Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 339 Het oude jaar⁺

+ 9-10 1922 A., 5. Gedat. Jeruzalem 22 sept.

I.

Vandaag is het voor de Joden, zonder onderscheid van ras en geloof, Oudejaar. Maar het zal, ook in het Nieuwe Jaar, voorloopig wel bij het oude blijven. Het verandert wel. Maar zeer geleidelijk. De postzegel van drie milliem (= duizendste van een Pond) is blauw geworden. Precies als het zegel van een piaster (honderdste van een Pond). Wij verwachten in het Nieuwe Jaar zegels van zes milliem en van zestien milliem. Voor verzamelaars (zonder onderscheid van ras en geloof!) een buitenkansje.

En verder? De Zionistische Jaarvergadering te Karlsbad voorbij. De Joodsche Pers publiceert nog geregeld de inkomende brieven van haar berichtgevers. Maar men leest ze niet meer. Doar Hajom heeft weer een uitnemenden telegrammendienst gehad. De Vergadering heeft hier een slechten indruk gemaakt. Maar 't gaat niet diep. Sinds twee jaar weten wij het al: geen geld en een delegatie naar Amerika. Er zijn altijd tekorten en toch is het heden Oudejaar. Wanneer men terugziet, is er volstrekt geen reden tot enkel ontevredenheid. De politieke toestand is geconsolideerd. Een Joodsche Hooge Commissaris. Het Mandaat geteekend. Er is in sommige steden: Jaffa, Tel-Aviv aardig gebouwd. Andere steden volgen: Jeruzalem, Haïfa, Tiberias. Maar Hebron en Safed gaan, wat Joodsche macht betreft, achteruit. De industrie blijft zwak. En het ergste is, dat er geen flinke, Joodsche, zelfstandige boerenstand ontstaat. Men moet nog afwachten, wat van de nieuwe vestigingen in het Jizreëldal worden wil.

Maar Karlsbad. Er is natuurlijk vertrouwen uitgesproken in de leiders Weizmann en Sokolov, Men heeft zich neergelegd bij de aanvaarding van het Churchill-Statement, dat volgens de Jewish Chronicle de gedachte van een Joodsch Volk heeft vernietigd, vooral nu dit Statement in de instructie van den Hoogen Commissaris uitdrukkelijk is gemaakt tot grondslag van de Engelsche Palestina-politiek. Maar ook daarover denkt men hier niet diep. Men heeft de zorg voor brood en boter. En als het in het Land maar rustig blijft, zijn wij tevreden.

Het heeft hier een slechten indruk gemaakt, dat de Karlsbader Vergadering dagen en dagen heeft verloren met persoonlijke twisten en intriges.

II.

Eenige belangstelling is er geweest voor de Jewish Agency. Men had gedacht, dat dr. Weizmann te Karlsbad zou zijn gekomen met duidelijke voorstellen, ten aanzien waarvan in hoofdzaak overeenstemming was verkregen met de Engelsche Regeering. In het begin leek 't ook zoo. James de Rothschild zou voorzitter worden. De Amerikaansche advocaat Untermeyer lid. De Agoedath Israël en de Ica zouden vertegenwoordigd zijn. Ineens alles anders. Volgens dr. Weizmann wil de Engelsche Regeering niet meer dan vijf leden. En voorloopig wordt de Zionistische Executive Jewish Agency. Maar waar blijft dan de belofte door Sir Herbert te Londen aan de Delegatie van Agoedath Israël gedaan, dat de Jewish Agency geen monopolie van de Zionistische Organisatie zou zijn? Van het onderhoud tusschen Sir Herbert en de Delegatie is een officieel protocol opgemaakt, dat door Sir Herbert is goedgekeurd. Omtrent die belofte aan Agoedath Israël gedaan bestaat dus geen twijfel. Sommige politici hier zeggen, dat Sir Herbert en de Zionistische Organisatie de Agoedath met ijdele beloften hebben gepaaid tot het Mandaat geratificeerd was. En het allerergste is, dat dit hier in het algemeen volkomen geoorloofd wordt geacht.

