Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 149 Onze toestand⁺

Drie factoren: wij zelven, de Engelschen, de Arabieren.

Wij zelven. En San Remo. Wij hebben niet meer gekregen dan eene bevestiging van de Balfour-declaratie na twee en een half jaar. Maar er was gevaar, dat wij zelfs dat niet krijgen zouden. Smartelijk, dat wij deze opwinding noodig hebben. En de grenzen? Wanneer wij niet verder komen dan de Jordaan in het Oosten en de tegenwoordige bezettingsgrens in het Noorden, dan wordt het niet een Joodsch-Nationaal-Tehuis, maar een Joodsch Nationaal-Krot. Wij hebben Hauran noodig en de wateren in het Noorden. Laten wij matig juichen over San Remo. Misschien kunnen wij luide juichen, twee en een half jaar later.

Onze constituante. De kieswet is zóó ingewikkeld, dat wij nog den volledigen uitslag niet weten. De internationale socialisten hebben 72 plaatsen. Het blok van Sefardiem, Jemenieten en Boekharen heeft er tachtig. De Sefardiem beginnen al eischen te stellen. Ze willen hun vertegenwoordigers hebben in de Zionistische Commissie en andere colleges. Ze willen de immigratie in handen nemen uit Azië en Afrika, waar de Joden Sefardiem zijn. Zij willen, dat die regeling van de verhoudingen met de Arabieren hun zal worden toevertrouwd, omdat de Oost-Europeesche Joden ons bij de Arabieren gehaat hebben gemaakt.

De vergadering komt over een dag of tien bijeen. Het programma is gepubliceerd. Besprekingen over den politieken toestand. De grenzen. De mandaatsgedachte. De idee van ‘nationaal tehuis’. De grondslagen van de Joodsch-nationale autonomie in Palestina. Immigratie. Liefdadigheid. Verhouding tusschen de Palestinabevolking en het Joodsche volk. Verkiezingen voor een Uitvoerend Bewind en voor vertegenwoordigers in de Zionistische Commissie.

En nu maar afwachten.

+ 1-6 1920 A., 13. Gedat. Jeruzalem 13 mei

II.

In Galilea blijft het onrustig. Voortdurend worden aanvallen gedaan op de kleine Joodsche arbeidersnederzettingen bij den Jordaan, niet ver van Tiberias en Safed. Ze zijn tot dusverre afgeslagen door de Joodsche arbeiders zelven. Al zijn daarbij enkele dooden aan onzen kant gevallen. Een aanval is ook gedaan op de kleine nederzetting Marach, vlak bij Zichron Jaäcob, niet ver van Haïfa. Daar is goed geplunderd.

Een van onze schrijvers slaat daar weer politiek-economische munten uit. De vestiging te Marach behoort aan vijf boeren en is groot zeshonderd vijftig hectaren. De werklieden zijn voor een groot gedeelte Arabieren, die waarschijnlijk gemeene zaak met de roovers hebben gemaakt. De vestiging Ajéleth Haschachar, groot tweehonderd tachtig hectaren, wordt coöperatief bewerkt door een groep van twintig man zonder Arabieren. Conclusie: een pleidooi voor de coöperatieve arbeidersgroepen, waardoor meteen een einde wordt gemaakt aan den Arabischen arbeid.

En vandaag weer een emotie. Men zegt, dat Jabotinsky is vrijgelaten. Dat gaat snel: vijftien jaar dwangarbeid, één jaar gevangenisstraf, vrij.

III.

Wij en de Engelschen. De lucht schijnt toch iets milder te worden. In den beginne werden alle Joden, die voor den krijgsraad kwamen, met een gangetje veroordeeld. Nu zijn er eerst vijf vrijgesproken. En gisteren is er weder één vrijgesproken. Men laat nu ook eene meer behoorlijke verdediging toe.

De onderzoekings-commissie door Lord Allenby hierheen gezonden, werkt voort. En in het openbaar, behoudens enkele uitzonderingen. Over het algemeen is de commissie onpartijdig in het vaststellen van schuld van de Arabieren. Zoo staat het nu wel vast, dat Arabische agitators de pelgrims uit Hebron tegen de Joden hebben opgezet. Eveneens, dat de Arabische politie-agenten aan de gewelddaden tegen de Joden hebben medegedaan. Daarentegen is de commissie minder onpartijdig, als het gaat om de vraag of de Engelsche autoriteiten schuld hebben. Ofschoon dit geen rechtbank is, maar eene enquête-commissie, heeft men toch eenen advocaat van de Zionistische Commissie alle rechten gegeven, die een verdediger heeft in een proces.

De schade wordt geschat: gestolen goed zestigduizend pond, gestolen geld veertienduizend pond, schade aan huizen tienduizend pond. Wie zal het betalen? Er is geen enkele klacht ingebracht tegen een enkelen Jood. Wel een bewijs, hoe wij de onschuldige aangevallenen zijn.

De regeering heeft niets gedaan om de dieven of de gestolen goederen te vinden.

