Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 308 Onrustig⁺

Het is onrustig in de Joodsche gemeenschap. Men is zenuwachtig. Al is er geen groote politiek. Het Mandaat wordt zeker niet behandeld vóór April. Wij hooren van algemeene verkiezingen in Engeland: Juni of Juli. Blijft de oude Regeering? Komt een nieuwe? Meer of minder Zionistisch? Eene overwinning van de Arbeiderspartij? Men zegt, dat de Arbeiderspartij pro-Zionistisch is. Waarom zou eene internationale partij steun geven aan eene nationale beweging als het Zionisme? De Arbeiderspartij zal waarschijnlijk Zionistisch blijven, zoolang de Zionistische leiders socialistische politiek voeren. Hier wordt dat gedaan. De jonge immigranten zijn voor het grootste deel hard-linksch. En er wordt hier veel geklaagd over de eenzijdige arbeiderspolitiek van de leidende Zionistische hoofdambtenaren Ettinger en dr Ruppin.

Geen groote politiek. Wij hooren, dat Poincaré namens de Fransche Regeering een pro-Zionistische verklaring afgeven zal.

+ 15-3 1922 A., 6. Gedat. Jeruzalem 3 maart

II.

Uit berichten uit Engeland blijkt, dat de Palestina-vraag meer dan vroeger de aandacht van het publiek heeft. ‘Times’ en ‘Daily Mail’, de groote Northcliffe-bladen, bestrijden wat Lord Northcliffe heeft genoemd: ‘het extreme Zionisme’. Inderdaad, wij kennen hier dat kale, rauwe, nationalisme zonder eenig accent van menschelijkheid, godsdienst, moraal of beschaving. In de ‘Daily Chronicle’, het blad van Lloyd George, een pro-Zionistisch artikel. Maar 't is van eenen Joodschen redacteur, Sidebotham.

Lord Justus Percy, die als een tegenstander van het politieke Zionisme werd beschouwd, heeft voor Mizrachie te Londen een redevoering gehouden. Hij verklaarde, dat hij vóór de Balfour-declaratie was. Hij ziet in het Zionisme de herleving van een cultuur. En hij is tegen het politieke element in de gedachte van een Joodsch Nationaal-Tehuis. Dr. Weizmann zal wel bidden van zulke voorstanders der Balfour Declaratie verschoond te blijven. Wij hooren, dat dr. Weizmann met vele Engelschen van invloed heeft geconfereerd om den slechten indruk van Lord Northcliffes bezoek weg te nemen. Balfour zou dr. Weizmann goede beloften hebben gedaan.

En dan is er nog de quaestie met Sir Stuart Samuel, den broer van onzen Hoogen Commissaris en een van der leiders van Mizrachie. De ‘Daily Mail’ publiceerde een anti-Zionistisch interview met Sir Stuart. En hoewel deze dadelijk de juistheid van dit interview heeft tegengesproken, achtte men dit toch niet voldoende, en heeft Sir Stuart zich uit de Zionistische beweging moeten terugtrekken.

III.

Hier is men vooral bezig met de vraag of de Joodsche Deputatenvergadering nu Zondag bijeenkomen zal. Maar daarover later.

En dan is er de staking tegen mij in de rechtsschool, omdat ik als lid van eene delegatie, buiten de Zionistische Commissie om, Lord Northcliffe heb bezocht. De staking heeft natuurlijk dadelijk een politieke tint aangenomen. De meesten der Extremisten zijn Russen, ambtenaren van de Zionistische Commissie en daarmee verbonden organen. Hun leider is de secretaris van Oessiskin. Hun orgaan is ‘Haäretz’. Ze worden gesteund en aangehitst door de onderwijzers, de ambtenaren, de Russische journalisten enz. De meeste Gematigden zijn Sephardim. De Extremisten terroriseeren. Ze dreigen met boycot, broodroof, ransel, artikelen in de courant enz. Precies als in den Taalstrijd. De onderwijzers bespreken de quaestie met de kleine schoolkinderen. Als de leden van de delegatie op straat komen, ontmoeten zij alleraardigste Joodsche schooljongetjes, die op den grond spuwen en zeggen: ‘Daar ligt Northcliffe’. Zij spuwen nog eens en zeggen: ‘En daar ligt gij’. Het is allang een quaestie geworden tusschen de extreme Zionisten en de Regeering. Men neemt het Oessiskin kwalijk, dat hij niet heeft bemiddeld. De Regeering denkt niet aan toegeven. De extremisten zijn natuurlijk veel te verstandig om toe te geven. Het is een kleine quaestie. Maar leelijk geïnfecteerd en die nog heel lang duren kan.

IV.

Het nieuwe ontwerp van de Grondwet voor Palestina. Dr. Weizmann heeft in een rede te Glasgow gezegd, dat de Joden het ontwerp zullen aanvaarden, maar als uiterste concessie. De Joodsche pers hier vraagt veranderingen in het kiesstelsel voor het Wetgevend College, opdat Joodsche minderheden in plaatsen als Hebron, Berseba, Haïfa enz. tot hun recht zullen komen. De verkiezingen zijn getrapt. Leeftijd voor kiezers vijf en twintig. Geen vrouwenkiesrecht.

De Arabieren zijn er tegen, omdat de gedachte van een Joodsch Nationaal Tehuis in de grondwet is nedergelegd. Ook heeft de Hooge Commissaris te veel macht en het Wetgevend College te weinig. Geen belastingrecht. Geen budgetrecht. Het anti-Zionistische blad ‘Falestien’ noemt de wet boosaardig: ‘De wet van Bentwich’. De Arabische delegatie te Londen heeft Minister Churchill verklaard, dat het Ontwerp voor de Arabieren onaannemelijk is.

V.

De Delegatie blijft in Londen tegen ons werken. En niet zonder succes. Tot dusverre werd ze alleen gesteund door de ‘Morning Post’. Maar nu heeft ze ook min of meer den steun van ‘Times’ en ‘Daily Mail’.

Of het tot een samenwerking tusschen Joden en Arabieren komen kan? Alles kan. Maar 't zal niet meevallen. Ramsay Macdonald is hier geweest als gast van de Zionistische socialisten. Hij dringt aan op vereeniging van alle arbeiders. Mr. Graves, de ‘Times’-correspondent, is hier gebleven na Lord Northcliffe's vertrek. Hij reist het land rond. Hij wordt overal door de Joden goed ontvangen. Ook de Arabieren zenden hem delegaties.

De Arabische leiders hebben zich tot de geboren Joden des Lands gewend om samenwerking. Hierop heeft de Organisatie van Jonge Joodsche Boeren ‘Zonen van Benjamin’ geantwoord, dat zij altijd willen samenwerken, mits op den grondslag van de Balfour-Declaratie.

De ingeboren Joodsche bevolking is geheel niet tevreden met de extreme, socialistische politiek van Minsk, Pinsk en Dwinsk. Ze voelen zich ook wel verdrukt door een goed georganiseerde, terroriseerende minderheid, die alle ambten in handen heeft en gesteund wordt door de Zionistische Organisatie. Maar zich afscheiden en zich vereenigen met de Arabieren, daaraan denkt niemand.

Dr. Weizmann heeft in een groote rede te Glasgow ook gesproken over het wenschelijke van samenwerking. De formule: ‘Palestina zoo Joodsch als Engeland Engelsch is’ heeft dr. Weizmann losgelaten Hij wijst nu op Quebec met een Fransch-Engelsche bevolking en op Zwitserland. Maar zulk een voorbeeld is toch maar een vergelijking.

De arbeiders-leider Rosenberg te Haïfa is vrijgesproken van de beschuldiging een groote hoeveelheid vuurwapens en ammunitie te hebben willen binnensmokkelen uit Triëst. Het feit van het smokkelen staat vast, maar men kan Rosenberg's schuld niet bewijzen. Bij eene Joodsche vrouw zijn ook wapenen gevonden. De Arabieren maken daarover een groot leven. Ze zenden protestdelegaties. Ze protesteeren in Londen. Enz. Enz.

VI.

Met de ontwikkeling van het Land gaat het langzaam. Wij hooren, dat het groote electriciteits-plan van Ruttenberg vier millioen pond kosten zal in vier jaren. Van het kleine Yarkon-plan hooren wij niets. De locale industrie heeft veel te lijden van valuta-concurrentie. De Engelschen klagen, dat Zionistische hoofdambtenaren, in het bijzonder dr. Ruppin, den Duitschen handel zoo begunstigen. Over het algemeen wordt de wenschelijkheid uitgesproken, dat de economische leider van de Zionistische Commissie, niet tevens indirect en door stroomannen bij private ondernemingen betrokken zal zijn.

De immigratie gaat geregeld door. Het laatste jaar 9000. Het gewone werk is huizenbouwen. Er zijn artsen, die gewoon als arbeiders werken in een Groep tegen kost, inwoning en zestig piasters, dat is drie rijksdaalders per maand.

VII.

Allerlei. Schemarja Levin op propaganda in Zuid-Afrika.

Plannen voor een nieuwe handelswijk in Jeruzalem.

Dood van A.D. Gordon, te Dagania, bekend arbeider en schrijver.

De Arabische pers tegen het groot aantal Engelsche ambtenaren.

Groote touristen-beweging. Op eenen avond achthonderd aangekomen.

Staking van Joodsche bakkersknechts te Jaffa. Geëindigd door bemiddeling van Albert Hyamson, directeur van het Regeeringsdepartement van Arbeid.

VIII.

Rondom. De bereidverklaring van Engeland Egypte onafhankelijkheid toe te staan, heeft onder de Arabieren veel vreugde gewekt. ‘Volhouden’, zeggen zij. Misschien keert Zaghloel Pasja nu ook terug.

In Transjordanië is alles rustig. Men gaat de grenzen regelen met Hedjaz. In het Hoogerhuis is de Emir Abdoellah zeer aangevallen. Maar de Regeering heeft verklaard, dat zij tevreden is over zijn beleid.

Wij wachten maar weer. In onrust.