Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

[p. 154]

Beschryvinghe van Deventer.

⁺ Dese stadt light op de rechte zyde van d’Isel, vier mylen van Swol: ende is een stercke ende wel besette plaetse, met goede ende stercke mueren ende vesten: ende waer, onder andere poorten is die men noemt de Brinconpoorte, welck een uytnemende schoon werck is. Dese stadt is groot ende wijdt, vol van alderley schoone huysen, soo wel gemeyne als besondere; machtich van volcke; ende ⁺ de hooftstadt deser gantschen landts. Van hier is gheboren gheweest Gheeraerdt, toegenaemt de Groote, om zyner deuchden wille, de welcke veel gheleerde stucken gheschreven heeft: ende oock Alexander Hegius, een seer gheleert ende vermaert man: ende van dese stadt is mede geboren Iacob Deventer, groot Geographe, soo wel blijckt by veel van zyne wercken.

Byv. [Deventer is een stercke stadt, gheleghen ⁺ ten Noordwesten aen een santberghsche plaetse, ende de reste aen leeghe beemden, die met hooge opperwateren overvloeyen. De Isel loopt rakende den werf neffens de stadt, die is in forme als een kort Eye, aen de landtzyde ghekrockt zijnde. Zy heeft seer diepe opghemuerde watergrachten, van de Berchpoorte tot aen de Brugghe, aen de reste heeft zy een breede havene, ende de Isel in de plaetse van een gracht. De mueren zijn allesins hooghe, ende niet goede torens wel dicht bestreken, ende niet te min dicke wallen daer achter aen, behalven noch het seer groot aerden Rondeel, dat voor de Brinckpoorte leyt, beneden met een leech muerken of fausebraye omringhelt, ende behalven het seer groot Bollewerck van den grondt op met steen bekleedet, ‘twelck leyt op den hoeck voor de Iselbrugghe, dat oock de waterschuttinghe der grachten beschermt. Tusschen dit Bollewerck ende de voorseyde Brinckpoorte, is den Norenberchschen Toren, zijnde wel achthien voeten dicke van muer, ende seer groot ende hooge, soo datmen daer af berghen ende gheleghentheydt rontommer ontdecken ende beschieten kan. Den selven Toren sonder gracht zijnde, behalven den voorseyden uytersten muer ende wal, isser binnen allenthalven eenen rinckmuer, die ooc met Torens bestreken is, maer sonder gracht. Het is een rijcke Coopstadt, zijnde in het verbondt ⁺ der Hanssen. Nae dat in den jare 1578 Deventer by den Grave van Rennenberg uyt der Staten name beleghert ende beschoten, by den Duytschen den 19 Novembris overgelevert was geweest: ende dat het garnisoen dat Rennenberg daer inne gheleyt hadde grooten overlast ende moetwille teghen de borghers bedreven: Soo ⁺ is Rennenberg ghedwonghen gheweest ‘tselve daer uyt te trecken, doch op voorwaerden dat de stadt den Eertshertoch, den Prince ende hem sweeren souden, dat de borghers vaendelen oprechten, ende de generale middelen int' werck stellen souden, ende weder garnisoenen innemen, alst de Hooghe Overheydt versoecken soude. Maer die van Deventer vry wesende van de soldaten, die Rennenberg doen vertrecken hadde, de stadt onder de Vnie geraeckt zijnde: d’inghesetene raetsaem vonden niet meer in het bedwanck te staen van de garnisoenen. Door dies ontseyden die in te nemen, hoe wel zy daer toe versocht werden by de Generale Staten, die nu met de stadt geheel bekommert waren, Parma victorieus de oorloghe voorderende, als hy nu niet verre van daer by Zutphen lach: door dies ⁺ de Grave van Leycester, hem door practijcke hem dese stadt wilde versekeren int' jaer 1585, ende versocht, daer binnen te moghen komen met zijn lijfwacht: alwaer hem versochten veel Edelen ende Staten: ende door alsulcken middel op den 21 Octobris noch Enghelsche ende Yrische soldaten daer in gheraeckten: ende alsoo Meester van de stadt werde: waer over hy Willem Standley tot Gouverneur maeckte, Collonel van een Regiment Yrsche. Dese nu in het gouvernement ghetreden zijnde, heeft met Roelandt Yorck (Overste in de Schansse van Zutphen) ghehandelt, ende alsoo voort met Taris den Gouverneur van Zutphen, om hem de stadt over te leveren, midts datse hem daer voor een goede recompense souden doen hebben. Ende hoe wel dit niet gantsch heymelijck gheschiede, ende dat men in alles vermerckte dat het niet wel met Standley en stonde, soo en konden doch de Staten daer niet ten besten in versien, datse hem door eenige middelen uyter stadt hadden moghen lichten ofte doen versenden: want de Grave van Leycester hadde hem in zijn vertreck gheboden, sonder zijn expresse last uyt de stadt niet te vertrecken. De Staten hadden wel den Oversten Norrits versocht nae Deventer te trecken, ende met hulpe van de borghers hem meester van de stadt behandelijck te maken. Maer als Norrits nu op weghe was, ende Standley dat vernam is hy tsavonts den 28 Ianuarij uyt der stadt ghereden, zijn volck ende Capiteynen waerschouwende, dat de borgherye haer dochte te overvallen, om dat zy haer betalinghe eyschten: waeromme hy haer wilde verseeckeren met wat meer garnisoens in de stadt te brenghen, ende de borgherye selve en dwinghen haer betalinghe te schaffen: Daer omme bestelde hy dobbel wacht aen de poorte, van sulcke als hem toeghedaen waren. Als hy ⁺ aldus teghen den avont uytghereden was, is hy smorghens ten vijf uren voor den daghe weder ghekeert, met hem brenghende Taris den Gouverneur van Zutphen met ses hondert te voete, ende drie hondert peerden, die terstondt noch int' doncker inquamen, de stadt innemen ende die besetten. Dit gheschiede den 29 Ianuarij 1587. Maer int' jaer 1591 nae dat Prince Maurits Zutphen den 30 Mey verovert hadde, soo heeft hy noch den selven avont de stadt ⁺ van Deventer doen berennen, ende het geschut werdt met wonderlijcke rasheydt ghescheept, ende derwaerts ghevoert, dat metten geheelen Legher ghevolcht werdt. Hy heeft daer ontrent twee brugghen over de Isel ghemaeckt, ende 28 stucken gheschuts aldaer geplant in de Ramen ende over de Isel: ende nae eenighe schoten heeft

