Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 307 Een week van smart en schande⁺

Er is een week over het Jeruzalemsche Jodendom heengegaan, die ons nog lang heugen zal.

De naaste aanleiding is het bezoek van Lord Northcliffe geweest. Maar de Jischoeb (= Joodsche bevolking) is om allerlei redenen toch al in eenen prikkelbaren toestand. Men had zich van Lord Northcliffes bezoek veel goeds voorgesteld. En dat is volkomen anders uitgekomen. Hij heeft het Land ongelukkig en onrustig gevonden. En hij geeft daarvan de schuld aan de extreme Zionisten. Hij dringt niet aan op intrekking van de Balfour-declaratie. Maar op gematigdheid naar binnen en naar buiten. Ik geloof niet, dat de ‘Times’ ineens anti-Zionistisch zal worden. Maar tot dusver werd in de ‘Times’ vrijwel alleen gepubliceerd, wat de Zionistische Organisatie wenschte. Waarschijnlijk zullen de Arabieren thans ook meer gehoor vinden. En eveneens andere stroomingen in het Jodendom, zooals Agoedath Israël. Haäretz en Doar Hajom twisten nu over de oorzaak van de mislukking van Lord Northcliffes bezoek. Het schijnt, dat Oessiskin het niet de moeite waard heeft gevonden veel notitie te nemen van Lord Northcliffe, die niet in Minsk, Pinsk en Dwinsk geboren is. Ittamar ben Awi, de zoon van Ben Jehoedah en hoofdredacteur van Doar Hajom, heeft alles gedaan wat hij doen kon, om Lord Northcliffe goede indrukken te geven. Maar 't was niet mogelijk.

+ 9-3 1922 A., 5. Gedat. Jeruzalem 24 febr.

II.

Alle woede ontlast zich nu op het hoofd van de Ashkenasische delegatie, die de rechten van Agoedath Israël voor Lord Northcliffe heeft uiteengezet. Men beweert, dat wij tegen de Balfour-declaratie hebben gesproken en tegen het Zionisme. Dit is knoeien met het woord Zionisme. Een gevaarlijk woord. Nu eens wordt het gebruikt in den zin van ‘liefde tot Zion’ en dan weder ‘lidmaatschap van de Zionistische Organisatie’. In den eersten zin zijn de orthodoxe Joden allen Zionisten. In den tweeden zin natuurlijk niet. De Ashkenasische delegatie heeft gevraagd: vrijheid en gelijkheid van alle Joodsche gemeenten in Palestina. En erkenning van Agoedath Israël op gelijken voet als de Zionistische organisatie en waarborgen daarvoor in de Balfour Declaratie en in het Mandaat. De Opperrabbijn R. Chaïm Sonnefeld heeft dit uitdrukkelijk verklaard. En ten overvloede heb ik het nog eens uiteengezet in een artikel voor de ‘Times’ en in een Open Brief aan Lord Northcliffe, die in verschillende bladen gepubliceerd wordt. Een stroom van protesten is Lord Northcliffe toegezonden. Onder anderen van het Hoofdbestuur van Mizrachie en van het Zionistische Opperrabbinaat. In al die protesten wordt beweerd, dat wij gezegd hebben, dat de Joodsche orthodoxie gekant is tegen het Zionisme in den zin van ‘liefde tot Zion’, Bovendien zijn de afzenders zoo tactvol geweest, de delegatie te beleedigen. Lord Northcliffe zal de waarheid wel zien. Het is merkwaardig, dat noch Mizrachie (een Zionistische federatie!) noch het officieele Opperrabbinaat den wensch hebben te kennen gegeven, dat de Zionistische Organisatie de vertegenwoordiger van het geheele Joodsche Volk zal zijn. Die van Minsk, Pinsk en Dwinsk hebben zich genoeg daarover geërgerd.

III.

