Logo DBNL
Beschrijvinghe van alle de Neder-landen (1979)

Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

(1979)–Lodovico Guicciardini–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

De Heerlijckheydt ende Borggraefschap van Sint Winocxberghe.

+ SInt Winocxberghe wordt alsoo ghenoemt nae een schoon Abdye, de welcke ter eeren van S. Winock Enghelsman, hier te lande ghestorven, boven op eenen bergh ghesticht is van Boudewijn met den + Baerde, oft van Boudewijn van Rijssel, soo andere willen segghen: ende is aldus metter tijdt een fraey stadt gheworden, liggende van Duynkercke anderhalve myle, ende van Ypre seven mylen: ende heeft Borggraefschap ende de Casselrye met veel dorpen, ende seer vruchtbaer landt. Hier wordt een redelijck ghetal van laeckenen gemaeckt, ende oock een groote menichte van de fijnste ende beste sayen van gantsch Vlaenderen. Winocxberghe is in het jaer duysendt vijf hondert achtenvijftich + oock deerlijck bedorven gheweest: maer hoe wel de Fransoysen doen ter tijdt de stadt inghenomen, berooft, verbrandt, ende vyandichlijck gheschent hadden, wordt nochtans

nu wederom seer fraey opghetimmert ende vermaeckt.

Byv. [Sint Winocxberghe voortijdts ghenoemt Groenberghe, is over bet dan anderhalf hondert jaer bemuert gheweest. Aldaer is een Abdye van groote inkomste, welckers Abt de tweede plaetse heeft onder de Vlaemsche Abten. Aldaer is noch een Vrouwen Abdye, een Predickheeren Clooster, een Gasthuys ende Leprooshuys. Zy is verciert met een riviere die zy ophouden oft lossen kan: heeft oock een waterleydinghe op de marckt uytspringende. In't jaer 1558 het Rechthuys alhier van de Fransoysen werdt in brandt ghesteecken, ende is genaemt Gyselhuys: daer wordt gehouden het Leenhof van den Grave, ghenaemt den Steen, alwaer men executie van Justitie doet, ende Ghyselen stelt, die voor yemandt spreken. Alhier was de t'samenkomste van Eduwaerdt de derde Coninck van Enghelandt, met zijn huysvrouwe ende dochter Isabelle, met Lowijs van Male Grave van Vlaenderen. Wt dese stadt veel geleerde ende heerlijcke mannen gheboren zijn ende aldaer verkeert hebben. In Octobri is de jaermarckt deser stede.

De Casselrye van Winocxberghe begrijpt tweeendertich dorpen seer vruchtbaer van landouwe; onder den selven is Houtkercke, Wormhoudt, Herzele, welck in Julio een vermaerde jaermarckt heeft, Honscote ende andere, onder hare eyghen Heeren ende Wetten: maer in de lasten helpen zy de Casselrye. Tusschen Vphem ende Houthem een Meerken is, genoemt Moure, verdeelt in groot ende kleyn Moure, oorspronck hebbende aldaer door overloop der Zee. Het heeft seven mylen in't ronde: waer in overvloedt van visch is, maer naer den grondt smakende. Dese stadt heeft oock gheduerende de voorleden oorloghe vele gheleden. In het jaer 1583 de Prince van Parme ettelijcke steden in Vlaenderen sonder eenighen teghenstandt gewonnen hebbende, meynde het selve oock te ontmoeten te Winocxberghe. Maer de Heere van + Villeneuve die daer binnen lach met zijn Regiment Fransoysen boot hem alsoo het hooft, dat hy geraden vondt te vertrecken, ende te sien de selve met lanckheydt des tijdts te kryghen, gelijck hy dede. Want La Motte siende dat dese stadt alleene in het Westquartier van Vlaenderen, aen der Staten zyde was, om de welcke met gheweldt te winnen men veel tijts soude moeten hebben, ende groote onkosten doen: heeft willen den voorseyden Heere van Villeneuve beproeven oft hy hem niet en soude konnen ghewinnen door belofte van betalinghe. Maer hy en wilde daer gheenssins toe verstaen, sonder eerst te hebben het advijs van den Hertoge van Anjou zynen meester, ende van den Prince van Orangien. Waer op hem ontboden werdt, datter gheenen middel en was om hem te helpen: dat hy derhalven vryelijck ende sonder vreese van verwijt mochte soo heerlijck een accoordt maecken als hy konde. Op welcke antwoorde + de voorseyde Heere met La Motte in accoordt tradt van de stadt hem over te gheven, midts betalende hem ende zijn gantsch Regiment drie maenden besoldinghe. Welck hem verwillicht ende betaelt werdt.]

