me plezier voor u... en bevalt 't meisje u nogal?’
‘O ja,’ blijglunderde Meks, ‘ik heb d'r nog maar eenmaal gezien, dus veel kan ik d'r ook niet van zeggen, maar ze is van nette familie, ze is van zeer nette familie.’
‘Zoo, dat 's prettig.’
‘Dat is 't juist, ze is winkeljuffrouw in een heele groote hoedenwinkel op de Utrechtsche straat.’
‘Zoo, dan doet-ie 'n heel goeie partij.’ babbelpraatte Sam rustig, die prettig vond nu zacht te zijn.
‘Asjeblieft, maar u zal me ook moeten toegeven, dat
| |
| |
onze Alex ook een nette jongen is... nou maar om op m'n apperepo te kommen, nou wou ik Zondagavond 'n klein partijtje maken, voor als-ie met z'n meisje komt.’
‘O, maar dat is heel best, wij willen ook wel kommen, wat jij Joop, as u ons vraagt tenminste.’
‘Ik wou u juist vragen, u neemt me de woorden uit de mond, dus u komt alle twee?’
‘Ja, zeker, en de helft van de kosten mag u op ons brieffie schrijven.’
‘Nee maar, dat 's heerlijk, nou kannen ze temminste van haar kant zien, dat wij ook geen opraapsel van de straat zijn.’
‘Nee, 't is heel goed zoo... wie vraagt u?’
‘Nou, ik had zoo gedacht, behalve wijzelf, de huisjuffrouw en d'r man, en juffrouw Lepelaar met nichie... die kanne goed samen converseere en de neef van De Bree, die an de polisie is met z'n vrouw en verder niet.’
Toen was juffrouw Meks weg en ik zei spottend:
‘Wat heb jij 'n goeie bui.’
Maar Sam heel ernstig:
‘'k Weet 't niet... heb jij dat nooit zoo'n egale tinteling in je lijf, dan heb je net zin om voor iedereen goed te zijn... kom ik sta op, dan gaan we nog wat wandelen.’
Juffrouw Meks had precies verteld en verrekend, wat er wezen zou: thee met taartjes en bonbonnetjes, dan bier en limonade en voor wie wou een conjakkie en laat 'n koud soepeetje. En we hadden 't heel goed gevonden en 't zou bij ons op de achterkamer zijn.
Nu waren zij er. De laatste binnen, deftig-laat de huisjuffrouw en haar man. En de ondurige wachtonrustigheid kalmde prettig neer tot bedaard prateren. Groepjes kringden saam. Juffrouw Meks in 't midden en daarnaast
| |
| |
juffrouw Lepelaar met nichie en de man van de polisie met z'n vrouw en daarnaast Sam en dan de man van de huisjuffrouw en huisjuffrouw zelf en ik. Dan juffrouw Meks weer, want 't was 'n ronde tafel en Toos met Anna zaten een beetje apart naar achteren
Ik was weer in de intiemigheid van warme huisjuffrouw, die met zachte babbelprating vertelde van een roman, die ze schreef en hoe ik 't idee d'rvan vond. 'n Graaf was getrouwd en had 'n onecht kind van een dienstmeisje van 't kasteel, dat-ie uit had besteed aan een wassebeeldenman. Door een toeval komt dat meissie dan op een boerenhoeve naast 't kasteel te dienen, zonder dat de graaf iets ervan weet. Een van de boerenknechts is op de jonkvrouwe verliefd, maar de graaf, wiens echte vrouw ondertusschen gestorven is, ook. Doch 't meisje bemint den boerenknecht en niet den graaf. Welke onverlaat daarop den knecht met een knuppel doodslaat en 't meisje dwingt de zijne te worden. Maar juist op dat oogenblik verschijnt de wassebeel-denman, die in de gevangenis heeft gezeten en onthult het geheim. Het meisje wordt dan krankzinnig van angst omdat d'r vader haar onteerd heeft en de graaf zelf sterft.’
De verzachte stem van de huisjuffrouw was scherper geworden, terwijl ze vertelde de hevige deerlijkheden van haar roman, rondom haar stilde gedweeë aandachtszwijging, juffrouw Meks met d'r eene hand onder d'r kin scherpluisterde, en nichie, die alleen in de Heere was, schudde haar hoofd.
‘Ja, ja’, zei de vrouw van de politieman, ‘d'r kanne rare dingen gebeuren.’
‘Asjeblieft, an zonde en ontucht geen gebrek’ meende nichie.
‘Hoe is 't godsmogelijk’ informeerde juffrouw Meks, ‘om dat allemaal bij mekaar te krijgen.’
