Feuilletons in het Algemeen Handelsblad 1919-1924

Nr 148 De verkiezingen⁺

De verkiezingen voor, ik zal maar blijven zeggen: ‘de constituante’, zijn achter den rug. Ook hier te Jeruzalem, waar ze ter wille van de onrust waren uitgesteld. Eén ding staat vast: een onverwacht groot aantal kiezers heeft gestemd. Een zeventig procent. De vergadering heeft dus wel, meer dan verwacht werd, het recht te zeggen, dat zij de Palestinensische Jodenheid vertegenwoordigt.

Twee oorzaken hebben medegewerkt tot die belangrijke deelneming aan de stemming. Ten eerste: de pogrom gedurende het Paaschfeest. Een wrevel tegen de locale Engelsche ambtenaren. Een behoefte zich aaneen te sluiten. Men wilde eene vergadering, die gerechtigd was namens de Palestinensische Joden te spreken. Een klein aantal stemmen zou natuurlijk den indruk van verdeeldheid hebben gemaakt.

En ten tweede: de plotselinge omslag. De vreugde na de bevestiging van de Balfourdeclaratie door de conferentie te San Remo. Enthousiasten zagen reeds den Joodschen Staat. En aan de grondvesting daarvan wilden ze deelnemen.

En ten derde natuurlijk: de algemeene achteruitgang van de orthodoxie. Men voelt niet veel voor eene quaestie als het vrouwenkiesrecht. Men wil iets doen. Men denkt, dat er groote dagen aanstaande zijn en is niet meer tevreden met de stille bezonnenheid van een vroom leven. O, arm Jeruzalem, wat een schreeuwende marktplaats zijt gij geworden.

+ 29-5 1920 A., 13. Gedat. Jeruzalem 9 mei

II.

Niet alle orthodoxen hebben medegedaan. Een gedeelte van de Aschkenasische orthodoxie, onder leiding van de Rabbijnen Diskin en Sonnefeld heeft zich onthouden. Zij zouden zelfs niet hebben medegedaan, wanneer er geen vrouwenkiesrecht was geweest. Zij willen alleen deelnemen aan verkiezingen voor eene vergadering, die alles zal inrichten volgens Leer en Overlevering. En dat is inderdaad van deze vergadering allerminst te verwachten. Een ander gedeelte, onder leiding van den Rabbijn Kuk, heeft eigen verkiezingen georganiseerd, zonder vrouwenkiesrecht. Ze hebben hier te Jeruzalem uitgebracht 1236 stemmen. Tegen de andere 7513. Hunne bedoeling is niet een aparte vergadering. Ze willen deelnemen aan de algemeene vergadering, mits de gekozen vrouwen niet worden toegelaten, waarop wel heel weinig kans is. Zij vragen één mandaat voor elke veertig stemmen, omdat hunne vrouwen niet hebben medegedaan. In 't algemeen geven elke tachtig stemmen een mandaat. 't Is trouwens de vraag, of deze geheele verkiezingen geldig zullen worden verklaard. Misschien, omdat men gaarne een deel van de orthodoxie in de vergadering heeft.

Het hoofdbestuur van de Mizrachie heeft geadviseerd aan de algemeene verkiezingen mede te doen. Maar de gekozen Mizrachisten zullen geen zitting nemen, wanneer vrouwen worden toegelaten. Dit laatste gelooft men niet. De Mizrachie is nu eenmaal heel stout in woorden, maar heel mak in daden.

Merkwaardig zoo weinig vrouwen als gekozen zijn. Zelfs de linksche partijen, die het passief vrouwenkiesrecht met list en geweld hebben doorgedreven, hebben bijna geene vrouwen gesteld. Het aantal gekozen candidaten voor elke partij is bekend. Maar de namen der gekozenen nog niet. Doch er zullen maar heel enkele vrouwen zijn, onder de eenige honderden afgevaardigden. Enkele van links. Dat zij vrijwillig afstand willen doen van hun mandaat, geloof ik niet. En dat de vergadering zal weigeren ze toe te laten, geloof ik ook niet.

III.

We hebben hier evenredige vertegenwoordiging. En evenals in alle landen, geeft dat aanleiding tot de vorming van allerlei groepen en groepjes. Te Jeruzalem waren zeventien candidatenlijsten ingediend. Ik heb u vroeger over de politieke partijen geschreven. Van recht naar links: de niet-Zionistische orthodoxie, Mizrachie, dat is de Zionistische orthodoxie, Burgerpartij, Vooruitstrevenden, Nationale Arbeiderspartij, Internationale Arbeiderspartij. De Burgerpartij en de Vooruitstrevenden zijn inmiddels verdwenen. Daarvoor is in de plaats gekomen de Partij der Onpartijdigen, die een gedeelte van de bekende intellectueelen bevat. Dat alles is nog betrekkelijk eenvoudig. Maar de Sefardische, Jemenietische, Boekhaarsche en Groezische Joden hebben als zoodanig candidatenlijsten ingeleverd. Dat is eigenlijk even dwaas, als dat de Amsterdammers, Rotterdammers, of Hagenaars als zoodanig eensgezind op ééne lijst zouden stemmen. Maar het politieke besef is hier nog niet groot. De Sefardische Joden, dat zijn dus die, welke hier van ouder op ouder wonen, beklagen zich, dat ze bebaasd worden door een kleine minderheid van Oost-Europeesche Joden, ervaren in alle kneepjes van de politiek. Men verhaalt, dat zij zich eens bij dr. Weizmann hebben beklaagd, dat er onder de ambtenaren van de Zionistische commissie geene Sefardiem waren. ‘Ach wat’, zei dr. Weizmann ‘alle loopjongens zijn Sefardiem’.

