|
| |
| |
| |
XII. Boevendag.
Eerste en den derden Dinsdag van de maand ging juffrouw Meks altijd boevewaarts. Dan stond ze vroeg op en Toos dacht, dat ze naar Weesp ging.
Dinsdagmiddag en ze was pas terug. Onze ramen open omdat 't buiten zoo eenig-lekker begon te zonnen en uit den tuin naarbovenpraatte juffrouw Meks:
‘Ik ben d'r weer geweest... een mooie lol.’
‘Zoo, hoe was 't ermee?’
‘Och, zoo goed as 't zijn kan, maar je kan niet veel van mekaar zien, ik sta achter tralies en hij 'n end verder ook achter tralies met nogeris kippegaas d'rvoor en daartusschen loopt dan zoo'n soortement van bewaker, die hoort alles. Dus u begrijpt, alles zeggen dat durf je-n-ook al niet, want dan knouwen ze je later dubbel.’
Ze zweeg. Maar met lang praatwachten erachter, dat er nog iets kwam.
Ik zat in de vensterbank en Sam lag achter mij op de kanapé.
‘Is m'neer Sam thuis?’
‘Ja... hoe dat zoo?’
‘Och, 't hindert ook eigenlijk niet, ik wou u alleen maar wat vragen, maar u moet 't niet mal vinden’....
| |
| |
‘Nee’....
‘En ook niet brutaal’....
‘Nee... zeg u maar wat 't is, 't zal wel losloopen.’
‘Bree wou zoo graag, dat u of m'neer Sam of alletwee d'ris mee zou gaan, als 't weer bezoekdag is... u begrijp 't is voor hem 'n heel verzetje, u doet er hem zoo'n plezier mee’....
‘Ja, ik weet niet of m'neer Sam 't goed vindt... 't is wel erg vroeg-op.’
‘O, maar dat is 't nou niet, u bent wel meer vroeg-op... ja, de lui van de Heeren- en Keizersgrachten, die kommen d'r niet, die blijven 't schuurtje wel uit, maar de huisjuffrouw is toch ook al eris mee geweest... dus.’
‘'t ls goed’ zei Sam ‘we gaan.’
Dinsdagmorgen half zeven. Nooit wakker waren we om dezen tijd en prettig zag ik dat 't om half zeven al zoo licht was. Wat waren we al een eind in den lentetijd. Lekkerfijn gelukkig lei ik achterover en slaapsoesde nog na, een prettig streelgevoel doortinteltrilde mij, maar juffrouw Meks riep weer beleefd dreigsmeekend:
‘Toe dan nou... luie m'neer... staat u nou op.’
Dan ik bleef nog liggen, Sam sliep ook nog. Wat had-ie toch 'n heel anders gezicht dan andere menschen... Het was juffrouw Meks weer: ‘As u nog mee wilt, moet u nou waarachtig toch opstaan, dan zal ik u 'n kopje thee brengen.’
Wij waren op, vreemd-koud in de kille vergulde zonneschijn. Keken mekaar aan, zooals we daar stonden. En Sam:
‘Ga jij?’
‘Ja... jij niet?’
‘Ja.’
‘Waarom vraag je 't dan?’
‘Zoo maar.’
| |
| |
't Killicht in de straat, regenlicht, maar 't regende niet meer. Sam rilde:
‘'t Valt nog niks mee op straat.’
‘Nee, zeg u dat wel, maar 't is ook nog vroeg; maar wat ik zeggen wou, zal u vooral niks te veel zeggen, as we daar zijn... je zegt daar zoo gauw te veel.’
‘Nee....’
‘En u mag ook niet over 't feit zellef praten, zal u daar vooral an denken, want dan maken ze d'r subiet 'n end aan.’
Wij zwegen.
‘'t Is anders nog al lang, 'n kwertier precies, want as dat om is, dan moet je weg, precies hoor. Geen minuut schenken ze je.’
Wij zwegen.
‘Ik gaan d'r nou zoowat voor de dertigste maal heen....’
Verder zei niemand wat. Sam betaalde drie kaartjes en juffrouw Meks zei ‘gossie mijne, dat hadt u niet moete doen.’
