Vier vingers

[p. 5]

ter nagedachtenis aan mijn trouwe vriend, de gibbon boeboe, overleden en begraven te port dickson, malaya, op de 12de juli 1962.

[p. 6]

De Gibbon begreep dat de voorstelling was afgelopen.

[p. 7]

[1]

Rechter Tie zat in de open achtergalerij van zijn ambtswoning en genoot van de ochtendkoelte. Hij had zojuist met zijn gezin ontbeten in de hal binnen. Daarna was hij naar de achtergalerij gegaan en nu zat hij, geheel alleen, in zijn bamboestoel aan de marmeren balustrade een kopje thee te drinken. Straks zou hij naar de kanselarij wandelen en de binnengekomen stukken doornemen.

Het gebouwencomplex van het gerecht van Mien-yuan, waarin zich ook de ambtswoning van de rechter bevond, stond vlak onder aan de berghelling en domineerde vandaar de rest van de stad.

In de middag zat de rechter graag op het voorbalkon van de tweede verdieping, vanwaar men een prachtig uitzicht had over de zee van daken van de benedenstad en, verder, over het wijde watervlak van het meer. Maar 's ochtends gaf hij de voorkeur aan de galerij die achter langs zijn eigen woonvertrekken liep. Daar scheidde alleen de marmeren balustrade hem van de dichtbegroeide helling die steil naar boven ging en een deel vormde van de bergrug, aan de voet waarvan de stad gebouwd was. Het was daar altijd rustig en 's ochtends bleef het er het langste koel. Gedurende het jaar dat de rechter nu als magistraat van Mien-yuan had gediend, was deze morgenthee op de achtergalerij een vaste gewoonte van hem geworden.

Achterover leunend in de bamboestoel keek hij op naar het frisse, groene gebladerte en luisterde tevreden naar het drukke gekwetter van de vogels en het zachte ruisen van het beekje dat onder langs de balustrade tussen de grote, bemoste rotsblokken liep.

Ineens zwegen de vogels. Twee zwarte gibbons verschenen tussen de zwiepende takken. Ze slingerden zich met een verrassende snelheid voort van tak tot tak aan hun lange dunne armen en lieten een regen van losgerukte bladeren achter zich. De rechter keek hen met een glim-

[p. 8]

lach na. Hij werd altijd weer geboeid door de sierlijke bewegingen waarmee ze zich door het groen spoedden. En de schuwe dieren waren gewend geraakt aan die stille figuur die ze elke ochtend daar op de galerij zagen. Soms bleef een van hen even op een tak zitten en ving behendig het koekje of het stuk suikergoed op dat de rechter hem toewierp. Weer ritselde het in het gebladerte en een derde gibbon kwam te voorschijn. Maar deze bewoog zich langzamer voort, want hij gebruikte behalve zijn twee voet-handen slechts één arm; zijn rechterhand hield de aap tegen zijn borst geklemd. Hij bleef even in rust op een tak vlak boven Rechter Tie en nam hem nieuwsgierig op, terwijl hij zich met zijn vrije linkerarm in evenwicht hield. Nu zag Rechter Tie wat het dier in zijn hand hield. Het was een gouden ring met een grote groene steen, die fonkelde in het zonlicht. Die had de gibbon natuurlijk ergens weggepakt. Hij moest hem dadelijk van de aap zien los te krijgen, want de belangstelling van die dieren is meestal maar van zeer korte duur, vooral wanneer ze bemerken dat het gevonden voorwerp niet eetbaar is. Als hij de gibbon nu liet gaan, zou deze de ring spoedig ergens in het bos weggooien en dan zou de eigenaar zijn verloren sieraad nooit meer terugzien.

Helaas had de rechter geen fruit of suikerwerk bij de hand. Hij nam vlug zijn tondeldoos uit zijn mouw en begon de inhoud daarvan op het theetafeltje uit te stallen; elk voorwerp bekeek en berook hij aandachtig. Dat werkte, want hij zag tersluiks dat de aap hem geboeid gade sloeg. Toen liet de gibbon de ring in het beekje vallen en slingerde zich naar een lagere tak. Hij bleef met zijn lange armen daaraan hangen en volgde gespannen elke beweging van de rechter met zijn grote bruine ogen. De rechter zag dat het een volwassen aap was met een prachtige vacht van lange, zwartglanzende haren. Hier en daar zaten er een paar

[p. 9]

strohalmen in.