+ Ghelegentheydt van Deventer.

+ Vermaerde mannen van Deventer.

+ Beschryvinge van Deventer.

+ Deventer beleyt ende overghegheven.

+ Garnisoen uyt Deventer op conditie ghenomen.

+ Leycester geraeckt behendelijc binnen Deventer.

+ Standley levert Deventer aen Taris van den Coninck.

+ Deventer by Prince Maurits beleghert ende ghewonnen.

[p. *104-*105]

DEVENTER
LIBERÆ ET HANSEATICÆ VRBIS DAVE TRIENSIS DELINEATI.

[p. *108-*109]

Swolla diu celbris meruit virtitubus quœ Populum fortes nobilitare solent inde salutisera vetere pietate fideque in Tripolim reeepi foedere digna fuit:

[p. 155]

hy de stadt opgheeyscht: maer nae die van binnen niet en hebben willen hooren. Waer op den 9 Iunij binnen korten tijdt het geschut met 46 hondert scheuten, een groot deel muers lancks de kaye ter neder leyde, zijnde eenen dobbelen muer, ende wal van aerde daer tusschen. Desen muer aldus ligghende, werden eenighe platte schepen in de haven ghebracht, ende daer een brugge op gemaeckt, om daer mede op de kape totten storm te komen, daer toe de soldaten veerdich stonden, twistende wie de eerste soude wesen. Maer alsoo de brugghe te kort viel, soo en is die storm niet voortghegaen. Die van binnen de stadt stonden in de Bresse seven vaendelen sterck, daer dat grof gheschut tweemael op los schoot, ende groote schade dede, door de steenen daert' gheschut op schoot: Selve den Gouverneur Graef Herman van den Berghe werdt van een afgheschoten huys in zijn hooft gequetst. Op de Bresse werdt oock geschoten den Collonel Nicolaes van Meetkercke, sone des Presidents van Vlaenderen, een wonder kloeck man. D’anderdaeghs zijn de brugghen langher ghemaeckt, ende voortghebracht totten storm met alle ghereedtschap: Waer over die van binnen riepen om te parlementeren: welck geconsenteert zijnde, souden zy uyt een Spaensch ende Walsch Capiteyn, ende de Capiteynen van der Noot ende Lennip werden daer teghen gesonden. Daer werdt den 10 Iunij geaccordeert het overgheven van de stadt: ende alsoo trock het krijchsvolck daer uyt met haer geweer, pack ende sack. Aldus is dese gheweldighe stercke stadt ende hooftstadt deser Provincien, midtsgaders oock de stadt van Zutphen in corten tijt van weynich krijchsvolck ghedwonghen, datmen soo haest vant' innemen hoorde als vant' belegh, daer seer toe voorderde de voorsichticheydt der Beleyders, de machtighe ghereedtschap des geschuts ende toebehooren, ende de goedtwillicheydt des krijchsvolcks.]