Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 256 Rust⁺

+ 18-8 1921 O., 5. Z.d.

I.

Dit is een wonderlijk land. Ineens schijnt alles volkomen rustig te zijn geworden. Er zijn ruim honderdvijftig immigranten te Jaffa geland. De Arabische scheepsroeiers hebben ze aan land gebracht. Een maand geleden wilden ze geenen Jood landen. Misschien heeft geholpen de bedreiging van de regeering, dat de geheele haven van Jaffa zou worden gesloten en al het verkeer over Haïfa gevoerd. Misschien blijft alles nu rustig tot de lente.

Van alle kanten kunnen de verrassingen over ons komen. Engeland zelve. Algemeene verkiezingen. Nu of over een jaar. De conservatieven zijn tegen een Joodsch Palestina. De liberalen en de arbeiderspartij niet. Frankrijk verbitterd over de verheffing van den Emir Feisul en den Emir Abdullah. Er wordt hier door Frankrijk gestookt en gewerkt in sommige Arabische bladen. Egypte: eene overwinning van den fellen anti-Engelschen Zaghlul Pascha wenschen wij niet. Anatolië: eene overwinning van Mustapha Kemal Pascha, den held der Mohammedanen, zou het nationale gevoel der Arabieren zeer versterken. De opstand in Spaansch-Marokko verwekt reeds vreugde. Booze invloeden genoeg. Rusland. En Indië, dat zeer onrustig moet zijn. Het is nog wel rustig. Maar hoe?

II.

De Palestina Staatsraad is weder bijeen geweest. Waarschijnlijk nog niet de laatste maal. Het nieuwe quasi-parlement zal nog zoo gauw niet klaar zijn. Men heeft in den Staatsraad gesproken over de noodzakelijkheid van censuur op films. In plaats van het socialistische lid Ben Zewi, die afgetreden was als protest tegen de politiek der Regeering, is benoemd A. Eisenberg, een van de oudste kolonisten van Rehoboth. De talenkwestie. Eisenberg en Kalvarisky verstaan geen Engelsch of Arabisch genoeg. Tot dusver is in den staatsraad geen Hebreeuwsch gesproken of vertaald. Nu zal men het gaan doen. Maar ter besparing van tijd fluisterend en terwijl luid wordt vertaald in Arabisch of Engelsch. Wij zien elkander aan en wij zeggen: Joodsch-Nationaal-Gekkenhuis.

Er is ook gesproken over de verkiezingen voor de gemeenteraden. Afgescheiden van andere eischen is de vraag, wie als onderdanen van het land zullen worden beschouwd? Met een nationaliteiten-wet wil Sir Herbert wachten tot het mandaat geteekend is. Hij hoopt, dat dit vóór December het geval zal zijn. Zoo terloops hooren wij iets van het mandaat. Brandeis en Mack hebben bij den Volkerenbond aangedrongen op onderteekening. Zij hebben voor antwoord gekregen, dat Amerika zelf de oorzaak is van het oponthoud in verband met de petroleum in Mesopotamië en Palestina. Dus wachten wij maar weder rustig.

III.

In de officieele berichten uit Praag hooren wij niets meer van dr. Weizmanns ziekte. Hij is naar Londen vertrokken. Van conferenties met generaal Smuts hebben wij nog niet gehoord. Wel heeft dr. Weizmann een samenkomst gehad met Lloyd George, Balfour en Churchill, waarin hij verschillende voorstellen heeft gedaan. Het antwoord was, dat de voorstellen ernstig zullen worden overwogen.

Intusschen zijn de officieele berichten gekomen van de vergadering te Praag. Het is zooals wij verwacht hadden. Veel gepraat. Weinig gedaan. Er is een budget aangenomen van anderhalf millioen pond voor het volgende jaar. Het geld is er niet. Maar volgens de psychologie van Ussiskin zal het er komen, wanneer de verbeelding van het Joodsche volk maar eerst door de mooie plannen wordt bekoord. Dr. Ruppin is zelfs gekomen met een budget van drie millioen pond: kolonisatie, huizenbouw, en het irrigatie- en electrificatieplan van den ingenieur Ruttenberg. Dat schijnt inderdaad een goed plan te zijn, en men heeft daarop vertrouwen. Ruttenberg is op 't oogenblik in Londen.