‘Als je morgen terugkomt, krijg je een lekkere banaan!’ beloofde Rechter Tie hem, terwijl hij zijn tondeldoos weer in zijn mouw stak. De gibbon begreep dat de voorstelling was afgelopen. Hij riep een vriendelijk ‘woek-woek’, slingerde zich weer omhoog en verdween tussen het groen. Rechter Tie stond op en stapte over de balustrade. Op een rotsblok staande zocht hij met zijn ogen de zandige bodem van het heldere beekje af. Hij had de fonkelende steen al gauw ontdekt. Hij hurkte op een lager gelegen rotsblok neer dat vlak bij de ring uit het water opstak, schoof zijn kap naar achteren en trok de lange haarnaald uit zijn kapsel. Hij boog zich zover mogelijk voorover en kon nog juist de ring op de punt van zijn naald krijgen. De rechter kwam overeind en klom weer over de balustrade.

Aan het theetafeltje gezeten bekeek hij de ring aandachtig. Naar de grootte te beoordelen moest deze aan een man toebehoren. Het was een fraai antiek stuk: twee in elkaar gestrengelde draken van zuiver goud dienden als zetting voor een bijzonder grote smaragd van uitstekende kwaliteit. De eigenaar zou wel blij zijn dit waardevolle kleinood terug te krijgen; hij zou zich zeker dadelijk komen melden, wanneer de vondst op de ochtendzitting van het hof officieel bekend werd gemaakt. Rechter Tie wilde de ring juist in zijn mouw steken, toen zijn oog op een paar roestbruine vlekjes viel die aan de binnenkant zaten. Hij betastte ze even met de tip van zijn wijsvinger. Daarop fronste hij zijn wenkbrauwen. Het water had de vlekjes niet opgelost, ze leken verdacht veel op aangekoekt, geronnen bloed.

De rechter schonk zich nog een kop thee in. De gibbon moest de ring vlak in de buurt hebben weggepakt, want zelfs het fraaiste, kleurige voorwerp zou, indien niet eetbaar, zijn belangstelling nooit langer dan

[p. 10]

een paar minuten hebben kunnen boeien. De aap moest het kleinood dus wel ergens dichtbij in het bos hebben gevonden. De rechter keerde zich half om in zijn stoel en klapte in zijn handen. Zodra de oude huismeester de galerij op kwam schuifelen vroeg de rechter: ‘Wat voor huizen staan er eigenlijk in het bos op de helling hier boven ons?’

‘Voor zover ik weet staat daar geen enkel huis, Edelachtbare. De helling is veel te steil en helemaal met dicht geboomte bedekt. Boven op de bergrug, ja, daar bevindt zich een rij mooie villa's, zoals u weet. Die krijgen daar een lekker koel briesje uit de bergen. Gildemeester Soe heeft er een mooie zomervilla en de lommerdhouder Leng en de rijke drogist Wang wonen er het hele jaar door.’

‘Wang? Is dat de eigenaar van die grote handel in drogerijen op de markt, tegenover de tempel van Confucius?’

‘Juist, Edelachtbare. Het is een mooie zaak, maar hij schijnt niet zo goed te gaan de laatste tijd. Die Wang heeft veel zorgen. Zijn enige zoon is achterlijk, weet u. De jongen is al twintig, maar hij kan nog nauwelijks lezen en schrijven. Wat daarvan worden moet...’ De huismeester schudde meewarig zijn grijze hoofd.

Rechter Tie had de laatste woorden nauwelijks gehoord. De gibbon kon de ring niet uit een van de villa's op de bergrug weggenomen hebben. In de eerste plaats zouden die schuwe dieren zich namelijk nooit zo tussen bewoonde huizen durven begeven. En zelfs indien men al aannam dat de aap het sieraad bijvoorbeeld in een hoekje van een der grote tuinen daar had gevonden, dan zou hij zijn buit al lang hebben weggeworpen voordat hij helemaal door het bos naar beneden was gekomen. De vindplaats moest dus veel dichter bij zijn.