 

Nu willen wy voorts beschryven d'andere besloten steden gheleghen in dit gheweste van Vlaemsch Vlaenderen, ende nae onse gewoonte beghinnen Noordwaerts aen Damme, ende soo vervolgende Westwaerts sullen in het korte alle dinghen verhalen, ende ten eersten:

Damme light een myle van Brugghe, ende + twee van Sluys: ende door dese stadt loopt de oude groote gracht van Brugghe, de welcke uyt de stadt komt, ende vliet nae de Zee, soo ick voor verklaert hebbe. Damme heeft + in ouden tyden een Zeehaven ghehadt: want doen quam de Zee tot aen de stadtmueren: ende was een seer machtighe stadt, maer is naemaels menichwerven gheschendt van de Normannen: jae niet alleenlijck verdorven van de vreemdelinghen, maer schier gantschelijck te niet ghebracht van hare naeste gebueren, te weten, van de Brugghelinghen: soo datse nu tegenwoordichlijck tot kleynen staet ende meestendeels onder het bedwanck van Brugghe ghekomen is. Damme heeft in de Mey een groote peerdemarct, daer veel Cooplieden van alle kanten komen. Dese stadt is, + nae Meyers schryven, ghesticht gheweest in het jaer 1175.

Byv. [In het jaer 1175 is een gat door het sware opwater in den Dijck by den Dam ingebroken, alsoo dat die stadt van Brugghe rondtomme in het water stondt. Ende men konde die inbreucke van den Dijck met gheene materie van hout, aerde oft steenen stoppen, want het al viel oft in afgrondeloose diepte ende wale ghevallen hadde, waerom dat op die tijdt die stede van Brugghe ende al dat landt daer ontrent in groot perijckel stondt. Maer Graef Floris by Philips van Elsate Grave van Vlaenderen gevanghen gheweest zijnde, uyt Hollandt ende Zeelandt overstierde die alder beste werckmannen om Dijcken te repareren, ende weder te maecken, alsoo alst in den peys tusschen hem ende Graef Philips ghemaeckt begrepen was. Dese komende by den Dam, vonden onder den gebroken + Dijck eenen hout ligghen bassen ende huylen, die ses daghen ende nachten langh een afgryselijck gheluyt maeckte, ende wisten niet wat het beduyden mocht. Ten lesten hielden die oude Dijckmeesters raedt met malkanderen ende sloten dat men den huylenden hondt in het gat soude werpen. Het welck zy deden, ende brochten snellijcken groote menichte van aerde, ende worpen die daer op, ende hebben dat gat alsoo ghestopt, ende grondt ghekregen. Ende want daer veel arbeyts luyden waren die haer daer onthielden, met hare huttekens ende tenten inder maniere van een stedeken, soo gaf die Grave Philips dit siende, alle den ghenen die daer blyven wilden al het landt dat zy bedijcken mochten, ende van der Zee inwinnen, van den Dam tot Aerdenburch, ten eeuwighen daghen te besitten voor hen ende hare naekomelinghen, ende ghaf hen noch hier en boven vele andere vrydommen ende privilegien, waerom datter vele Hollanders ende Zeelanders daer bleven, ende maeckten metter tijt een stede die zy noemden van den hondt die in het gat gheworden was, Houtsdam. In het jaer 1488 die van den Dam teghenstandt deden den krijchsknechten van den Keyser Frederick ende van Maximiliaen die daer wilden binnen zijn, ende die sone van H. Aelbrecht van Sassen daer verslaghen werdt. Dese stadt heeft in de leste inlandtsche oorloghe altijdt de partye van die van Brugghe ghehouden.]

 

Dixmuyde light van Nieupoort, van Oudenborg, + ende van Roesselaer bykants even verre, te weten drie mylen, ende is een goedt ende fraey stedeken: in het welcke men houdt in de Hoymaendt een schoone peerdemarckt:

daer en boven oock marckt ende handel van veel verscheyden koopmanschappen.

Byv. [In de Cust van Dixmuyden ten tyden van Julius Cęsar die Pleumosij gewoont hebben. Hier wordt wel de leckerste botter ghemaeckt van alle de Nederlanden.]

+ Veurne is drie mylen van Dixmuyden, ende vier van Duynkercke, een goede ende redelijcke fraeye stadt, hebbende de weerdicheyt van Borggraefschap: ende van hier was geboren Pauwels Luypaerd, een gheleert man die veel dinghen gheschreven heeft.

Byv. [Die Casselrye van Veurne onder haer heeft tweeentwintich dorpen, ende onder den selven d'Abdye van Dune in het jaer 1107 ghefondeert, daer en boven noch een Vrouwen Abdye tot Roesbrug in het jaer 1271 ghesticht: onder den selven die acht prochien wesende seer rijcke dorpen, yeder besonder Vierschare ende Jurisdictie hebbende. Veurne is een oudt Borggraefschap, in het jaer 1390 door bevel van Philips die Koene bemuert, ende die grachten ghewijdt: + Seven jaren daer nae van den Fransoysen overweldicht, gheplondert ende verbrandt werdt. Maer het is weder cierlijck opgeraeckt, ende heeft drie prochie kercken, van de welcke de kercke van Dwalburgis de heerlijckste is, met loot ghedeckt, van Boudewijn de Caluwe ende Philips de Schoone ghesticht. Daer is oock een Collegie van Canonicken gheraeckt onder het Bisdom van Ypre. Alhier onthielt hem Lodewijck de elfste Coninck van Vranckrijck, doen hy Dolphijn zijnde voorvluchtich was voor zynen Vader, by Hertogh Philips onderhouden. Alhier zijn oock Monicken van S. Augustijns ende S. Fransoys Orden: een schoon Leprooshuys ende een Cellebroeders Convent. Aen de stadt is ghebouwt een Abdye in het jaer 1119. Ende alhier de ingesetene van de Casselrye gewapent inquamen in het jaer 1411, om dat de Cancelier geweldelijck een groote somme van penninghen haer afgheeyscht hadde. De borgherye behielt een ghedeelte des marcktveldts in. Maer de furie werdt gheslist door des Princes teghenwoordicheydt, derwaerts van S. Omer komende, die met sachticheydt verkreegh het ghene dat hy begheerde. In Julio is des stadts jaermarckt.]

Borborg is gheleghen van Grevelinghe + ontrent een myle, van Duynkercke ende van Sint Winocxberghe even verre, te weten drie mylen ende een halve. Het is een schoon ende sterck stedeken, toebehoorende Mijnheer van Vendosme, Coninck van Navarre: ende de Gouverneur daer van is Mijnheer van Castre.

Byv. [Borborg oft Broucborg also genaemt overmidts die vruchtbare landts broecken aldaer, is mede een Borggraefschap, ghemeynelijck beset met garnisoen, ende heeft een Edele Vrouwen Abdye, in het jaer 1099 gesticht, daer buyten. In Junio ende Septembri zijn der stadts jaermarckten. Het heeft oock een goet Gasthuys ende Leprooshuys, ende landen ghenoemt Hoymilianos, binnen stadts limiten, de welcke buyten ghemeyne maniere devolveren op den langstlevensten der gehouwde, ende die ghestorven op het jongste kindt. In't jaer 1383 werdt dese stadt gheraseert ende gebrandt van + de Fransoysen, den Enghelschen overghegeven zijnde, die van Ghent te hulpe comende teghen Graef Lowijs. Alhier zijn verscheyden daghvaerden tusschen den Coninckrijcke van Engelandt ende dese Nederlanden, op de Contracten van koophandel ende entercoursen ghehouden gheweest, selfs in het jaer 1588 een onderhandelinghe van Vrede tusschen Spangien ende Enghelandt.]


Vorige Volgende