Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 271 Wij wachten⁺

Petach Tikvah: de Poort der Hope. Wij wachten hier, wat het congres te Karlsbad brengen zal. De laatste telegrammen komen aan en de eerste brieven. Van een onpartijdige berichtgeving is geen sprake. Haäretz vindt alles mooi. Doar Hajom is fel in de oppositie. Het arbeidersweekblad K ontreis is ook niet tevreden.

+ 3-10 1921 A., 5. Gedat. Petach Tikvah bij Jaffa 18 sept.

II.

Wij hoorden, dat de behandeling van het mandaat weder is uitgesteld tot de goedkeuring van Amerika is verkregen. Later is dit weder tegengesproken en misschien zal het nu eindelijk worden goedgekeurd. Zóó gaat het niet langer. Gelijk Minister Balfour reeds in December heeft betoogd en Sir Herbert Samuel nu weder onlangs in zijn rapport aan de Engelsche Regeering.

Frankrijk is ons nog bij voortduring slecht gezind.

En het Vaticaan? Wij hooren, dat men te Rome tegen Sir Herbert is, die den Zionisten te veel toegeeft. Daarentegen is Sokolov in de gratie. Een Reuterbericht, dat trouwens niemand gelooft, zegt, dat de Paus Sokolov heeft uitgenoodigd naar Rome te komen, om de regeling betreffende de Heilige Plaatsen te bespreken.

III.

De Regeering en de Arabieren. Het lijkt of de Regeering, hier en te Londen, wat scherper optreedt. En het wel eens met de Arabieren uitvechten wil. De opstand der Mohammedanen in Indië heeft de aandacht gevestigd op het gevaar van groote Mohammedaansche ontroeringen. Ook het Arabische congres te Genève. Het eischt een onverdeeld en onafhankelijk Syrië van den Taurus tot Egypte. Minister Churchill schijnt de Arabische delegatie niet te hebben toegegeven. Wij hooren, dat Balfour geweigerd heeft hen te ontvangen. Beide Ministers hebben aangeraden tot overeenstemming te komen met dr. Weizmann, hetgeen de Arabieren niet willen. De delegatie heeft een onderhoud gehad met majoor Young, een hoofdambtenaar voor Palestinazaken, die spoedig hier wordt verwacht. Maar het resultaat is niet groot geweest.

Velen verwachten onrust, wanneer de delegatie zonder resultaat terugkomt. Maar ik verwacht de onrust onverwacht. Voorloopig protesteeren de Arabieren tegen alles en nog wat. Tegen kolonel Bentwich, den legal secretary, tegen vrijsprekende vonnissen betreffende Joden te Petach-Tikvah, tegen landpolitiek der Regeering, enz. Een schijnbaar kleine zaak. Er is een voorloopig uitleveringstractaat gesloten tusschen Palestina en Syrië. Op grond van dit tractaat is te Jeruzalem aangehouden Ibrahîm Bey Hannano. Een van Frankrijks vijanden in Syrië. Die aanhouding heeft aanleiding gegeven tot protesten en betoogingen van de Arabieren aan beide zijden van den Jordaan. Men zegt, dat de Emir Abdoellah persoonlijk zich bij Sir Herbert heeft beklaagd. Maar wij hooren, dat de Regeering Ibrahîm Bey toch heeft uitgeleverd.

Een symptoom?

IV.

En wij? De joodsche politiek slaapt tot na het congres. Als al onze knappe en goede menschen weder uit Karlsbad terug zijn.

De Jeruzalemsche Stadsraad moest allang aftreden, de tijd is om. Maar hier neemt men dat niet zo nauw.

Tel Aviv is nu een burgerlijke gemeenteraad met alle rechten. Maar 't gist er. Tot voor kort was Tel Aviv een klein luxe-dorp. Maar ineens zijn daar ver over de duizend arbeiders bijgekomen, die hun deel vragen in het bestuur. Zoo gaat het hier te Petach Tikvah ook.