Maar de smart en de schande! ‘Haäretz’, het blad van Oessiskin en zijn vrienden, heeft stelselmatig de hartstochten opgezweept. Zoo heeft het blad, zonder eenigen grond, beweerd, dat de Ashkenasische delegatie ook Ramsay Macdonald heeft bezocht en daar allerlei leugenverhalen heeft gedaan. Tegenspraak plaatst ‘Haäretz’ principieel niet.

De gevolgen zijn niet uitgebleven. De beide Rabbijnen Bernstein en Jungreis, leden van de delegatie, zijn op straat door onbekend gebleven chaloetziem (= jongens uit Oost-Europa) met stokken geslagen. De Rabbijnen Diskin en Sonnefeld, beiden bejaarde rabbijnen, zijn door chaloetziem in hunne woningen bedreigd. De politie heeft hen moeten beschermen. Op mijn huisje is des nachts een aanval gedaan. Acht chaloetziem zijn den tuin binnengekomen, op de manier van: ‘hou-me-vast-of-ik-bega-een-ongeluk’. Ze hebben zóó luid sst sst geroepen, dat de reusachtige Marokkaansche wachter van de buren is gekomen, ‘'n Araber, 'n Araber’, hebben deze helden Israëls geroepen, en zij zijn er van door gegaan. Adil heeft nog juist hun schaduwen zien vluchten. Ik heb er doorheen geslapen.

Verscheidenen onzer hebben dreigbrieven ontvangen geteekend: ‘de Zwarte Hand’ en ‘de Jonge Extremist’, waarin gedreigd wordt, dat hun bloed zal worden vergoten gelijk water. Ook de redactie van ‘Doar Hajom’ heeft dreigbrieven gekregen. De vrouw van Ittamar ben Awi is door chaloetziem met steenen gegooid. Dit zijn de chaloetziem, die door den Rabbijn Schönfeld in een rede te Amsterdam de vreedzame veroveraars van Palestina werden genoemd. Zij ranselen nu de rabbijnen en steenigen een ongelukkige vrouw, die pas haar eenig kindje heeft verloren.

Verleden week Sabbath hebben chaloetziem schandalen gemaakt in verschillende synagogen. Een aantal zijn gearresteerd en krachtens de nieuwe ordonnantie onder politie-toezicht gesteld. Gedurende drie maanden moeten zij zich elken ochtend om acht uur bij de politie melden en 's avonds na tienen mogen zij niet uit. ‘Haäretz’ is verontwaardigd. ‘Een vonnis zonder proces’, schrijft het blad. Kent het blad de nieuwe ordonnantie niet? Of meent het, dat die alleen gemaakt is voor Hassan Sidki Effendi el Dajani?

Merkwaardig is het, dat noch de Zionistische Commissie, noch de Volksraad tegen deze schandalen hebben geprotesteerd. Dinsdag had ‘Doar Hajom’ eene mededeeling van den heer Kalvarisky, dat binnen vier en twintig uur een scherp protest verschijnen zou. Maar 't is er nog niet. ‘Haäretz’ gaat door de gemoederen op te hitsen. En de naaste vrienden van Oessiskin roepen ons na op straat.

IV.

De studenten van de rechtsschool staken nog altijd tegen mij. De meerderheid is al lang weder bereid de colleges te hervatten. Ze zien in, dat de zaak is vastgeloopen. De Regeering heeft verklaard, dat ze er niet aan denkt mij te ontslaan. De Legal Seeretary, mr. Norman Bentwich, heeft dit na een van de colleges uiteengezet. Maar de meerderheid wordt ook hier geterroriseerd door een minderheid, voor het grootste gedeelte bestaande uit onderwijzers en ambtenaren van de Zionistische Commissie. ‘Haäretz’ ziet al schoone perspectieven: alle Joodsche studenten verlaten de Regeeringsrechtsschool; de Zionistische Commissie opent een Joodsche rechtsschool. Dr. Weizmann regelt te Londen de erkenning van de diploma's dier school door de Regeering. Er is een Zionistische Universiteit. Geen wonder, dat ‘Haäretz’ de staking aanstookt. Iederen dag publiceert het blad brieven aan de stakende studenten. Van de leerlingen der middelbare scholen; van de leeraren der beide kweekscholen; van de Jeruzalemsche onderwijzers; van de vrije vrouwenvereeniging; van de Joodsche studenten te Jaffa; van de juridische studenten te Jaffa. Toch zal waarschijnlijk de staking Maandag worden opgeheven.