Men is hier nu bezig met de verkiezingen voor afgevaardigden naar het congres te Karlsbad. De belangstelling is nogal beperkt. Toch zijn er vele shekels verkocht. Maar of het alles zuivere shekels zijn? Wij hooren, dat sommige organisaties shekels cadeau doen. Maar wie zal er tegen opkomen? Geknoeid en gekliekt wordt er hier overal. In het buitenland weet men het niet. En men wil het ook niet gelooven.

Men ziet hier erg tegen het congres op. Men zal alles doen om publieke schandalen te vermijden. Zooveel mogelijk zal alles in besloten zittingen worden afgedaan. Men gevoelt wel, dat de organisatievorm van de Zionistische Organisatie niet meer past. Maar er is nog geen andere gegroeid. De volgelingen van Brandeis komen niet. Wij lezen de verslagen van hunne vergaderingen te Pittsburg. Zij willen practische opbouw arbeid in Palestina doen. En wij wachten maar weder. Rustig.

IV.

Jaffa. De onderzoekingscommissie heeft zijn werk beëindigd en zijn rapport ingediend. Gepubliceerd is het niet. De laatste beklaagde, die een Joodschen jongen zou hebben vermoord, is vrijgesproken. Bang voor pogroms op groote schaal is men niet. Maar wel voor telkens een of twee moorden, waarbij natuurlijk nooit getuigen te vinden zijn. De sheikh van Aboe Kisk, die den aanval op Petach Tikvah heeft geleid, is schuldig verklaard. Maar het vonnis wordt eerst gepubliceerd wanneer het bevestigd is. In den tijd van Jabotinsky ging dat gauwer. Van de week zijn achttien Mopsen (: bolsjewiki) het land uitgezet naar Konstantinopel. Tegen den oud-Minister uit Oekrajine A. Riwoetzki, is een onderzoek gaande. Eveneens tegen Joodsche schrijvers en drukkers wegens het uitgeven van een weekblad zonder censuur. Wij verheugen ons nog altijd over den censor. In Engeland begint men te mopperen en haalt men de mooie woorden aan, die Sir Herbert Samuel verleden jaar heeft gesproken over de vrijheid van de pers. Het is wel rustig. Maar nu toch ook weer niet zóó, dat roovers niet de geheele kudde van de kleine kolonie Menchamia hebben gestolen. Dat is trouwens heel rustig gegaan. En de rust zal nog wel rustiger worden.

Op het oogenblik is de stemming in sommige Arabische bladen anti-Fransch in verband met protesten van Briand bij de Engelsche Regeering tegen de vestiging van geheel of half-onafhankelijke Arabische staten: Hedjaz, Transjordanië en Mesopotamië. ‘En Palestina’ zeggen nijdigaards. Maar Allah heeft de nijdigaards niet lief.

De anti-Zionistische Arabische delegatie is op weg naar Londen. Zij zijn in Rome heel hartelijk door den Paus ontvangen. Lof zij Allah!

V.

Onze verhouding met de Arabieren. Moeten wij werken voor een bloeiend Palestina, of voor een bloeiend Joodsch Nationaal Tehuis in Palestina? De Joodsche arbeiders, die hier trouwens heel nationaal zijn, willen een sterke, Joodsche autonomie. Zangwill heeft te Londen een rede gehouden aan een maaltijd ter eere van Henry Glicenstein. Hij heeft gezegd, dat wij de Arabieren met rust moeten laten, maar dat het niet onze taak is hen te helpen. Sir Herbert Samuel heeft zijn missie misverstaan: hij was niet naar Palestina gezonden om het Land te ontwikkelen, maar om het te ontwikkelen als Joodsch-Nationaal-Tehuis. De censor heeft dit alles uit de Arabische bladen geweerd. Marmorek en Kalvarisky hebben verklaard, dat wij ook de Arabieren willen opheffen. Het congres zal waarschijnlijk wel een motie aannemen van vrede en vriendschap. Maar wie gelooft daaraan?

Sir Wyndham Deedes, de Civil Secretary, heeft verleden week Petach Tikwah bezocht. Hij heeft den Joden aangeraden de wijsten te zijn en zich met de Arabische dorpen te verzoenen. Hun ook weerwerk te geven. Maar een van de jongere kolonisten heeft geantwoord, dat alle verzoeningsgezindheid toch tot niets leidt. Veel beter is: bestraffing van de schuldigen en vergoeding van de schade.

VI.

