Logo DBNL
Beschrijvinghe van alle de Neder-landen (1979)

Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

(1979)–Lodovico Guicciardini–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Beschryvinghe van Walcourt.

+ SEven mylen van Namen is Walcourt oft Valencourt, ende is een fraey stedeken, gheleghen in een goedt ende fraey landt rondtom.

Op de Mase, na Bovines is gheleghen Dave, een myle van Namen, ende dese plaetse is een fraey dorp met een sterck casteel ende groote heerlijckheydt als een Ondergraefschap, ende deshalven Viceconte gheheeten: ende onder de voorseyde dorpen, zijnder andere in goeden ghetale, weerdich ghenoemt te zijn soo wel om hare grootheydt, als om hare schoonheydt: als het dorp van Floren, het welck seer schoon is, ende vier mylen van de stadt van Namen gheleghen: ghelijck Vascie daer van light drie mylen, ende Sanson twee, ende by de Mase.

Het landt van Namen heeft eertijdts oock veel Heeren ghehadt, soo dat d'een ende d'ander daer aen recht hebben willen hebben, is deshalven met oorloghe deerlijck ghequelt geweest, een saecke die lang soude zijn, ende moghelijck bedriegelijck voor de ghene diese soude willen verhalen. Derhalven sal het ons ghenoech zijn te seggen, dat Philips de broeder van Boudewijn Grave van Vlaenderen, naemaels Keyser van Constantinopelen is gheweest Marckgrave van Namen in't jaer duysent twee hondert, daer na by verscheyden ghevallen ist gheworden een Graefschap onder andere Landtsheeren: ende ten lesten by koop ghekomen in de macht van Philips de Goedertieren Hertogh van Borgondien; ende soo voort aen het Huys van Oostenrijck: ende dit landt wordt geregeert door den Heere van Barlemont van weghen des Catholijcken Conincks. Nu beschreven hebbende dese Nederlanden toebehoorende Coninck

Philips, heeft ons goedt ghedocht hier by te voeghen de beschryvinghe van het Bisdom van Luyck, als goede ghebuerschap, vriendtschap ende gheduerighe bondtghenootschap met de voorseyde landen houdende. Voorts oock te beschryven de vermaerde stadt van Aken, de welcke niet alleenlijck aen dese Nederlanden en paelt, maer heeft eertijdts daer met groote ghemeynschap ghehouden, ende zijn noch op den dagh van heden goede gebueren ende ghevrienden.

 

Byv. [Maer eer wy voortvaren tot de reste van de beschryvinghe van onsen Autheur, soo willen wy hier by voeghen de beschryvinghen ende het hervaren der steden gheleghen op de frontieren van Vlaenderen, Artoys, Picardyen, Normandyen, die oock mede ghetelt zijn onder Belgica by onsen Autheur, maer naer ghelaten om dat die niet en stonden onder het gebieden van Coninck Philips. Hoe wel eenighe voortijdts somtijdts onder het ghebiedt van't huys van Bourgoignen gheweest zijn, somtijdts weder onder Vranckrijck oft Engelandt geraeckt, soo door oorloghe als door vredehandelinghe, als het woeden der Coningen ende Princen die Ghemeente dickwils moet betalen, ende den ouden inghesetenen voorghehouden wordt, Veteres migrate coloni. Het welck dickmaels gebleken + is tot Calis een oude vermaerde stadt ten tyden van Cesar, de welcke in goedt welvaren langhe tijdt gheweest is, doen de regeringe der Coninghen van Vranckrijck in ruste was, daer dese stadt onder stondt, tot ter tijdt toe, dat die drie sonen van Philips de Schoone malkanderen in de regeringe succederende overleden zijn sonder wettighe kinderen ter wereldt achter te laten: heur eenighe suster gehylickt zijnde aen Eduwaert de tweede Coninck van Engelandt, by wien haer Godt ghegheven heeft een vrucht Eduwaert de derde. Dese door zijns Vaders wreetheydt vluchte met zijn moeder in Henegouwe, alwaer hy verliefde op des Graven dochter, de welcke hy ten houwelijck kreegh. Dese jonge Eduwaerdt door hulpe van goede vrienden weder in Enghelandt gherakende, zijn vader als onnut tot de regieringhe, door authoriteyt der Staten des Landts ende het welbehagen der Gemeente, in bewaerder handt kreegh, ende in de ghevanghenisse hiel: in wiens plaetse hy als zijn soon in't jaer 1326, oudt 16 jaren, tot Coninck van Enghelandt gekroont werdt, ende was aldaer een wel bemindt ende machtich Coninck. Ende als nu zijn oom Coninck van Vranckrijck, sonder wettighe gheboorte overleden was, wiens eenige erfgename was de moeder van Eduwaerdt, de welcke versteken werdt van de voorseyde Rijcken van Vranckrijck, uyt krachte van de Lex Salica, ende door de selve oock niet en wilden voor Coninck ontfanghen Eduwaert haren sone, als buyten de palen van Vrancrijck gheboren, ende uyt Enghelsch bloedt, van moeders zyde alleen aenkomende. Door dies by den Parlementen, Staten des Landts ende Edele, tot Coninck gekoren is geweest Philips van Valoys, als de naeste van den bloede van den overledenen in manoorde. Hier over hem Eduwaerdt belchde, ende wilde met ghewelt van wapenen het vermoghen van de Wet Salica te niete doen. Waer toe hem de Vlaminghen die doen teghen heuren Grave die by den Coninck van Vranckrijck was, op-rockten, hem alle onderstant aenbiedende. Waer door Eduwaerdt overgekomen tot Antwerpen in't jaer 1338 met een vlote van vier hondert schepen, voorder alliantie maeckte metten Hertoghen van Geldre ende Gulick, den Bisschop van Ceulen ende andere meer. Maer de Enghelsche Armade overghekomen, wederstant van 100000 Fransoysen vindende, sonder vele uyt te rechten vertrecken moest. Die Fransoysen inval deden in Henegouwe, maer van den Grave, door hulpe der Duytsche Princen ende van Jacob Artevelde, Hooft doen ter tijdt der mutinerende Ghentenaers, te rugghe ghedreven werden. Weder op een nieuw een Enghelsche Armade, door't aenhouden van die van Vlaenderen, Brabant ende Henegouwe, als Gheconfedereerde overghekomen, Doornick belegerden drie maenden lanck: maer door tusschen spreken van Johanna des Graven van Henegouwe moeder, ende suster van + Coninck Philips, voor een jaer bestant gemaect werdt, om tot Atrecht in vredehandelinghe te treden: 'twelck niet ten effecte en quam, d'een te veel eysschende, d'ander te weynich biedende. Waer door de oorloge weder ontstack meer dan te vooren. Vranckrijck werdt doen van de Enghelsche bestoockt aen allen kanten, ende 14000 + der selver overghecomen, S. Loup in Normandyen ende Caen innamen; voorts treckende langs de riviere Seine tot Amiens toe, daer sy qualijck over gheraken konden, overmits den teghenstant der Fransoysen aen d'ander zyde. Maer door een ghevanghen haer een ondiepte ghewesen zijnde, over quamen: die Fransoysen vluchtende. Maer der Fransoysen heyrkracht tot Abbeville de Engelsche ontmoetende eenen + grooten veldtslach gheviel, d'Enghelsche 'tvelt behoudende, teghen den nacht die Fransoysen aftreckende, met groot verlies van volcke. Want daer bleven wel 30000 mannen, ende onder de selve elf Fransche Princen, tachtentich Baroenen, twaelf hondert Ridders gevonden werden: + ende daer werdt bestant ghemaeckt voor drie daghen om de dooden te begraven. De Engelsche vertrocken op Calis ende de stadt belegherden, van meeninghe die niet met geweldt aen te tasten, wesende een stercke stadt, maer wel te besetten ende uyt te hongheren, niet teghenstaende David Coninck van Schotlandt, wesende in confederatie met die van Vrancrijck, inval dede op Engelandt, die Coninginne aldaer hem mannelijck wederstant doende. Veel middelen socht die Coninck van Vrancrijck om Calis te ontsetten, daer hy niet wel toe en konde gheraken. Waer door die van Calis na een jarighe belegheringhe gekomen tot hongers noot, met den Engelsman in handelinge traden, om hem de stadt over te gheven. Maer door't langduerich belech den Enghelsman vergramt den ingesetenen + gheen accoort en wilde toestaen, dan op ghenade ende ongenade, ende veraccordeerden, dat de ses machtichste der borgeren, bloots hoofts met eenen strick om den hals des stadts sleutelen hem souden aenbieden, ende heur leven in zijn welbehagen stellen. Hoe wel sulcx hardt viel, een der selven wel bereyt zijnde om te sterven, om door zijn doodt het leven van de Ghemeente te behouden, d'ander vijf daer door ghecourageert werden, ende het accoord achtervolchden: maer werden verbeden door de Coninginne die aldaer haren man over Zee was komen besoecken. De stadt overghegeven zijnde, al de oude borgherye vertrecken moeste, ende een nieuwe borgherye der Enghelsche daer binnen ghestelt werdt. Na desen een bestant voor twee jaren gemaeckt werdt, ende de stadt een Italiaen bevolen die de selve weder by na den Fansoysen verkocht hadde. Maer by den Engelsman sulcks vernomen zijnde, den Italiaen ten Hove ontboden het selve beleden heeft, ende kreegh commissie om de leveringhe te doen: het Enghelsch garnisoen buyten weten van de Frans-