Ook het Keren Hajesod (Palestina Opbouwfonds) is in wezen een Zionistisch Partijfonds, waartoe niet-Zionisten geen meerdere reden tot bijdragen hebben, dan tot andere Zionistische fondsen, zooals bij voorbeeld het. Joodsch-Nationaal-Fonds.

Men is weder tot het beginsel der wijsheid teruggekeerd: een delegatie naar Amerika. Dr. Arthur Ruppin wordt er voor onttrokken aan den economischen Palestina-arbeid. Wij hooren, dat de Engelsche arbeidsleider kolonel Wedgwood lid is van de delegatie. Geen wonder. De Joodsche immigratie in Palestina is eenzijdig socialistisch. Wie is het Mizrachistische lid der delegatie? Bij de verkiezing voor een nieuwen Joodschen stadsraad te Haïfa, verleden week, kregen de arbeiders 770 stemmen van de 1440. En de Mizrachie 6 (= zes!).

III.

De anti-Zionistische Arabieren, georganiseerd in de Christelijk-Mohammedaansche vereenigingen, hebben congres gehouden te Nabloes (Sechem). Zij hebben onder meer besloten propaganda te maken voor niet-deelneming aan de verkiezingen voor het Wetgevend College. En niet te koopen bij Joden. De Regeering heeft een proclamatie verspreid, waarin herinnerd wordt aan de bestaande strafbepalingen tegen dengene, die maatregelen van de Regeering verijdelt, of een deel van de bevolking tegen de anderen opzet. De Joodsche Pers dringt op scherpe maatregelen aan. Er liepen geruchten omtrent maatregelen tegen Moussa Kazem Pasja el Husseini, den Palastinensischen Zaghloel Pasja. Van Zionistische zijde steunt men de Mohammedaansche vereenigingen, die pro-Zionistisch heeten te zijn.

Men zal moeten afwachten, hoe het zal gaan met de verkiezingen voor het Wetgevend College. Een soort van boycot van Joodsche winkels was er, ook zonder besluit, toch reeds meer of minder. Zoo goed als trouwens de Joden de Arabieren, ook zonder bepaald besluit, overal uitsluiten waar zij hen niet noodig hebben. Er bestaat trouwens een besluit, dat aan Joodsche openbare werken alleen Joden mogen arbeiden. En de groote Joodsche socialistische arbeidersvereeniging, die op groote schaal tevens als aannemer van werken optreedt, geeft alleen werk aan Joden. Een Jood, die een huis zou laten bouwen door een Arabischen aannemer, en met Arabische arbeiders, komt in de courant. Men staat hier in de courant wegens het rijden met eenen Arabischen koetsier. Natuurlijk is dat geen ongeoorloofde boycot. Maar een middel om de immigratie gaande te houden. De socialistische arbeiders zijn hier hyper-nationaal, hyper-chauvinistisch. En buitengewoon hyper-egoïstisch. Gelukkig weten ze 't niet.

IV.

De laatste maand heeft zich gekenmerkt door telkens aanvallen van Arabieren op Joden. Men heeft daarin een nieuw systeem van terrorisme willen zien, nu groote aanvallen en opstanden niet meer schijnen te gaan. Een tiental Joden moeten zoo wel gedood zijn. Eenige vlak bij Jaffa en vlak bij Tel Aviv. Het schijnt de laatste veertien dagen weer iets rustiger te zijn. En van een groote, krachtige, stille organisatie lijkt nog geen sprake. De Joodsche couranten vragen natuurlijk scherpe maatregelen en felle vonnissen voor het geval de daders worden gevonden.

V.