Met z'n drieën zaten wij in een coupéhokje niet-rooken, net buiten de stationskap, waar 't helder licht was. Juffrouw Meks pakte uit: ‘Nou heb ik voor ons allemaal een paar broodjes meegenomen... u kan ze gerust eten, d'r zit geen margerien op en kaas van Noack.’
Zij gaf instructies bedaard mummelbabbelend: ‘Zal u nou vooral voorzichtig zijn en niet over 't feit zelf praten,’ zeurkouskauwde ze weer nog eens. ‘Want dat mag niet... as ze willen zetten ze je er zoo vierkant uit, en u begrijpt, dat is ook niet alles... nog twaalf menuten en dan ganen we.’
Zachtjes kauwde Sam z'n broodje, en we keken uit over de stad, die daar lag in 't hoogdagende morgenlicht even regendoorvochtigd.
Maar juffrouw Meks drukdeed door 't open portierraampje: ‘Kom u hier, juffrouw Vos, we zitten hier.’
| |
| |
Vierde kwam in het coupéhokje oud vrouwtje, met bruin rimpelgezichtje. Een afgegane gele sjaal spande vast om haar mager lijfje, en hijgdravendjes binnenwipte ze.
‘Gossiemijne is dat loopen... hè ik hijg d'r van.’
Kleintjes zat ze in een hoekje gedoken en ik over haar keek d'r an.
De trein reed op, langzaam door witte streep zon, die schijnend over 't oude gezichtje gleed.
‘Hè’ oogknipte juffrouw Meks. ‘Dat heb je nou altijd as de zon schijnt, en je langs een hek rijdt.’
‘Ja’ knikzei oud vrouwtje, verwonderd naar ons kijkend.
‘Dat bennen nou onze m'neeren,’ verklaarde juffrouw Meks, ‘die wonen bij mijn op de kamers en we gaan nou samen naar De Bree toe.’
‘O,’ kwam oud vrouwtje nieuwsgierig ‘bennen de heeren familie van u?’
‘Welnee mensch, dat heb ik je-n-ommers al lang gezeid, 't bennen vreemde heeren, maar De Bree wou ze zoo graag d'ris zien en nou gaan we d'r maar heen.’
‘Zoo, zoo’ tevredende het oude menschenwijfje; schudde haar hoofdje drie maal na, ik keek naar haar aandachtig.
We zwegen; en alleen 't gebroken treingerammel ratelde in onze ooren. Maar een toch kalmere intimiteit zacht-dompte tusschen ons, en één waren we omdat we toch alle vier daar heen gingen. En rustig-familiaar informeerde vrouwtje:
‘Bent u d'r allis meer geweest?’
‘Nee, nooit.’
Sam keek uit 't raam naar 't vlakweiland, dat lichtgroende onder de zon. Even keek ik er ook naar, maar dan kwam oud vrouwtje weer, dat vroeg.
‘Bent u de dokter?’
‘Nee, dat is m'n vrind, die studeert ervoor, maar hij is nog niet klaar.’
| |
| |
‘Dat zal wel’ wijsknikte oudje.
‘Nou, ze zalle daar ook opkijken, as ze u zien, u soort van menschen komt daar zoo niet... hè, ik haal heelemaal op, nou dat ik zit... dat is me nou in al de jaren, dat ik d'r heengaan nog nooit gebeurd... vanmorgen had ik me haast verslape’....
‘Zoo?’....
‘Ja, moet u begrijpen, cente voor 'n porder heb ik ook niet, 't kost me toch al alle keer me centen, en nou klopt me buurman me altijd as-ie naar z'n werk toegaat, maar nou hadden we gisteren net ruzie gehad nou toen zei-die “versleten hoer, je rotte zoon, die in de nor zit” nou toen zei ik “rotte meidevent... loop jij maar liever niet na de witte meiden”... en toen is-ie net ekspres vanmorgen stil weggegaan, want ik slaap nogal licht, anders had ik z'n deur wel hooren klappen... affijn ik ben d'r toch nog gekommen’....