soysen versterckt werdt, waer door die Fransoysche ruyterye op het casteel inghelaten, ghevanghen ghenomen werdt: ende uytval ghedaen zijnde op de gene die noch aenquamen, de selve haest op de vlucht gheraeckten. Nu hadde die Coninck van Engelant den sleutel van Vrancrijck: want hy sonder eenich belet vryelijck van Doevers, wesende daer een korte Zee, mocht over komen: soo hy oock dede als nu het bestant + verloopen was. De Fransoysen met een groote heyrkracht tegen-treckende en konden tegen de Enghelsche, hoe wel die minder in ghetale waren, het veldt niet behouden, de victorie aen de zyde van de Enghelsche blyvende. Ende desen strijdt is soo scherpelijck toeghegaen, dat het scheen dat als nu de een als nu de andere de + overwinninghe souden hebben. D'Enghelsche Schutters en hebben haer noyt soo kloeck ende courageux ghetoont als in desen strijdt: want hoe wel hare vyanden meer in ghetale waren, nochtans waren zy oorsake dat de sterckten van de andere ghebroken werden: ende dat de Enghelsche soo groot eene victorie hadden, dat ick niet en weet oft men van oudts wel een uytnemender soude konnen verhalen, op dat ick swyghe van't ghetal der verslagene, onder de welcke vele groote personagien waren: de Coninck selve met zijn jongher soon Philips ghevangen ghenomen werdt, de welcke in Enghelandt gevoert werden, alwaer sy in alle beleeftheyt ghetracteert zijn gheweest. Hier en tusschen isser wederom voor een wyle tijdts bestant veraccordeert. Welcken tijdt overstreken soo is die Coninck van Enghelandt met vier sonen weder overghekomen. Die Hertogh van Normandyen outste sone des Conincx beschermer van Vrancrijck, versocht tot eenen veldtslach, en dorft sulcx niet bestaen, maer begheerde meer de verlossinge zynes Vaders, ende na vrede trachte. Waer toe oock de Coninck van Enghelandt geneycht werdt door een groot onweder dat hem verschricte ende zyne Armade beschadichde. Waer door in't jaer 1360 eenen peys ghesloten is tusschen + Jan Coninck van Vranckrijck ghevanghen, ende Eduwaerdt de derde Coninck van Enghelandt: midts welcken de ghevangenen ontslaghen zijn gheweest, latende in ostagie de Hertoghen van Orleans, Anjou, Berry, Bourbon, ende ontrent twaelf andere, soo Graven als Baroenen. Maer nu d'een van d'ander der Gyselaers ontkomen zijnde in het jaer 1377 Eduwaerdt Coninck van Engelandt overleden is, die zijn kinderen hadde overleeft. Soo dat zijn soons sone Richard oudt elf jaren Coninck gekroont werdt. Doen dachte de Coninck van Vranckrijck dat de fortuyne in de oorloge eens keeren soude: ende nu selve den Enghelsman de oorloge aenseyde, ende de fortuyne wanckelbaer nu aen d'een zyde, dan aen d'ander haer wendde: ende daer bleef een langduerighe oorloge tusschen den nasaten der voorschreven Coninghen. Maer Carel meer door raet, dan zyne voorsaten door gheweldt hadden ghedaen, het Coninckrijck voordeel ghedaen heeft, vele ende verscheyden avontueren in de oorloghe vallende, Jan Valoys Coninck gevangen in den slach tot Poictiers tot rantsoen betaelde 3000000 Francken, ende gaf over het meeste deel van Aquitanien, ende vele andere steden, tot by na het derdendeel van zijn Conincrijck. Soo dat met recht de Coninghen van Engelandt oock haer Coningen van Vranckrijck schreven, ende voor Coninghen gehuldt werden. Maer daer na de cansse keerende, haest weder uyt geheel Vranckrijck verdreven werden: doch behielden altoos tot haer versekeringe, ende bewaerden met gewelt van garnisoen de stadt Calis, alwaer grooten handel gedreven werdt van Engelsche wolle ende schapen vellen, den stapel van dien aldaer wesende, ende trocken van daer op dese Nederlanden: de drapery-neeringhe alhier goet wesende, daer beneffens oock alderhande koophandel; soo dat dese stadt gheheel welvarende was, tot den tyden toe, dat in't jaer 1556 het bestant van vijf jaren tusschen Carel de vijfde den Keyser ende zynen sone Philips, nu ghetrouwt hebbende de Coninginne van Enghelant Marie ter eenre, ende den Coninck van Vrancrijck ter andere overstreken was, wanneer de Fransoysen op Artoys inval doende, Lens innamen + ende verbranden: waer door Philips die in het jaer 1555 van zynen Vader Carel de regieringe der landen overgenomen hadde, tot tegenstant hem ghereet makende door den Hertoghe van + Savoyen S. Quintens liet belegeren, om welcke stadt te ontsetten die Conestabel van Vrancrijck afkomende, gheslaghen ende ghevanghen werdt op S. Laurens dagh. Daer na als Coninck Philips selve in't Legher gekomen was, de stadt in zyne tegenwoordicheyt opgeeyscht, + ghesommeert, bresse gheschoten, bestormt, ende overweldicht wert. Den Admirael van Vrancrijck met veel Edelen tot bescherminghe vande stadt daer binnen wesende ghevanghen ghenomen werdt. Doen ter tijdt oock mede Chastelet ende Ham onder het ghebiedt van Coninck Philips quamen: waer door Vranckrijck seer bevreest was; soo dat de Coninck uyt Italien neder riep den Hertogh van Guise met al zijn heyrkracht teghen Coninck Philips. Dese nederghekomen, hem veynsende dat hy S. Quintens weder wilde kryghen ende belegheren, in alder haest (uyt zijn spien verstaende, dat de stadt Calis met Enghelsch garnisoen niet wel versien en was) met al zijn heyr daer voor ghetrocken + is den eersten Januarij, dese stadt rontom wel besettende: ende de Rijsbanck innemende, ende in seven daghen tijdts de stadt ghestadich beschietende, de selve verovert heeft. Alsoo + verloren de Enghelsche Calis, het welck zy nu twee hondert ende elf jaren beseten hadden. D'Engelsche garnisoenen ende inwoonders hy vertrecken dede: soo dat daer nu weder een Fransche borgherye quam. Ende na dat hy goede order te Calis gestelt hadde, ende aldaer den Heere van Gourdan ghelaten tot Gouverneur; ginck hy beleggen de stercke plaetse van Guisnes, de welcke hy stormender hant innam, ende het casteel inkryghende verbrande. Nu Calis wel nauw bewaert wert, soo dat het geen vreemdelinghen geoorloft en was de stadt te besichtigen, maer rechten cours daer door reysende nemen moesten. Die Gouverneur als een kleyn Conincksken rijck ende machtich werde, 'tgarnisoen der stadt wel tot zynen wille hebbende, het selve goede betalinghe doende. Ende gheduerende dese leste troublen van Vrancrijck, na dat de Coninck Henricus door een Monick, met een pennemes vermoordt was, om dat hy den Hertogh van Guise ende den Cardinael zijn broeder hadde doen ombrengen: de selve stervende noemde den Coninck van Navarre tot zynen wettelijcken successeur in de kroone: waer tegen haer eenighe van de Ligue stelden, die gemaect was onder vele Edele, van den Coninck van Spangien Philips hulpe ende bystant versoeckende: als die Coninck van Navarre met gheweldiger hant op den Conincklijcken stoel van Vranckrijck meynde te gheraken, belegerende Rowaen, daer na Parijs, soo dat die in den uytersten honghers noodt gheraeckten, om ontset roepende. Waer door die Coninck van Spangien den Prince van Parma twee gheweldighe tochten op zijn eygen costen dede doen, eenmael

tot ontset die van Rowaen, d'ander mael tot ontset van die van Parijs: ende tot verseeckeringhe van zijn onkosten hem ingheweecken wert La Fere, welck met garnisoen van Spanjaerden beset werdt. De Gouverneurs soo van Calis als Camerijck haer lange neutrael hielden, de steden voor de Croone bewarende, ende aen alle zyden ghevrijdt werden. De Gouverneur van Calis stervende, beval het gouverneurschap der stadt zynen Couzijn. Hier en tusschen den Coninck van Navarre overlegghende dat hy met gheweldt niet alles en soude moghen uytrechten, een ander register beghonnen heeft te trecken, ende heeft hem verklaert de Roomsche Religie te zijn toeghedaen. Waer door hy in faveur van velen gherakende, het verbondt der Ligue ghescheurt zijnde, aen het ghebiedt gheraeckt is, ende voor Coninck van Vranckrijck ghekent, metter tijdt veel steden onder zyne ghehoorsaemheydt komende. Waer door die Gouverneurs voorseyt heur oock verklaerden, voor hem de steden te houden. Alsoo de Coninck in volle authoriteyt wesende terstondt de Spanjaerden uyt Parijs ende het landt dede vertrecken: den Coninck van Spangien voor vyandt des landts verklarende: ende niet toe en liet dat tot La Fere eenigen toevoer gedaen soude werden. Aen d'ander zyde Camerijck van weghen des Conincks van Spangien beleghert overghegheven werdt. In dit selve jaer den 20 Junij is de stadt Han in Picardyen inghenomen gheweest, de Spanjaerden aldaer in garnisoen ligghende omghebrocht, ende het casteel ghebracht onder de ghehoorsaemheyt des Conincks. Want den Grave Sint Pol ende de Heere van Humieres vernomen hebbende, dat den Gouverneur van't Casteel Gommeron tot Bruyssel was, ende was gheaccordeert het selve Casteel voor een seker somme gelts den Spanjaert over te geven, tselfs dat hy aen zynen swagher d'Orvillier ende aen zijn vrouwe ontboden hadde het selve te leveren. Maer hy daer toe met willende verstaen, is ter contrarien met den Grave Sint Pol ende de Heere van Humieres + door vrienden verdraghen haer door het casteel in de stadt te laten. Den Hertogh van Bouillon ende de voorseyde Heeren Sint Pol ende Humieres met haer volck in het Casteel ghekomen zijnde, die van der stadt hadden terstondt hier van de wete, de welcke haer sterckten teghen het casteel, ende barricardeerden alle de weghen ende straten van het casteel, meest op vier plaetsen, haer Schutters in de huysen binnen door ghebroken bestellende seer sterck, soo dat het sorghelijck was die te bespringhen: Maer dies niet tegenstaende, soo trocken Bouillon, Humieres, Bellin ende andere binnen, lancx het Casteel met haer beste ghewapende volck ende Ruyters te voete, om het busgheschiet te wederstaen, ende Sint Pol bleef buyten om alle assistentie te weeren die komen mochte, ende soo langhs de poorten in te komen, alwaer zy grooten teghenstant vonden. Maer eyndelijck na dat zy wel meer dan twaelf uren dapper gevochten hadden, werden zy meester, met het verlies vanden voorseyden Heer Humieres die aldaer ghedoodt werdt ende andere Edellieden. Terwyle dat dit gheschiede sondt Fuentes vier duysent voetknechten, ende alle zijn peerden tot ontset, maer te spade komende keerden zy weder. Ende de Spaensche hebben Gommeron voor het casteel gebracht om te versoecken of zy door hem het casteel souden konnen bekomen. Maer sulcks niet connende te weghe brenghen, hebben zy den voorseyden Gommeron wat afgheleyt ende zijn hooft afgheslaghen, ende dat die van den Casteele ghetoont. De Grave van Fuentes Chastelet inghekreghen hebbende, is met zynen Legher getrocken voor Dorlens, het welck hy sterck beleghert heeft, ende het casteelken hoogh gheleghen beschoten, ondermijnt ende opgeblasen, ende soo de stadt mede overvallende, + beyde met gheweldt inghenomen den 31 Julij, daer veel volcks doot bleef, ende oock vele ghevanghen, het welck quam door ghebreck van Gouverneur ende twist tusschen die van der stadt ende casteel zijnde, ende sonder malcanderen te helpen werden zy beyde overvallen. De Coninck van Vranckrijck Sint Quintens ende de omliggende sterckten wel besettende, oock La Fere met bolwercken besette, soo dat haer gheen toevoer ghedaen en konde werden. Waer door zy in ghebreck van veel dinghen geraeckte, soo dat haer noodich ontset was. Welck die Coninck van Vranckrijck ghewaer werdende, + met zijn gheheele macht, namelijck met neghen duysendt voetvolcks ende drie duysendt peerden de stadt beleghert ende gheblockeert heeft, op dat haer gheen ontset en soude connen gheschieden. Nochtans den Vorstelijcken Cardinael Albertus van Oostenrijck in't jaer duysent vijf hondert sesentneghentich ghekomen zijnde in het gouvernement der Nederlanden, hem veynsde allen apparaet toe te rusten om La Fere te ontsetten, zijn volck by een vergadert ontrent vijfthien duysent te voete ende drie duysent te peerde, tot op de frontieren aen verscheyden oorden trecken dede, ende in het lest selfs opgheseten is, op hem die Coninck van Vranckrijck goede wacht houdende. Maer den Vorstelijcken Cardinael op den tocht wesende, soo heeft hy hem in alder haest ghedraeyt buyten des Conincks vermoeden na de stadt Calis + met alle zyne macht, den derthiensten April, de welcke hy belegherde. Hy nam eerst in door den Maerschalck Rhosne de Rijsbanck, de welcke + by Hollandts garnisoen gedefendeert wert, het welck swack zijnde niet lange tegenstant en conde doen. Daer was een Ravelijn aen de Oostzyde van de Haven, het welcke de voorschreven Rhosne dapper beschoten heeft, ende den vijfthiensten April met stormen inghenomen, met groot verlies van volcke. Den seventhiensten April als de Caeye of Voorstadt verlaten was, hebben zy tot drie plaetsen bresse op de stadt geschoten, waer door den Gouverneur appointeerde ende accordeerde voor de stadt, hem op het Casteel verlatende, ende zijn toevlucht nemende: Hy versochte Treves van acht daghen, het welck hem eerst gheweyghert werdt. Daer na heeft hy de stadt overghegheven, met conditie + van een bestandt van ses daghen. Door soodanighe tydinghe de Coninck verbaest, met Ruyterye ende voetvolck in alder haest tot Bolonien optrock, van waer hy sondt ontrent twee hondert ende vijftich mannen onder den Capiteyn Campagnolle, Gouverneur in Bolonien, die binnen het Casteel duerende het bestandt door de gracht den 22 April gheraeckte (de stadt niet nauwe omringt zijnde) met meestendeel van den volcke, waer mede zy hoopten dat zy noch voor een tijdt lanck souden wederstant konnen doen. Den Gouverneur dit volck ghekreghen hebbende ende voorder ontset verhopende, heeft uyt lichtveerdicheydt, eer het bestandt uyt was, eenighe Wachten der Spaensche doen schieten: Waeromme den Vorstelijcken Cardinael den 23 April alle zijn gheschut in de stadt tegen het Casteel geplant heeft, ende wel acht oft neghen hondert scheuten daer op den vierentwintichsten doen schieten, waer mede zy groote bressen maeckten, alsoo de mueren onsterck ende van quader stoffe waren. Ten selven daghe werdt het bestormt, ende ghewel-

digher handt by den Spanjaerden inghenomen, + alles vermoordende dat haer voor quam oock den Gouverneur Vindocent. Het ghetal der verslaghene was groot, soo oock den buyt was, want die stadt redelijck (voor een Frontierstadt) rijck was. Den Vorstelijcken Cardinael + zijn victorie vervolghende, heeft het beste deel van zynen Legher onder Coquel ende La Borlotte op Ardres ghesonden, zijnde een goede stercke stede, met seer diepe grachten: Dese hebben het ghenoech van verre beschoten, ende by eenighe middelen het water afgheleyt ende benomen. Veel uytvallen zijnder gheschiet, waer in dat La Borlotte gequetst werdt, oock werdt den jonghen Heer van Montluc aldaer geschoten met meer andere, waer over hebbende ghebreck van victalie ende water, zijnde alomme daer ontrent gheen koorn om gelt te bekomen, hebben zy die sterckte den 23 Mey oock overgegheven met eerlijcke compositie, doch tot haerder groote schande, mits dat daer wel derthien hondert mannen uyt-trocken, ende het wert in Vranckrijck den Gouverneur tot oneere nagheseydt, te meer om dat den noot des Cardinaels Legher overviel, ende met ghebreck van koorn, broodt ende anders, ende oock met sieckten gequelt was. Seven daghen te vooren was La Fere in handen des Conincks by compositie overghegheven. Calis met veel garnisoens beset wel sterck ghemaeckt werdt. Daer is een bolwerck aen de Oostzyde van de Haven ghemaeckt gheweest, oock de Rijsbanck ghesterckt, ende voorts ten koste van't omligghende landt ende steden aenbestedet rondtomme nieuwe mueren te trecken. Daer werdt oock gheordineert de stadt op de Vlaemsche maniere te regeren, ende de Vlaemsche tale te spreecken, ende in Vlaemsch te pleyten, ende alsoo die als een Vlaemsche stadt tot meerder verseeckeringhe aen Vlaenderen te hechten. Sulcke ende dierghelijcke vreemde alteratien ende veranderinghen hebben wy dickwils tot onsen tyden ghesien. Maer de conditien van vrede tusschen Vranckrijck ende Spangien soo Calis als andere steden ende sterckten weder onder het ghebieden van den Coninck van Vranckrijck ghestelt hebben.

+ Die heerlijcke Bisschoplijcke stadt Amiens, oock mede over ende weder over heeft obedieren moeten. Want door vrede-handelinghe tot Atrecht tusschen Hertogh Philips van Bourgoignen ende den Coninck Carel van Vranckrijck, is Amiens, Abbeville, Sint Quintens, Peronne ende meer andere steden ghegheven gheweest van den Coninck onder het gebieden van Hertogh Philips, voor hem ende zyne erfghenamen: ende dat totter tijt toe dat den Coninck hem soude hebben betaelt de somme van vier hondert duysendt kroonen. De welcke na zijns Vaders doodt de Coninck Lodewijck betaelde teghen het wel behaghen van des Hertoghs sone Carel van Charolois, allegerende sulcks niet te moghen doen binnen zijn leven, alsoo hem veel goedts gheschiedt was by zijn Vader, by den welcken hy hem onthouden hadde, wesende in de indignatie van zijn Vader den Coninck Carel. Waer door ende meer andere dinghen een oorloghe aenghenomen werde, Graef Carel tot voor Parijs treckende: ende verscheyden veldtslaghen gheschieden, ende malkanderen matteerden, ende ten lesten sochte de Coninck te accorderen: Graef Carel in verbonde wesende met den Hertoghe van Berry des Conincks broeder, ende met den Hertoghe van Bretaignen, de welcke hem assistentie deden, waer door verscheyden veranderinghen ontstonden. Door dese vrede-handelinge Graef Carel weder gheraeckte aen de voorseyde steden: waer van beseghelde brieven ghemaeckt werden, die Graef den Coninck den eedt doende, ende de stadt Amiens ende d'andere Graef Carel. Desen vrede ghesloten zijnde de oorloghe op Luyck dese jonghe Hertogh Carel voorderde, daer hy veel teghen te doen hadde. Door dies die Coninck de oorloghe weder aenhief teghen zyne bontghenooten, ende is ghekomen tot Peronne in t'samenspreeckinghe met den Grave, die hem dede houden aldaer. Waer door hy beghon schoon te spreecken, ende versaeckte het verbondt met de Luyckenaers, ende trock met hem voor Luyck, na malkanderen omsiende, tot dat in het jaer duysent vier hondert sesentseventich Luyck ingenomen werdt. De Coninck vertrocken in Vranckrijck socht nieuwe oorsaecke om te oorloghen teghen Hertogh + Carel, ende liet heymelijck beschicken dat die voorseyde steden gheleghen op die Somme heur teghen den Hertogh opposeerden, ende Fransch garnisoen wilden inlaten, ende die groote Meesters bevonden haer beyde bedroghen, ende dien langduerigen krijgh van veerthien jaren weder oprees. De Coninck voorghevende dat den Hertogh zyne palen te verre uytstreckte, dede den Hertogh door een Deurwaerder voor het Parlement tot Parijs daghvaerden, alwaer hy beklaecht werdt door den Grave van Eu, dien hy afgeeyscht hadde manschap te doen. De Coninck hadder vele die anders niet en sochten dan hem te behagen, d'een hem een stadt belovende, d'ander een ander. Den Hertogh wesende onversien van krijghsvolck, niet te min uyt Hollandt overtoogh na Artoys tot Hesdin, ende bevondt de saken qualijck ghestelt, eenighe van zyne dienaers overtreckende in des Conincks dienst, daer hy seer ongherust in was: te meer om dat die Conestabel van Vranckrijck binnen Sint Quintens + ghekomen was, ende dede de borgers den eedt van ghetrouwicheydt aen den Coninck doen. Maer den Hertogh met vier hondert peerden trock na Dorlens, om te beletten dat die van Amiens niet en souden revolteren met des Conincks Commissarissen in onderhandelinghe wesende, wiens krijghsvolck daer ontrent lagh, ende die handelinge qualijck voortginck, overmits eenighe favoriten des Hertoghs binnen der stadt sulcks beletten, verhopende dat den Hertogh daer binnen soude komen. Maer hy en dorste sulcks niet bestaen met weynich volcks. Door sulcks d'ander partye des Conincks + volck de poorten opende ende inliet. Die van Abbeville meenden het selve mede te doen, maer de Heere van Cordes daer binnen komende, dat belette. Terstondt de Hertogh op Atrecht vertrock, voor die stadt oock beducht wesende, ende metter tijdt zijn volck vast tot ontset aenquam, soo dat hy ontrent Atrecht te velde trock langhs de Somme op Picquigny, voornemende een brugghe aldaer te maecken om de riviere te passeren. Daer waren binnen de stadt tusschen de vier ende vijf hondert vrye Schutters ende eenighe Edellieden, de welcke uytval op hem doende, de nederlaghe kreghen. Door dies de stadt hem overghegheven + werdt, ende trock voort op Amiens, het welck hy ses weecken lanck belegherde met twee oft drie Leghers. In de stadt waren veerthien hondert ghewapende mannen van den Coninck ende vier duysendt vrye Schutters met den Conestabel selve ende andere Edelen. Die Coninck groot volck vergaderde + te Beauvais. Maer den Hertoch hem verootmoedighende selve aenden Coninck schreef ende zijn beclach dede dat hem onghelijck wert

ghedaen, ende dat men t'onrechte in Bourgoignen was ghevallen, waer door zijn macht aldaer verstroeyt was. Door dit schryven de Coninck goedt vondt bestant te maecken voor een jaer, waer door't Legher voor Amiens opbrack. Na desen vrede ghemaeckt werdt midts conditien dat den Coninck den Hertoghe weder soude gheven Amiens, Sint Quintens, met het gheen daer het gheschil om was. Ende ter wylen de Coninck dese vredehandelinge soude bevestighen, soo starf den Hertogh van Guienne, waer door de selve bevestinghe des vredes terugghe bleef. Waer over die Hertogh verstoort trock op in Vermandoys, daer hy eenen wreeden krijgh voerde, ende Nesle gheweldigher handt innam, in weder-wraecke van Amiens + en Sint Quintens. Daer na voor Roye komende, werdt hem de selve stadt overghegheven. Maer Beauvais hy niet inkrygen konde, zijn gheweldt te laet aenghekomen zijnde: soo datter een goet deel volcks in gheraeckte: waer + door hy die stadt te vergheefs vijfthien daghen lang beschoot ende bestormde, soo dat hy in het leste opbrack ende voort toogh voor de stadt Eu, de welcke hem overghegheven werdt, insghelijcks + Sint Valery: kreegh oock mede Neufchastel, ende brandtstichte tot aen de poorten van Diepe. Daer na trock hy voor Rowanen, maer door honghers noot hy daer niet blyven conde, ende vertrock van daer, versoeckende aen den Coninck bestant, het welck veraccordeert zijnde, soo is bevonden dat den Grave van S. Pol + Conestabel van Vranckrijck was de rechte Fackel van dese oorloghe tusschen den Coninck ende den Hertoghe van Bourgoignen: waer door hy verviel in de indignatie des Conincks ende des Hertoghs. Staende dit bestandt Hertogh Carel eenen tocht dede op Gelderlandt, 'twelck + hy veroverde, ende voorts Nuys belegherde, welcker stede groot onderstandt ghedaen werdt van den Keyser ende Hoochduytschen, ende den Hertogh kreegh veel vyanden aldaer. Ende ter wylen de Hertogh noch voor Nuys besich was, het bestandt tusschen den Coninck ende hem verloopen zijnde, de Coninck de steden van Roye, Mondidier, Corbie innam, de welcke hy na datse gheplondert waren dede verbranden, gelijck hy noch dede met verscheyden andere plaetsen, van Abbeville tot Atrecht toe. Hier door + het Legher van voor Nuys opghebroken wert. Tot des Hertoghs hulpe Coninck Eduwaerdt uyt Enghelandt over quam, sonder yet uyt te rechten, alsoo een bestant van neghen jaren tusschen dese Coninghen ghemaeckt werdt: om het welck te besluyten den Coninck van Enghelandt hem ghinck logeren een halve myle van Amiens, alwaer de Coninck van Vranckrijck was, de welcke den Coninck van Enghelandt drie hondert wagenen met seer goeden wijn geladen toestierde, ende liet inkomen ende dede feesteren binnen der stadt alle de Enghelschen die daer wilden inkomen: ende daer werdt ghetelt aen den Coninck van Enghelandt tweeentseventich duysent kroonen om dat hy vertrecken soude. Onder dit bestandt hadde hy oock den Hertogh begrepen, die daer in niet staen en wilde. Noch min desen vrede den Conestabel behaechde, om dat hy het aen alle zyden qualijck ghemaeckt hadde, ende wiste nerghens onderstandt te nemen, over al hem ontschuldigende, maer te vergheefs, nademael zijn doodt by den Coninck ende Hertogh ghesworen was. Waer door zijn havelijcke goeden, S. Quintens, Han ende Bohain den Hertogh voor zijn ghedeelte kreegh. Hy hadde oock alreede verscheyden plaetsen in Lorreynen ingenomen, ende maeckte met den Coninck een verdrach, om teghen malkanderen gheenen twist te hebben, om den krijgh van Lorreynen. Na desen hy de oorloghe teghen de Switsers aengreep, die hem veel schoone presentatien deden, maer te vergheefs. Dus van noodts weghen heur ter weer stelden, dat den Hertogh al te qualijck afliep, ende hadde verscheyden avontueren in de oorloghe aldaer, tweemael uyten velde gheslagen, in persoone niet sonder perijckel ontcomende: ten derden + male voor Nancy selve onder de doode getelt werdt, tot eenen val des Huys van Bourgoignen. Door wiens doodt Lodewijck de Coninck van Vranckrijck verheught was soo seer als oyt van zijn leven, ende socht alle zyne Heerlijckheden te invaderen, weder in kryghende S. Quintens, Peronne, Han, Bohain: Tot dat hem Maximiliaen ghetrout hebbende de dochter van Bourgoignen weder teghenstandt ende afbreuck dede. Waer door bestandt voor eenighe jaren gemaeckt werdt. Gheen minder oorloghen en zijn opgheresen tusschen den nasaten Carel de vijfste ende Fransoys Coninck van Vranckrijck Lodewijcks sone, aen verscheyden oorden, tot dat Coninck Fransoys voor Pavien + ghevanghen werdt: ende na een jarighe ghevanghenisse zy in vrede-handelinge traden, inhoudende onder andere, dat de Coninck zijn recht soude renoncheren het welck hy hadde aen + Napels, Milanen, Genuen, Atrecht, Doornick, Bourgoignen, Artoys, Vlaenderen, ende vele andere actien. Maer nu los wesende, wederriep haest het accoordt, ende den vrede in kleyner weerden hiel, ter oorloghe alle ghereetschap toerustende. Maer voor thien jaren weder bestandt ghemaeckt werdt, als die Keyser op Afrijcken trecken wilde. Maer terwylen die Keyser op de Zee dolende was in't jaer 1542, desen Coninck nemende den tijdt waer, met vijf Legers van meyninghe was den Keyser zijn landen afhandich te maecken. Ende selve in't jaer 1543 eenen inval op Henegouwe doende, Landrecy overviel. Den Keyser wederghekomen in zijn landt, vindende in zyne quartieren dat des oorlooghs brandt opgegaen was: en wist nauwelijcks de sake te remedieren: eenighe hy wel onsachtelijck aentaste ende Camerijck veroverde, alwaer hy een sterck Casteel dede bouwen. Ende in't jaer 1544 Luxemborg hy weder den + Fransoysen ontweldichde ende S. Didier inkreegh: stelde oock die van Parijs in vreese. Maer de Almoghende Godt vereenichde deser Potentaten herten, soo dat zy weder veraccordeerden. In't jaer 1546 de Duytschen oorloghe den Keyser aenboden, die hy vermeesterde, ende kreegh den Hertogh van Saxen ende den Landtgrave ghevanghen: Om welcke uyt de gevanghenisse te krygen in't jaer 1552 Hertogh Maurits de Duytsche oorloghe teghen den Keyser vernieuwde, oock mede tot voorstandt der Religie ende vryheydt van Duytslandt. De Coninck van Vranckrijck voechde hem wederom daer by, ende door dien middel maeckte hy + Duytslandt afhandich de drie Bisdommen, Toul, Verdun ende Mets, ende wel hebbende zijn deel, was nochtans daer mede niet te vreden. Maer den heyrlegher des Keysers over de welcke Marten van Rossem Veldtoverste was, comende in Vrancrijck ende de palen van Champaignen brandende: die Coninck bedwongen werdt zijn eyghen landen te defenderen. Ende die Keyser optreckende Mets belegerde ten onbequamen tyde, soo dat hy door koude ende onghemack + opbreken moeste. Maer de stadt van Terwanen het ghelach betalen moest, de welcke stormender handt inghenomen, geplondert, verbrandt ende gheheel geruineert werdt. Hesdin oock onder gheweldt ghekreghen, ter aerden

gheslecht werdt. Maer daer na de Keyser eenen aenslach op Dorlens maeckende, werdt van de Fransoysen verrascht, in de vlucht gheslaghen, alwaer vele doot bleven ende ghevangen werden. Ende dit werdt uytgerecht door den Conestabel, de welcke mede Marienborg beleyde, dat hem overghegheven werdt: ende den Hertogh van Nevers nam Bovines in, alwaer by na alle de inwoonders vermoort werden: ende Dinant na eenigen tegenstandt gaf hem over. De Keyser hem weder toegerust hebbende, heur tegenstant dede in Henegouwe, ende weder inghenomen hebbende de stadt ende 'tcasteel van Hesdin, ende gantsch gheraseert, maeckte een nieuw fort ende stadt, die hy Hesdinfert noemde. Hier door weder voor vijf jaren bestandt gemaeckt werdt, het welck gebroken, Lens by den Fransoysen inghenomen werdt, ende S. Quintens by Philips ter ander zyde in het jaer 1557 stormender handt inghenomen: tot wederwrake by den Fransoysen Calis verovert, die oock na Grevelinge trachten, maer vonden heerlijck den Weert t'huys. Niet te min weder quamen Duynkercke bestormen in't jaer 1558, 'twelck zy innamen ende jammerlijck plonderden. Maer die Grave van Egmont op heur hielen wesende, wel drie duysent vernielde. Na desen eenen + vrede gemaeckt werdt tusschen Coninck Philips ende Coninck Hendrick, de welcke twee machtighe heyrleghers tusschen Dorlens ende Amiens hebbende, d'een den anderen vreesden: door welcken vrede een yeder restitutie dede na het goet vinden van de ghene die haer met de vrede-handelinghe bemoeyden: de welcke door houwelijck bevesticht werdt. Als wanneer de outste dochter van Vranckrijck Elizabeth Coninck Philips toegheseyt werdt, ende Margriete de jongher suster Emanuel den Hertoge van Savoyen. Waer door ten Hove groote blyschap was: ende beyde die Coninckrijcken voor eenighe jaren vreedsaem geseten hebben tegen malkanderen; nochtans niet vry van inlandtsche oorloghe ter oorsaecke der Religien. Maer het huys van Valoys in manoorde verstorven: Hendrick van Bourbon in de regieringhe ghekomen, heeft goedt gevonden Philips den Coninck van Spangien ende zyne ondersaten, tot Parijs den 17 Januarij in't jaer 1595 voor openbare vyanden uyt te doen roepen: op Artoys grooten inval doende, ende grooten buyt daer uyt treckende. Waer door insgelijcx tot Bruyssel op den 18 Meerte uyt den name des Conincks van Spangien de Coninck van Vrancrijck ende zyne ondersaten vyanden verklaert werden, ende openbare oorloghe ghepubliceert werdt. Die van Vranckrijck terstont Ivoy innamen, ende vijf maenden lang inhielden: Dorlens ende Calis by d'andere overweldicht werden. Hier na in't jaer 1597 die Gouverneur van + Dorlens Hernantello de Portocarrera, door een practijcke oock de stadt Amiens den Fransoysen afhandich gemaeckt heeft, welcker borgers te veel betrouwende op haer volck ende sterckte gheen garnisoenen en hadden willen innemen, hoe wel de Coninck noch eenighe dagen te vooren sulcx aen haer versocht hadde. De voorseyde Hernantello heeft ontrent seventhien oft achthien soldaten als boeren verkleet den 11 Meerte smorghens vroech na de stadt gesonden verscheydelijcken ende verdeylt. Hernantello selve met veerthien oft vijfthien hondert mannen te voet ende te peerde, verbergh hem stille achter een vervallen kercke, van het welcke de wacht van der stadt inde poorte wat verstaen hebbende, heeft dese soldaetsche boeren, als van verscheyden quartieren komende, daer van ondervraecht, die al spraecken uyt eenen mondt, daer mede zy sulcken achterdencken wisten uyten hoofde te steecken. Dese soldaetsche boeren hadden oock eenen hoywaghen by haer, met wat verborghen volck ende wapenen, ende eenighe die noten om te verkoopen op den hals droegen, die in de poorte jockende, eenen sack met noten lieten vallen, daerse over den anderen bestonden te rapen, balghen ende kyven. Die van der wacht raepten vast de noten op terwyle dat den hoywaghen in de poorte quam, waer op zy terstont de wachters fortseerden. Dies Hernantello met zijn volck op een teecken quam toegeloopen, die oock ghevolght werdt van een Italiens Marquis de Monta-negro met peerdevolck. Aldus in de stadt ghekomen zijnde, vonden zy luttel wederstants, mits datter veel volck in de kercken waren, ende andere onwillich. De Grave van S. Pol, Gouverneur van Picardyen, siende onder de borgers onwillicheydt, ende gheenen middel om eenighe order tot wederstant te stellen, sochte ende vont middel om daer uyt te geraken, soo noch eenighe vande Ghereformeerde Religie ende oock andere deden. Dies wert de stadt een tijt lanck gheplondert, daerinne ghebruyckende alderhande ghewoonlijcke wreetheydt, maer vreesende van terstont beleghert te worden, hebben zy de voorsteden terstont afghebrandt ende de omligghende dorpen: de borgerye hebbense de wapenen afgenomen, behalven eenighe die zy betrouden, ende hebben haer op de marckt ende plaetsen gesterckt ende beset teghen oploop der borgherye. Van buyten uyt alle de Walsche landen quamen haer veel krijchsvolck ende andere om buyt toegheloopen, soo dat zy daer terstondt wel vier of vijf duysent sterck waren, zy vonden alderhande victalie ende voorraet ghenoech. Na twee daghen werden zy van den voorseyden Grave van S. Pol met des Conincx peerdevolck alomme berent ende bespronghen, waer ontrent terstondt allenskens eenen legher vergaderde onder den Velt-maerschalck Biron. Den Coninck van Vranckrijck is selve in persoon daer voor ghekomen, ende belegerde hem tot Beauchaine, van waer hy den 26 Meerte met etlijck van zijn krijchsvolck, ende met den Hertogh van Espernon, ende den voorseyden Maerschalck Biron ende andere verselschapt zijnde, uyttrock om de stadt van Atrecht desgelijcx met eenen aenslach te verraschen, de welcke misluckte, soo wy inde beschryvinghe van Atrecht verhaelt hebben. Van doen af is voorts het belech voor Amiens van des Conincx volck ghecontinueert, ende hebben haer allenskens seer sterck alomme beschanst ende begraven, soo datter niemant meer binnen konde komen: zy brochten daer oock wel vijfenveertich stucken gheschuts voor. In Junio ende sints ist legher daer voor seer versterct, ende alle den Edeldom daer ontrent op ontboden. Den 17 Julij deden die van binnen eenen stercken uytval ende versloeghen in des Conincks leger Overste Monsde Flessan ende Foucqueroles: maer zy werden inghedreven met verlies van Mendossa ende andere notabele Spanjaerden. In't beghinsel van September werter een Ravelijn van der stadt beschoten, ende zy zijn tot onder de vesten ghekomen. Twee daghen daer na werdt den Oversten Hernantello met een musket dootgeschoten, in wiens plaetse quam den Marquis van Monta-negro. Daer werdt niet naghelaten met graven, myneren ende schieten, wat tot een stercke stadt te dwinghen eenichsins mochte bedacht worden. Die van binnen hebben de riviere de Somme binnen opghestopt, ende alsoo alomme te rugghe doen overloopen op het landt, op datter ghemackelijcker met schuyten ontset mochte inghebrocht worden, dat niet wel

by de Spaensche van buyten waer-ghenomen + werdt. Want den 29 Augusti is Borlotte ghekomen met hondert peerden, verselschapt metten Grave van Busquoy ende meer andere Heeren, om volck binnen te helpen, maer zy werden by den Coninck selve, oock by Biron ende meer andere ontmoet aen de passagie van Aucre, ende alsoo getroffen, datter wel hondert ende dertich doot bleven, hondert ende twintich gevangen, ende wel twee hondert ende twintich peerden afghenomen werden, ende de reste sonder yet uyt te rechten in de vlucht gheslaghen. Den Vorstelijcken Cardinael heeft hier en tusschen zijn krijchsvolck te voet en te peerde seer sterck versamelt, ende is alsoo sterck wesende wel vijfthien duysent te voete ende drie duysent peerden, ontrent den 20 Augusti te velde getrocken, met achthien stucken grof geschuts, ende groote menichte van wagenen, diemen aen malcanderen met ketenen konde vast maecken. Daer na soo vertoonde hy hem met zynen leger den 15 September op de hooghde van Longprez, daer hem den Coninck van Vranckrijck teghen vertoonde, ontrent een vierendeel mijl weeghs buyten zynen beschansten Waghenborg oft Leger, daer beyde de Leghers langhe stonden in slachordere, ende met grof gheschut langhe dapperlijck teghen malkanderen inschoten. Maer teghen den avont soo vertrock den Vorstelijcken Cardinael + met zynen Legher na een dorp S. Saveur, een myle van daer gheleghen, alwaer hy subytelijcken een brugghe leyde over de Somme, meynende van die zyde Amiens te ontsetten: maer daer ghepasseert zijnde, werdt hy gedwonghen van de Colonellen, de Heeren van Montigni, van La Noue, van Vicques-ende d'Escluseaux weder te vertrecken. S'anderdaeghs voor den daghe trock den Vorstelijcken Cardinael op met zynen gantschen Leger in het ghesichte van den Coninck, de welcke hem met een deel zijns Leghers volghde wel een myle, bybrenghende grof gheschut ende veldtstucken, daer mede dickmael onder de hoopen schietende. Als he nu onmogelijck was voor den Vorstelijcken Cardinaels legher door des Conincks legher te breecken, om de menichvuldighe begravinghen, sterckte, konstighe ende gheweldighe beschanssinghen, oock dewyle den Coninck met noch eenen legher onder de oogen was liggende om hem te weeren, soo hebben die van Amiens + den moet verloren ghegheven, als zy den Cardinael saghen afghetrocken, ende wetende dat den Coninck gheneycht was om goede conditien voor't overgheven te verghonnen, alsoo hy wel genoech gewoone was, zijnde noch in vreese dat zijn vyanden legher mochte erghens op zijn frontiersteden vallen, soo hebben zy versocht te parlementeren den 19 Septembris, ende zijn gheaccordeert dat zy de stadt binnen ses dagen den Coninck overgeven souden, soo daer en tusschen gheen ontset van twee duysent mannen sterck van buyten binnen ghebrocht en werde. Na de ses daghen souden alle die wilden daer moghen uyt-trecken met al haer goedt, ende in wapenen, met vlieghende vaendelen, slaende trommel, ende hebben goedt Convoy. Zy vermochten oock haren dooden Gouverneur Hernantello met ander Capiteynen lichamen wech te voeren. Den borgeren soude alles oock werden vergeven sonder verwijt, vermogende met hare goederen wech te trecken, of te blyven, mits nieuwen eedt doende. Aldus den 24 Septembris gheen assistentie binnen Amiens ghecomen + zijnde, is de stadt den Coninck overghelevert, ende daer zijn uytgetrocken ontrent achthien hondert mannen te voete, ses hondert peerden, hondert ende tsestich waghenen met wel neghen hondert vrouwen, treckende na Dorlens.

Insghelijcks heeft oock mede somtijts moeten + buyghen onder het gheweldt der machtichste Morini, oft Terwanen, om welck te belegheren Hendrick de achtste Coninck van Enghelandt + in het jaer 1513 overquam, tot zyner assistentie den Hertogh Maximiliaen met veel Edel-lieden uyt Brabant, Vlaenderen ende Hollandt hen voeghende, door wien ter neder gheleyt wierden veel ruyters ende voetknechten der Fransoysen tot ontset deser stadt afghekomen: vande welcke drie hondert vijftich (waer onder veel Edel-lieden waren) gevangen ghenomen, hondert vijftich waghenen ende negen stucken gheschuts verovert werden. Soo dat Terwanen na dat het veel beschoten was geweest, hem overgheven moest, met den Coninck van Enghelandt + in accoort tredende. Maer weder naderhandt gheraeckt is onder de Croone van Vranckrijck: d'Enghelsche op eenen dagh verliesende soo veel als zy in menich jaren verovert hadden. By dese is ghebleven den naem des ouden landtschaps der Morini, alsoo ghenoemt, + overmidts zy besaten, soo sommige segghen, een moerassich landt, ende na het seggen van andere van more, by den ouden Gallen alsoo ghenoemt zijnde de zee, na de wyse der Latynen mare. Waer van daen dat Cesar schrijft, te zynen tyde gheweest te zijn een korte overvaert tot Britannien. Soo dat ghenoech blijckelijck is dat de Morini, Nervij ende Menapij Vlaenderen oock mede voor een ghedeelte beseten hebben, teghen de welcke Cesar de meeste moeyelijckheydt ghehadt heeft, ende doen de Belgen overwonnen waren, zy met den Celten in conjuratie traden, ende tegen Cesarem haer ter weer stelden, hoe wel zy van C. Caiena ten tyden Augusti, dat heur leedt was, onder de gehoorsaemheydt der Romeynen bedwonghen werden, dien sy na dien tijdt seer ghetrouw zijn gheweest, in den dienst van Vespasianus heur ghetrouwelijck quytende, ten tyden toe dat die Francken het Roomsche Rijck verswackende, gheheel Belgicam den Romeynen afhandich ghemaeckt hebben: ende is van Carel de Caluwe in het jaer acht hondert drieentsestich (soo uyt P. Emilio blijckt) met al de contreye van de Somme af in leene uytghegheven aen Boudewijn Yseren-arm, d'eerste Grave van Vlaenderen. Maer Boloignen, Terwanen, Sint Pol, zijn weder afgeweecken van Vlaenderen in het jaer neghen hondert sesentsestich, ende Artoys in den jare duysent een hondert eenentneghentich daer weder afghedtrocken werdt.]



illustratieuitvergroten
Leodiens episcopatus delineatio.



Vorige Volgende