De laatste dagen houdt men zich vooral bezig met de Palestiniseering der Joden. Er wordt met geweld aan gewerkt. De chauvinisten, die in religieuse zaken altijd aandringen op persoonlijke vrijheid, willen daarvan in nationale zaken niet weten. De Zionistische Onderwijsraad heeft een besluit genomen, dat alle onderwijzers Palestinensers moeten worden. De socialistische arbeidersorganisatie heeft desgelijks besloten ten aanzien van de arbeiders en de chaloetziem. Morgen wordt er in de meeste synagogen gesproken ter aanbeveling van de Palestineering door rabbijnen en leeken. Het officieele Zionistische rabbinaat heeft bij de menschen aangedrongen op Palestineering in een mooien prozaïschen oproep. Niemand heeft daar iets tegen. Maar voor godsdienstige belangen komt het officieele rabbinaat altijd veel slapper op dan voor nationale. Bijvoorbeeld: verschillende Joodsche ambtenaren en werklieden moeten op de aanstaande Joodsche Hooge Feestdagen werken: spoorwegen, politie. Het officieele rabbinaat doet dan wel iets. Maar toch lang niet zooals in nationale zaken. Het officieele rabbinaat is hier niet de zelfstandige handhaver van Joodsche, geestelijke waarden. Maar eenvoudig een hulpmiddel om het te doen voorkomen alsof het Joodsche nationalisme hier niet anti-godsdienstig was.

VI.

En de immigratie. In Augustus was het aantal immigranten ongeveer vijfhonderd. Men beweert, dat voor September acht- tot negenhonderd certificaten zijn gegeven. Er zijn een honderdvijftig weezen uit de Oekrajine gekomen. Baron Rothschild geeft land en geld om ze buiten op te voeden en op te leiden. Ze hebben hun eersten maaltijd in het Heilige Land gehad in de algemeene arbeiderskeuken te Tel-Aviv. Hulde.

Wat de algemeene immigratie betreft: de couranten klagen, dat de Regeering zoo streng is met het geven van immigratieverlof, terwijl er toch eigenlijk geen werkloosheid is.

Men zegt, dat Ruttenberg nu toch heel spoedig zal beginnen met het kleine Yarkon-plan. Hij zal gedeeltelijk met Arabieren werken.

Met industrie wil het nog niet. De meesten moeten nog altijd werk vinden in de bouwvakken en dat gaat nog wel. Goede voormannen in de bouwvakken verdienen hier een pond per dag en meer. Maar of op den duur alle immigranten in de bouwvakken werk zullen kunnen vinden?

VII.

Rondom. In Egypte is het rustig. Ook in Syrië blijft de onrust tamelijk rustig. Alleen de Drusen, de vijanden van onzen ouden Sroer, geven last. Maar de Fransche Regeering verslaat hen en beboet hen.

Transjordanië is rustig, maar wordt toch voortdurend bedreigd door de Wahabis, dat zijn de mannen van Ibn Saoud, den koning van Nejd.

De groote gebeurtenis was natuurlijk de overwinning van Moestapha Kemal Pasja, den held der Mohammedanen. Van vijandschap tusschen de Arabieren en de Turken merkt men niets meer. Wanneer de Turken hier heden terugkeerden, zouden zij door het grootste deel van de bevolking met vreugde worden begroet. Te Beiroet zijn pro-Turksche manifestaties gehouden. Te Nabloes (Sechem) eveneens. Aan de laatste hebben zelfs regeerings-ambtenaren deelgenomen. Het is moeilijk te zeggen, waaraan het precies ligt, maar het is een feit, dat de Engelschen hier zeer gehaat zijn.

Er werd beweerd, dat Frankrijk het Mandaat over Syrië aan Turkije overdragen zou. Palestina zou veroverd worden. In twee jaar staat Moestapha Kemal Pasja aan het Suezkanaal. Men sprak over een oorlog tusschen Frankrijk en Engeland. En bange menschen haalden hun geld al uit de bank.

Maar in de Stad is alles rustig. De laatste heete zomerweken van den herfst zijn begonnen. Oudejaar. Nieuwjaar. Wat zal het worden?

VIII.

Sinds een jaar geeft Agoedath Israël hier een weekblad uit ‘De Stem van Israël’. Ter voorkoming van misverstand geeft de officieele rabbinaatspartij sinds eenige weken een weekblad uit: ‘De Stem van Jacob’. Ofschoon de handen van Ezau zijn. Maar gij, lezer van het ‘Handelsblad’ zijt gelukkiger dan beide met de stem van Jacob Israël.

Ik eindig met de vulpen, maar niet met het hart. Het volgende jaar verder.