Maar de huisjuffrouw verintiemde 't romangesprek weer
| |
| |
tusschen ons tweeën en zachtpraatte nog eens, hoe ik 't vond. En om ons heen klaterkletsten gesprekjes weer drukker. Alleen de vrouw van die polisieman, die in omstandigheden was, dee niet mee. Moei leunde ze tegen 't penantkastje aan, met hardblauwe kringen onder haar oogen en d'r handen gevouwen op d'r bultbuik.
De polisieman en Sam smoezelbabbelden over 't gebroken ruggie van een van de kinderen, de vader fijnpluizend vertelde precies wreedjes, hoe 't gekomen was, en moeder verklaarde nader; een prettige belangrijkheid voor dat gebroken kind. ‘Z'n ruggie is heelemaal kapot, hij leit nou den heelen dag, maar pal achterover en as-ie wat doen moet, loopt 't met permissie zoo langs 'm heen’....
Luisterden allemaal pretsmullend nu, en vonden 't liefstreelend te hooren van die ziekte van 't kapotte kind en huisjuffrouw zei: ‘Ja, ja.’ Maar de moeder doorvertelde: ‘En wat we d'r al voor 'n moeite voor hebben gedaan, dat is gewoon niet om te zeggen, maar nou hebben we 't opgegeven, de dokter zeit, dat als 't merg over z'n hartje loopt, dat 't dan uit is.’
En ze pacifiekte bonkbuikig in d'r kastenhoekje terug en zuchtte.
‘Ja maar m'neer Sam, zeg u dat nou deris, kan dat zoo maar’ zei huisjuffrouw gewichtig ‘is daar nu niets aan te doen, moet dat schaap daar maar zoo sterven?’
‘Ben je d'r alles mee naar de somnebuul geweest?’ informeerde juffrouw Lepelaar.
‘Kouwe kakkie, mensch’ zei juffrouw Meks ‘ik weet van 'n geval...’
‘Nee, dat moet u nou niet zeggen’ zei huisjuffrouw, die zelf wat zeggen wou. ‘Ik weet van 'n geval, dat 't wel geholpen heeft, dat was wel niet van 'n somnebuul, maar met 'n fistelpot, dat zal m'neer Sam toch ook wel weten.’
Gespannen naar 'n nieuw geval luisterden ze allemaal,
| |
| |
alleen de vrouw van de polisieman luisterde niet, die was in slaap gevallen, apart in d'r hoekje, grommende slaapgeluidjes knorden uit haar keel op en niemand lette meer op haar. En huisjuffrouw kalm, nu ze toch 't woord bazin was:
‘Dat was met m'n eene broer, die had 'n fistel an z'n borst en daar laggen de beentjes al zoo los in, dat je ze kon hoore. We dachten natuurlijk allemaal, dat-ie dood ging, alle dokters hadden 'm al opgegeven. Nou, toen woonde d'r bij ons op 't dorp 'n oud vrouwtje en die zei: “Je moet d'r 'n vijg op leggen.” Maar m'n broer, die geloofde d'r niks van en die zei, dat 't allemaal kunsten waren en die at de vijgen zoo op. Dus nou hoef u niet te zeggen, dat 't van 't bijgeloof was. Enfijn, om m'n moeder 'n plezier te doen dee-die d'r dan toch 'n paar vijgen op, en nou... jullie moesten 'm zien, Hollands welvaren, juffrouw Meks kent 'm wel en nooit geen last meer gehad... en zoo kan 't met u jongetje misschien ook nog wel gaan.’
Ze praatte nu alleen tegen den polisieman en rond de ronde tafel begonnen de andere gesprekken weer te kletsen.
Anna diende rond. Bier, limonade, een conjakkie voor de polisieman en voor den man van de huisjuffrouw. Sam was moe en zat met z'n eene hand onder z'n hoofd... praten lijsde loom. De klok sloeg vóór negen uur.
‘Die is 'n kwartier voor’ zei juffrouw Meks. Een stilte dan. Maar de man van de huisjuffrouw stond recht, nam z'n glaasje op, dat bruin tintelde:
‘Juffrouw Meks... al is de bruidegom er niet, ik wil toch op je toosten, je bent een brave vrouw en 'n goeie moeder voor Alex geweest, juffrouw Meks, daar ga je.’
En toen riepen ze allemaal: ‘juffrouw Meks, daar ga je, op de gezondheid van je zoon en z'n meissie.’ Een prettiggele vreugdstemming kleurde op, en die zachtjes verintiemde weer. Maar vinnig rood toonde scherpeangst er door, dat juffrouw Meks onrustig wier, waar bleef Alex dan toch,
| |
| |
waar bleef hij toch. Lieflachend rekte zij 't loomlijsende gesprek, maar angstig rood keek ze naar mij en haalde d'r schouers op. De anderen merkten het en dachten eraan vervreemd langzamerhand van 't pretbabbelprateren. Bleeke stilte viel neer op de vroolijke avendmenschen, ze praatten zachter nu en luisterden als een geluid geruchtte buiten. Met hoogroode wangetjeskleur zat juffrouw Meks... ze had met d'r soepeetje willen beginnen, maar dat kon ze toch niet doen, nu Alex er zelf niet was en het meisje. En haar wil van 't avendje nog te redden vermoeide slap door 't aanhoudende wachten. Ze gaf het op, leunde zwaar in haar groote stoel, liet Anna niet meer inschenken en ronddienen. Het gesprek dreinde hulphopeloos; de vrouw van den polisieman was weer ingeslapen, nichie, die verhuisd was naar de Jordaan, vreesde, dat 't te laat wier voor de laatste tram.