IV.

De lucht is wel een beetje milder. Maar 't is toch nog buiïg. Er is nog altijd staat van beleg. In de oude stad mag men nog altijd na acht uren niet uit. Dit zal misschien wel zoo blijven gedurende de geheele vastenmaand van Ramadan, die spoedig begint. Weer een beetje een gevaarlijke maand.

Wij hebben hier ook nog altijd den censor op de dagbladen. Een wonderlijk heer. Zoo zijn de officieele telegrammen uit San Remo gecensureerd. Eveneens de vragen en antwoorden in het Engelsche Parlement betreffende Palestina. Eveneens een interview van prof. Weizmann met een vertegenwoordiger van de ‘Manchester Guardian’.

En van de week werd beweerd, dat de zegels van het Joodsch Nationaal Fonds te Haïfa in beslag waren genomen, op bevel uit Jeruzalem. Gelukkig is dat niet waar. In beslag zijn genomen zegels waarop staat: ‘ten aankoop der Heilige Plaatsen’, omdat men daarin krenking zag van het recht der Christenen.

En de geruchten. De vele geruchten. Men zegt, dat generaal Bols, de gouverneur-generaal, zal aftreden zoodra de militaire administratie door een civiele wordt vervangen. Herbert Samuel zou hem opvolgen. Anderen zeggen, dat de tenuitvoerlegging van de Balfour-declaratie zal worden toevertrouwd aan een Raad met Rufus Isaacs, Lord Reading, als voorzitter en het bekende pro-Zionistische parlementslid majoor Ormsby Gore als secretaris. Men verwacht groote dingen.

V.

De Arabieren. En het proces tegen de zeven opruiers. Drie zijn vrijgesproken. Dwangarbeid, gelijk aan Jabotinsky en de negentien, is niet gegeven. Twee hebben twee jaar gevangenis en twintig pond boete. De broeder van den Groot-Mufti is gevlucht. Eveneens Aref el Aref, de redacteur van ‘Zuid-Syrië’. Zij hebben bij verstek vijf jaar gekregen.

De Arabieren leggen zich volstrekt niet neder bij de beslissing van San Remo. En wij zullen wijs doen geen waarde te hechten aan vriendelijkheden als een gezamenlijk ontbijt van Zionistische en Arabische leiders te San Remo. Het regent protesten aan de regeeringen, de politieke partijen, de groote dagbladen. Van de Syrische Vereeniging in Egypte. Van de Christelijk Mohammedaansche Vereeniging te Sechem. Uit Jeruzalem, Nazareth, Safed en Tiberias. Morgen wordt hier een congres van Palestinensische Arabieren geopend. Welke kracht achter dit alles zit, zal nog moeten blijken. Misschien niet veel. Maar lachen is altijd gevaarlijk. Wat is er om het Zionisme niet gelachen. Men gaat nu weer propaganda maken voor een nieuwe gedachte, een Voor-Aziatisch rijk: Mesopotamië, Syrië en Palestina onder mandaat van Engeland en Frankrijk samen.

Of we tot een goede verstandhouding met de Arabieren zullen komen? Misschien is het maar goed, dat de Sefardische Joden een ongedacht grooten invloed hebben gekregen in de constituante. Want als de goede verhoudingen met de Arabieren moeten komen van onze Oost-Europeesche broeders der eerste, tweede of derde internationale, dan: vaarwel.

VI.

En wij hebben een nieuwe Belladia. Gij zoudt zeggen: Gemeenteraad. De Joden hadden het ontslag gevraagd van den burgemeester, die zich bij de antizionistische demonstraties zeer op den voorgrond had geplaatst en als getuige voor de enquête-commissie zeer hatelijk had getuigd. Waarschijnlijk om zijn ontslag voor de Mohammedanen wat minder bitter te makken, heeft men de geheele Belladia naar huis gestuurd. Er is nu een nieuwe Belladia benoemd. Burgemeester is Rageb Bey Nashishibi, een van de aanleggers van de anti-zionistische demonstraties. Het tweede Mohammedaansche lid is Machmoed Effendi el Husseini. Twee Christenen. Twee Joden. Een Ashkenazie: David Jellin, die al zooveel baantjes heeft, dat hij er allang geen enkele meer goed waarneemt. En een Sephardie: dr. Levy, directeur van de Anglo Palestine Bank. David Jellin is op 't oogenblik voor rekening der organisatie in Europa. Het ideaal van elken goeden Palestinenser. Zoolang hij weg is, heeft dr. Levy twee stemmen in de Belladia.

VII.

Kijk, en dat is nu aardig. Zooeven hoor ik, dat de regeering de geheele constituante verboden heeft. Hadden onze leiders ons dien klap in het gezicht niet kunnen sparen door vooraf met de regeering overleg te plegen? Het Arabische congres voor morgen is trouwens ook verboden. Hoe ver zullen wij zijn twee en een half jaar na San Remo?

En Jabotinsky is nog niet vrij.