Hij zei tegen de huismeester dat deze kon gaan. De rechter bekeek de ring nog eens, stak hem vervolgens in zijn mouw en wandelde door de

[p. 11]

zijgang naar de grote, geplaveide binnenplaats, die zich temidden van het gebouwencomplex bevond. Het was daar ook nog tamelijk koel, want de hoge gebouwen er omheen beschermden het plein tegen de ochtendzon. Aan de overkant stond het poortgebouw van twee verdiepingen, met aan de ene kant het wachtlokaal en de kanselarij en aan de andere zijde de rechtszaal; de bovenverdieping bevatte de wapenkamer en het archief, met het brede voorbalkon. Links stond de kleine kazerne van de gewapende wachten en de gerechtsdienaren, met daarachter de gevangenis. Rechts waren de bijgebouwen, waar de klerken, schrijvers en de rest van het personeel woonden.

Midden op de plaats was de voorman bezig een dozijn gerechtsdienaren in twee rijen op te stellen, om hun uitrusting te inspecteren. Allen gingen stram in de houding staan, toen ze de rechter de plaats op zagen komen. Hij wenkte de voorman en vroeg: ‘Weet jij of er in het bos op de helling hier achter ons ergens een huis staat of iets van die aard?’

‘Nee, Edelachtbare, huizen zijn daar niet; alleen maar de hut van een houthakker en die staat al langer dan een jaar leeg.’ Toen voegde hij er gewichtig aan toe: ‘Omdat er in die buurt nogal eens zwerversvolk uithangt, ga ik er geregeld inspecteren.’

‘Wat noem je geregeld?’

‘Nou, ik bedoel zo eens in de vijf, zes weken, Edelachtbare, als...’

‘Zo nu en dan bedoel je dus,’ onderbrak de rechter hem bits. ‘Waar staat die hut zowat?’

‘Een kwartiertje lopen de berg op, Edelachtbare. Er is daar een voetpaadje dat tot helemaal boven op de bergrug leidt. De hut staat op een open plek, halverwege ongeveer.’

De rechter bedacht dat dit wel eens zou kunnen uitkomen. ‘Laat Tao Gan roepen!’ beval hij de voorman.

[p. 12]

Op een gebiedende wenk van de voorman snelde een gerechtsdienaar dadelijk naar de kanselarij. Hij kwam terug met een broodmagere oudere heer, gekleed in een verschoten bruin gewaad met zwarte randen en met een hoge kap op het hoofd van dun zwart gaas. Hij had een langwerpig, melancholiek gezicht, met een rafelige hangsnor. Drie dunne haren van ongeveer vijf duim lang groeiden uit de wrat op zijn linkerwang. Toen de magere man de rechter goedemorgen had gewenst nam deze hem mee naar de hoek bij de poort en liet hem de ring zien. Hij vertelde Tao Gan hoe het sieraad in zijn bezit was gekomen en ging toen voort: ‘Je ziet dat er wat geronnen bloed aanzit. Dat zou er op kunnen wijzen dat de eigenaar zijn vinger aan een doorn of iets dergelijks heeft opengehaald, terwijl hij door het bos liep en de ring daarna even afdeed en opzij legde om zijn hand in het beekje te wassen. Op dat ogenblik moet de aap de ring weggenomen hebben. Maar er zijn natuurlijk ook nog allerlei andere mogelijkheden. Ik wou in elk geval nu maar even in het bos daarginds gaan rondkijken, dat kan nog net vóór de ochtendzitting. Misschien ontdekken we dan ergens de eigenaar en kunnen de ring meteen aan hem teruggeven. Waren er nog belangrijke stukken in de ochtendkoerier?’

Tao Gan's lange gezicht betrok.

‘Er was alleen maar een kort bericht uit Tsjiang-pei, Edelachtbare, van Wachtmeester Hoeng. Hij meldt dat Ma Joeng en Tsjiao Tai nog geen enkel spoor hebben kunnen ontdekken.’

Rechter Tie schudde bezorgd zijn hoofd. Zijn bejaarde adviseur Wachtmeester Hoeng en diens twee medewerkers Ma Joeng en Tsjiao Tai waren nu al twee dagen in het buurtdistrict Tsjiang-pei. Rechter Tie had hen daarheen gezonden op verzoek van zijn collega, de magistraat aldaar, die hem dringend om assistentie had gevraagd bij het op-

[p. 13]

lossen van een moeilijke smokkelzaak. Het was vervelend dat het onderzoek daar niet opschoot, want het was druk genoeg op de kanselarij en hij kon zijn drie luitenants eigenlijk moeilijk missen. Hij wenkte de voorman en zei: ‘We zullen nu even naar die houthakkershut gaan kijken. Neem twee gerechtsdienaren mee. Jij wijst ons de weg.’