En nu de uitslag hier te Jeruzalem. De Sefardische, Jemenietische, Boekhaarsche en Groezische Joden hebben samen meer dan zestig van de vijf-en-negentig mandaten. En buiten Jeruzalem hebben zij ook vele mandaten. De politieke partijen hebben daardoor veel minder stemmen gekregen. Het meest kreeg de internationale arbeiderspartij. Die heeft buiten Jeruzalem meer dan vijftig mandaten en in de stad nog twaalf. De nationale arbeiderspartij heeft in de stad zeven mandaten. En buiten de stad, ik geloof, nog een twintig. Het ergst is de volkomen nederlaag van de Mizrachie. Ze hebben hier in Jeruzalem zestig, zegge en schrijve zestig stemmen gekregen van de zevenduizend vijfhonderd. Natuurlijk zouden zij meer stemmen hebben gehad, wanneer de Sefardische, Jemenietische en Boekhaarsche Joden niet als zoodanig aan de stemming hadden medegedaan. Jeruzalem krijgt geen enkelen Mizrachistischen afgevaardigde, onder zijne meer dan negentig. Er zijn onder de Sefardiem en Jemenieten wel enkele Mizrachisten. Maar die zijn niet als zoodanig gekozen. In Jaffa zijn twee Mizrachisten gekozen. Onder de Sefardiem is de Chacham Baschi van Jaffa, ook Mizrachist. Misschien willen de Sefardische, Jemenietische en Boekhaarsche Mizrachisten zitting nemen in een Mizrachistenclub. Dan wordt het nog iets. Maar zestig Mizrachistische stemmen in Jeruzalem tegenover vijftienhonderd vijftig voor de beide socialistische partijen is een ramp. Ik heb het hier zoo dikwijls gezegd: de Mizrachie heeft geen invloed. De propagandisten doen niets dan goed geld trekken uit Amerika. We hebben niet eens een maandblad of weekblad. En dan moet men de weekbladen der beide socialistische partijen zien. Bij de aparte verkiezingen der orthodoxie hebben de Mizrachisten honderdveertig van de twaalfhonderd stemmen gekregen. Weinig, wanneer men bedenkt, dat dit nog het Zionistisch getinte gedeelte der orthodoxie is. Hier en daar is nog een enkele Mizrachist gekozen, maar dan om zijn persoonlijken invloed ter plaatse.

IV.

Ons kiesstelsel is natuurlijk het beste van de wereld. Het is niet geheim. De kiezer maakt zijn biljet thuis gereed, en dat heeft aanleiding gegeven tot allerlei bedreiging en geknoei. Vooral de bewaarschooljuffrouwen (nee, lach nu niet!) hebben daaraan meegedaan. Men heeft de onnoozele zielen socialistische biljetten in de bus laten doen, zeggend, dat ze anders niet ritueel zouden worden begraven. Of, dat het bonnetjes waren voor regeeringsmeel. Of een bede, die God stellig verhooren zal. Nobel hè? Het weekblad van de nationale arbeiderspartij zegt het zóó: ‘wie de verkiezingen in Jeruzalem niet heeft gezien, die heeft geen politieke demoralisatie gezien.’ En dat is nog een van de overwinnende partijen. Maar men geeft er niet veel om. De vergadering is er. En het leed is geleden.

Op den stemmingsdag zijn de scholen gesloten geweest. Natuurlijk. Ieder oogenblik zijn de scholen hier gesloten. Vreugde, Leed. Men sluit de scholen.

V.

En wat zal men nu met de constituante doen? Parlement spelen? Het zit onze Oost-Europeesche vrienden wel heel dwars, dat de Sephardiem zoo een groote macht hebben, terwijl ze in de organisatie buiten het land geenen invloed hebben. 't Is trouwens een zaak van enkele jaren. Komt er een belangrijke immigratie uit Oost-Europa, dan hebben over een paar jaren de socialisten hier vrij spel.

Maar een van hun beste publicisten heeft een waar woord gezegd: ‘de meerderheid van de vergadering is de meerderheid van het leven niet.’ De Engelsche Regeering heeft de vergadering niet het recht gegeven bindende besluiten te nemen. Er is nu een groot enthousiasme, vooral na de ontspanning van San Remo. Groot enthousiasme was er na de Balfour-declaratie ook. Dat is nu twee en een half jaar geleden. Waar zijn wij? Waar zullen wij zijn twee en een half jaar na de opening van onze eerste constituante?