‘Ze laten ons wachten’ zuurzei huisjuffrouw.
‘Ze zijn wel laat’ knikte die van Lepelaar.
Juffrouw Meks zweeg, maar de man van de huisjuffrouw schunnigde lollig overuit. ‘God weet waar ze zitten... jong en jong, die hebben wel wat anders te doen, dan bij ons te zijn... in een bosschie op 'n bankie.’
Maar het grapte niet. Platweg zwegen ze en geen mensch die meer moeite dee om 't praten op te helpen. Het sloeg elf uur... vlug slag op slag. De huisjuffrouw stond op.
‘Kom, man, wij gaan.’
‘Graan we... wat heb je 'n haast.’
‘Ja, 't wordt mijn te laat.’
‘Dan gaan ik ook’ zei nichie ‘anders is de laatste tram ook nog weg.’
Ze stonden op en keken naar juffrouw Meks of die niks zeggen zou van blijven, en nog wat wachten... maar 't Meksenmenschje lag moe in haar stoel weggezakt en zei niets. Juffrouw Bramer zette d'r hoed op, heel langzaam en
| |
| |
met de lange pen tusschen de lippen van d'r tandelooze mond:
‘Van 't meissie hebben we ook niet veel gezien.’
Slappe moewe Meksje zweeg. Maar huisjuffrouw vinnigde door, stond mal met d'r weggaan verlegen, wou toch ook nog wel blijven en zien, hòe laat ze dan kwamen.
‘Het is netjes, ik moet u zeggen, juffrouw Meks, het is heel netjes’...
Moe Meksje zweeg.
‘As u weer es 'n engagementsvisite hebt, dan moet u mijn vragen’ smaalde zij, ‘'t is netjes, heel netjes.’
Het was spannend stil geworden, alleen de juffrouw van de polisieman paisibelde soezig in haar hoekje. Nichie was weer gaan zitten, en de man van de huisjuffrouw ook, maar zij niet, ze stond recht en spitsvinnigde:
‘Ja, nette juffrouw Meks... nette juffrouw, al hou je nou star je mond, daar praat je 't niet goed mee... bij half twaalf is 't waarachtig... nou, waar is-ie nou, waar is z'n meissie... is dat 'n manier, benne dat meniere, het is een schandaal... geen menuut blijf ik langer.’
‘Nou, waarom gaat u dan niet, 'n uur staat u al aangekleed, nette juffrouw Bramer, waarom gaat u niet, wij kannen wel wachten.’ Klein Meksje zei 't kalm, maar haar lippetjes beefden zenuwachtig.
‘Wel nou nog mooier, nou ga ik juist niet heen, eerst vragen ze je hier, en dan jagen ze je weg, nou ga ik juist niet.’
‘U kan blijven of gaan, daar zal ik m'n hand niet om verleggen, maar u hoeft geen herrie te maken in mijn huis.’
‘U huis? Juffrouw Meks, mijn huis.’
‘Zeker as je 't verhuurd hebt.’
‘Niet langer as ik wil, u hebt een weekwoning, u moet d'r af as ik wil.’
| |
| |
‘En ik gaan d'r af, as ik wil.’
‘O, wat dat betreft ja, u kan d'raf gaan wanneer u wil, je hebt huize, waar je zoo gemakkelijk niet af komt, in Haarlem bevoorbeeld, dat zal u ook wel wete, nette juffrouw Meks.’
Stilte was vreeselijk... rooder toornkleurde Meks op, en huisjuffrouw schoof even achteruit,... in 't kasthoekje snurkte zacht de vrouw van den politieman. Het stond op springen, heviglijk.
Maar daar werd gebeld, zachtklankend door de stilte heen. Dat ontspande. Anna ging kijken blij-triomfantelijk en de klok voor sloeg twaalf uur.
Het was onze Alex. Vreemdscheef stond z'n hoed en z'n holle wangen bleekten wit... hij was dronken en alleen.
‘Waar is Lize?’ vroeg Meks moeielijk.
‘Lize... Lize... die is d'r niet... die is niet thuis... de stad uit.’
|
|
Auteursrechtelijk beschermd