Maar wat zullen wij verder nog zeggen, wanneer hypernationale Fransche of Duitsche studenten het ontslag van eenen lector eischen, omdat hij Jood is! En hoeveel vrijheid zullen de lectoren aan de aanstaande Zionistische Universiteit wel genieten. Men zou natuurlijk niemand benoemen, die niet in den smaak valt van de Zwarte Hand en van den Jongen Extremist. En deze beide colleges zouden natuurlijk het recht moeten hebben de lectoren te ontslaan.

V.

De schuld van dit alles ligt voor een gedeelte bij de extreme leiders van de Zionistische Organisatie, die maar blijven volhouden, dat zij de eenige vertegenwoordigers van het Joodsche Volk zijn.

Voor een gedeelte ligt de schuld ook bij de leiders van de immigratie, die hier niet anders hebben gebracht dan onbekookte, berooide chaloetziem.

Voor een gedeelte ligt de schuld ook bij de onderwijzers met hun hypernationale opvoeding, die de kinderen betrekt in allerlei zaken, die hun niet aangaan. Daarentegen zijn de deskundigen het er over eens, dat het onderwijs vrij slecht is. Het is hier iets héél gewoons, de leerlingen van de middel bare scholen te gebruiken om menschen met eenigszins afwijkende meeningen op straat na te schreeuwen.

En de gevolgen? De Arabische pers heeft zich van het geval meester gemaakt. Er is al getelegrafeerd naar de delegatie te Londen over twisten tusschen Zionisten en Orthodoxen. En over mishandeling van rabbijnen door chaloetziem. Men kan er zeker van zijn, dat deze schandalen tegen ons zullen worden gebruikt.

In Engelsche Regeeringskringen is men ontstemd. Er bestond daar toch al een ontstemming tegen de toenemende russificatie van het land. Met russificatie worden twee dingen bedoeld. Ten eerste: de eenzijdigheid van de immigratie. Ten tweede: de geest, die in de Zionistische Commissie heerscht. Oessiskin is daar dictator. Alle betrekkingen van beteekenis zijn door zijn aanhangers bezet. De Sefardiem, meer gematigd en meer bekend met het Land, worden uit alles weggehouden. Zionistische ambtenaren als Oettinger, Yellin en Thon zijn tevens de leiders van de politiek. Zij kunnen daar allen tijd aan geven, omdat ze hun salarissen toch trekken.

In Oessiskin zien de Engelschen het centrum van een anti-Engelsche politiek. De poging om de rechtsschool op te breken. Een aanval van de onderwijzers nu weer op de school van Miss Landau, omdat die te Engelsch is. Het komt alles bij elkander. ‘A fatal man’, wordt hij genoemd. Toch geloof ik niet, dat men hem gemakkelijk kwijt raakt. Niet omdat hij zoo bekwaam of zoo geliefd is. Maar zijn heengaan zou door de Zwarte Hand en den Jongen Extremist worden beschouwd als een overwinning van meer gematigde elementen en als een tegemoetkoming aan de wenschen van Engelsche hoofdambtenaren.

Men hoopt nu, dat dr. Weizmann spoedig hier komt. En alles regelen zal, zoodat wij gespaard zullen blijven voor zulke weken van smart en schande.

Maar ja: tenslotte hangt de toekomst des Joodschen Volke niet af van dr. Weizmann, maar van de Zwarte Hand en den Jongen Extremist.