‘Nou, maar as u de trein verzuimt dan laten ze u d'r zeker nog wel later in,’ zeurbabbelde ik tegen haar in. Juffrouw Meks sliep in 't zonnetje, Sam zat alnog uit 't raam te kijken, zei niets.
‘O, nee’ babbelde oud wijfje, ‘je hebt maar op tijd te wezen of je komt d'r niet in... gut de juffrouw slaapt... nou, die is ook an 't tobben... ja, ik weet d'r alles van... 't is vreeselijk...’
Haar stem fijnde zachtweg, maar sterker sprak ze weer op:
‘Moet u hoore, wat mijn eris gebeurd is... moet u hoore. U weet zeker wel, dat je d'r niet elke om den Dinsdag in mag, maar de eerste en de derde Dinsdag in de maand... nou maar dàt wist ik toen niet, en je hoefde toen ook niet vooraf te schrijven zooals nou, en toen had ik me d'ris een Dinsdag verteld, 'n mensch is toch waarachtig geen pieterseliewortel, dat je je niet vergissen kan, nou toen ik
| |
| |
d'r kwam, toen kon ik weer net teruggaan, zooas ik gekommen was, hoe vindt u dat nou?’...
Zoetsoesendjes praatte oud-vrouwtje door, dommelig door de suffige stoofwarmte van 't houten hokje, waarin nu de zon nog goudwarmde ook. En juffrouw Meks sliep nog en Sam keek uit 't raampje, vreemd-onbewogen en toen zeurzei ik maar:
‘Moet u er nog dikwijls heen?’
Oud wijfje graagpraatte dadelijk terug:
‘Na Haarlem nog 'n heele tijd, m'n eene zoon zit 'r voor vijf jaar, ziet u langer zitten ze daar nooit en hij hèt 'r nog geen twee jaar van afgezeten, dus daar moet ik nog heel wat keertjes heen... affijn, me man hèt 'r ook gezeten, maar niet in die groote ronde, die was d'r toen nog niet. 't Is 'n heele koste tellekes voor me, maar je moet wat voor je kindere doen en as-ie wat had vroeger, dan dee-die voor mijn ook alles’....
‘O, u hebt zeker nog meer kinderen?’
‘Ja, ik heb d'r vier... maar 't is wel hard, ze bennen geen van allen goed door de wereld gekommen. An mijn het 't niet gelegen en an m'n femilie ook niet, maar an m'n mans kant, die wou niet deuge. Me man zelf ook niet, hoeveel maal dat die wel gezete het, mag God wete, affijn, hij is temminste nog thuis gestorreve, dat 's één geluk.’
Haar oudverzwakte stem deinde op haast niet bewogen, en ze praatte of ze 't meer verteld had, en 't nu gewoon was geworden een verhaal van andere-lieden. Maar ik rilde van oude boevenmoedertje, dat graagpratend van haar boeventroep vertelde. Halfweg voorbij en even aandachtig keken we naar 't kleine spoorstationnetje en de paar menschen daar; en uit 't andere raam staartuurde Sam, juffrouw Meks sliep. Weer midden in 't gewone veld, dat we alle twee kenden, herpraatte oud vrouwtje:
| |
| |
‘Zooas ik u al zei, m'n oudste jongen, die zit in Haarlem voor vijf jaar, omdat-ie ingebroken het. Hij zeit wel, dat-ie 't niet gedaan het, maar u begrijpt, voor niks zetten ze je niet vijf jaar daar... en me dochter zit in Montfoort, dat is achter Utrecht, dat zal u wel weten. Daar gaan ik maar zoo af en toe heen op ongeregelde tijen, want twee maal in de maand heelemaal tot achter Utrecht, dat loopt me te veel op’....
‘U hebt 't zeker zelf ook niet breed?’
‘Breed... breed nee’ sprakigde ze terug ‘maar ik kan d'r kommen, ik heb 'n daalder in de maand van de diakenie en een daalder van de liefdadigheid en dan woon ik vrij, en dan heb ik me vaste huizen, eenmaal in de week, of eenmaal in de veertien dagen, en dan gaan ik af en toe uit bakeren ook’....
‘'t Is te hopen, dat uw zoon er nu niet weer heen moet as-ie d'r uitkomt.’