Van opbouw van het land merken we nog niet veel. Van 1 Mei tot 13 September zijn in het geheel 1495 immigranten gekomen. Die welke bij het uitbreken der onlusten onderweg waren, zijn binnen. Wij zullen moeten afwachten, hoe het nu verder gaat. Het seizoenwerk in de koloniën is geëindigd tot na de eerste regens: twee, drie maanden. Er wordt nog aan de wegen gewerkt. Maar dat is tijdelijk.

Een telegram van ingenieur Ruttenberg uit Londen zegt, dat hij officieele concessie heeft gekregen van Jarkon bij Petach Tikvah. Dat zal ook weder een paar honderd man werk geven.

Wij hooren, dat er een haven te Haïfa zal worden aangelegd door een Engelsche firma Pearson, tot een bedrag van twintig millioen pond. Precies wat ik nog te kort kom, om een rijk man te zijn. Veel meer dan een gerucht is het niet. De joodsche arbeiders zullen wel probeeren hun deel hiervan te krijgen.

In Tel Aviv wordt veel gebouwd. Zeker wel met een duizend man. Er is een geheele handelswijk ontworpen. Een huis met twee kamers kost van 200 tot 350 pond. Een met drie van 300 tot 400, een met vier van 450 tot 600 pond. Crediet wordt door de Anglo-Palestina Bank gegeven aan degenen, die een onbezwaard erf hebben en veertig procent van de bouwkosten geven. Het crediet bedraagt hoogstens 250 Pond. Men moppert nu, dat arme menschen op die wijze niet eens een eigen huis kunnen bekomen.

V.

Rondom. Egypte wacht af tot het einde van de onderhandelingen met Engeland. Dan wordt er een referendum gehouden.

Transjordanië is niet rustig. De Engelsche resident, majoor Abramson, is met een bijzondere zending naar Egypte en keert wellicht niet terug.

Fantasten voorzien al moeilijkheden met Emir Abdoellah en Koning Feisoel, gevolgd door toenadering der beide Arabische vorsten tot Moestapha Kemal Pasja, wien het nu toch iets beter gaat in den oorlog tegen Griekenland en die toch ook, zonder onderscheid van ras en geloof, Mohammedaan is. Maar dit zijn fantasieën.

De Noordgrens met Syrië is nu vastgesteld. En Metullah is door de Engelschen overgenomen. De Franschen regeeren in Syrië met ijzer. Vandaar, dat het in Opper-Galilea, grenzend aan Fransch gebied, rustiger is dan in Neder-Galilea, grenzend aan Engelsch Transjordanië.

Hier, in Palestina worden elken dag roovers gevangen. Maar er blijven er nog genoeg over voor den volgenden.

VI.

Allerlei. Voortdurende moeilijkheden over achteruitzetting van het Hebreeuwsch als officieele taal.

Een stroom van telegrammen naar Karlsbad. Brieven zijn te goedkoop.

Een mooie rede op het congres van Martin Buber.

Politie bewaakt het Graf van Rachel.

De Arabische bladen waarschuwen Engeland tegen toenemenden Duitschen invloed op de Zionistische Beweging.

Het beroemde schip ‘Zion’ behoort aan een Griek en er is geen Zionistische vloot.

Baron Rothschild geeft land aan gedemobiliseerde joodsche legioensoldaten.

De Anglo Palestine-Bank keert dit jaar een dividend uit van 5 %.

De Raad der Jeruzalemsche Joden protesteert tegen de toenemende schending van den Sabbath in het openbaar.

De landbouwschool Mikveh Israël bij Jaffa, bezit van de Alliance Israélite Universelle bestaat nu vijftig jaar.

Einstein bepleit de stichting van de Hebreeuwsche Universiteit op den Scopus bij Jerusalem.

En wij wachten maar weer rustig af.