Met den opbouw van het Land gaat het langzaam. Ik ben nu twee en een half jaar hier en het is mij net alsof wij achteruit gaan. Telkens gaan menschen terug uit Engeland, Amerika, Zuid-Afrika, die hier gekomen waren om bedrijven te beginnen. Maar 't is nog te vroeg. Misschien zal Sir Alfred Monds ‘Economic Council’ kunnen helpen. Misschien, dat de Palestina-leening geld brengt, werk en brood. Misschien ook Ruttenberg met zijn millioenen-plan.

Meest dringend is de huizennood. Men begint wel wat te bouwen. De Anglo-Palestine Bank heeft een aantal van zijn ambtenaren te Jeruzalem en te Jaffa leeningen gegeven. Het Joodsch Nationaal Fonds heeft land en geld beloofd. In Tel Aviv vooral is de toestand onhoudbaar. Men betaalt er tot vier Pond per maand voor een kamer. Honderden wonen in tenten. Over drie, vier maanden beginnen de regens. Er is een groot en luidruchtig gezelschap Amerikanen hier gekomen om dollars om te zetten in huizen. Maar wij hebben dat zulks al zoo dikwijls meegemaakt. Wij zijn het moede. De oogst is dit jaar maar middelmatig. Men gaat uit Roemenië koren invoeren, dat beter en goedkooper moet zijn. Het meest wordt nog gewerkt in Tel Aviv. Af en toe hoort men van arbeidersmoeilijkheden. Maar niet veel. De joodsche arbeiders hebben wel gevoel van verantwoordelijkheid. Tel Aviv verandert geheel van karakter. Het wordt eene industrieplaats met een arbeidersbevolking. En geheel Joodsch. Gemeenteraad. Politie. Post.

Er is wel eenige immigratie. Maar de vijftienhonderd chaloetziem, die onderweg waren, toen de onlusten uitbraken, zijn op geen stukken na binnen gekomen. Misschien vijfhonderd. Wij lezen voortdurend van reizen van Palestinensische ambtenaren van het immigratie-departement in Europa. Zij schijnen eenmaal verleende paspoorten nog eens te onderzoeken. Wij hooren hier, dat er nogal wat afvallen. Trouwens: wat moet men met nieuwe immigranten doen? Er is toch geen werk. En van den winter wordt dat nog erger. Emigratie is er betrekkelijk weinig, doordat Amerika gesloten is. Een geluk bij een ongeluk. Anders liep de geheele Jischoeb weg. Ook Mexico wordt gesloten. Van de week hoorden wij, dat een aantal Midden-Europeesche landen weigeren bewoners van Palestina toe te laten, omdat zij allen gevaarlijke bolsjewiki zijn. Amen.

VII.

Rondom. Egypte is nu rustig. En Zaghlul Pascha schijnt afgedaan. Men beschuldigt hem van bolsjewisme. Maar men begint hier al te mopperen over Adly Pascha, die zich in Engeland wel heel erg laat befeesten. Wanneer Engeland rekken en knoeien gaat, komt Zaghluls invloed terug. Syrië: Generaal Gouraud zou hier komen. Maar 't is afgezegd. Robert de Caix is naar Europa. Frankrijk treedt nu weer veel feller op tegen den Emir Abdullah en Koning Feisul. Deze zou gezegd hebben, dat hij de Franschen wel uit Syrië verdrijven zou. Briand heeft zich daarover bij de Engelsche Regeering beklaagd. Maar Lloyd George heeft, na informatie bij Sir Percy Cox ontkend, dat Koning Feisul zoo iets heeft gezegd. De tegenslagen van Mustapha Kemal Pascha hebben de Arabieren pijnlijk getroffen. Er worden hier in de moskeeën gebeden uitgesproken voor het geluk van zijne wapenen.

Allerlei: Sir Stuart Samuel is te Londen teruggekeerd uit Palestina. Gereserveerd maar hoopvol. Men wil een huis gaan bouwen voor den Rabbijn Kuk. Kosten ongeveer vijfduizend Pond. De sterfdag van Herzl is algemeen herdacht. Een Weensche juffrouw komt hier dansen. Ofschoon het in de Drie Weken is. Jeruzalem wordt een ijdele, pretmakende stad. De schoolkinderen zijn naar de koloniën gegaan om te helpen bij de pluk van amandelen en druiven. Kapitein Harari, chef van het Departement van Handel, heeft ontslag genomen. De Arabieren van Hebron vragen gelegenheid voor hunne kinderen om Hebreeuwsch te leeren. Dit is een lief en onbegrijpelijk land. Alles is nu mistig.