‘Nee’ knikte vrouwtje, ‘dat is 't net, want 't is d'r beroerd slecht, je mag d'r nog niet de kleinste kleinigheid an eten inbrengen, en wat ze daar krijgen, dat is ook niet veel soeps... nee, dan is 't in Meeremberg beter, daar zit ook een jongen en 'n meissie van me’...
Heete angst zweette langs mijn rug voor kleine fijnbruine boevenmenschje, dat maar kalm in 't zonnetje zat en vertelde.
‘Ja, Piet is d'r beter afgekommen dan Johan, die had 'n ander met 'n mes gestoken niet effe, maar z'n advekaat het 'm er netjes doorgehaald, eerst had ik d'r wel op tege, want 't is wel hard voor 'n moeder, as ze je kind zoomaar gek verklaren, maar 't was voor z'n eigen best... hij zit d'r nou al 'n maand of acht, maar daar mag je tenminste wat voor ze meenemen, 'n gebakken visschie of wat garnaaltjes... ik gaan d'r elke maand 'n Zondaggie heen. U moet denken, dat is voor mijn ook meteen 'n verzetje, je
| |
| |
mag d'r wandele... 't reisgeld betaalt 'n mevrouw altijd voor me. Ziet u, m'n andere dochter is d'r ook, die is d'r zóó gekommen, zonder de polisie, maar ze was altijd al 'n beetje suf’...
‘U moet 't wel stil hebben, zoo alleen?’
‘O, nee’ luchtigvroolijkte zij, ‘ik heb beste bure, en ik ben d'r an gewend ook... tja, ik kan me den tijd niet heuge, dat ik al me kindere thuis heb gehad, affijn, dat is nou eenmaal 's werelds beloop... jonge vogels vliegen 't nest uit.’
Er was niets triestigs in alleen gebleven bruin schrompelvrouwtje, maar enkele radelooze verschrikking van boevenvrees. Ze zat daar kalm, en haar bruin zonnig mondje snoeslachte vrindelijk...
De trein ratelschokte over het oude station, hevig slingerwisselden we van rails op rails, tot weer 't rechte eindje kwam naar 't nieuwe.
‘Juffrouw Meks, wor nou wakker we zijn er.’
‘Gut, zijn we d'r al’ wakkerschrikte juffrouw Meks.
Sam keek op. Onder de donkere stationsoverkapping zachtrolde de trein, geen zon meer en in eenen alles zwartschaduwbruin. Ik dee 't portier open, en we gingen eruit, eerst 't oudje, dan juffrouw Meks. Zwaar op m'n schouder lei Sams hand, ik keek hem aan. Hij huilde en zei:
‘Dag Jopie.’
Het stationsplein was zonnigwit en frisch na de bruine coupébenauwdheid. Juffrouw Meks sloeg haar kreukrok af en wees ons andere boevevrinden. Een fijne heer, een bleek meisje. ‘Die reizen notebene eerste klas,’ spietste Meks, ‘maar goed, dat dáár geen klassen bennen... verbeel-je ze ganen waarachtig met de tram, of je d'r zóó ook niet komt.’
‘Loop u maar even door,’ zei Sam, ‘ik moet even ergens wezen.’
| |
| |
Ze liepen op, langzaam en toen Sam tegen mij:
‘Ga jij d'r heen?’
‘Ja, natuurlijk, jij niet?’
‘Nee, ik ga niet.’
‘Zeg, toe nou, ga nou mee... maak nou geen kuren... ga nou.’
‘Nee, ik niet... ik kan niet... ik kan niet... laten we naar Zandvoort gaan, de zon schijnt net zoo heerlijk... ga nou met mij mee.’
‘Dat kan niet... laten we nou met juffrouw Meks meegaan en dan Zondag of zoo, als 't mooi weer is naar Zandvoort.’
‘Nee... ik wil niet anders.’
Om de hoek van 't zonnige plein liepen langzaam juffrouw Meks en oude vrouwtje heen, die op ons wachtten om dan samen boefwaarts te gaan.
Met de electrische tramden we naar Zandvoort en we genoten van den frischwinderigen zonnedag. Heerlijk.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd