Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

Valckenborg, Dalem ende Hertoghenrode.

VAlckenborg, in Fransoys Fauquemont, is een redelijcke stadt: ende heeft staet ende ghebiedt over landen ende dorpen, ligghende drie groote mylen van Aken, ⁺ ende twee kleyne van Maestricht. Desen heerlijcken staet heeft Hertogh Jan de derde van Brabandt ghekreghen, ende met gewelt van wapen afghenomen Heer Reynouten van Valckenborg, eenen moeyelijcken ende ongerusten mensch, altijt Maestricht ende de omliggende landen quellende, deshalven van den voorseyden Hertoghe overwonnen ende ghevanghen.

Dalem is een seer kleyn stedeken met een casteelken, ligghende van Aken drie groote ⁺ mylen, ende van Luyck twee: het heeft de

+ Hoe de Hertoghen van Brabandt Valckenborg ghewonnen hebben.

+ Door wien Dalem gebracht onder Brabandt.

[p. 126]

weerdicheydt van een Graefschap, ende landghebiedt ende dorpen over ghene zyde van de Mase. Is eertijdts door Hertogh Hendrick den tweeden van Brabandt overwonnen ende onder zijn heerschappye ghebracht.

Hertoghenrode is een oudt kleyn stedeken met een oudt casteel, ontrent een myle van Valckenborg: ende is de vierde staet ende heerlijckheyt over de Mase: hebbende overste gericht: niet te min met revisie ende reformatie in de Cancelrye van Brabandt, als voorseydt is.

⁺ Karpen is tusschen het landt van Gulick en Ceulen, twee groote mylen van den Rijn, het is een groot dorp gelijck een kleyne stadt, ende heeft een Collegiale kercke, ooc recht van marckt ende jaermarckt, daer veel koopmanschap ghebracht wordt ende veel volcx komt: hier by staet een sterck casteel, al t'samen een goede heerlijckheydt op sich selven maeckende; welck eertijdts eenen eyghen Heere plach te hebben: maer is naemaels van de Hertoghen van Limborg ghewonnen ende onder heur heerschappye ghebracht: niet te min het heeft eenen Gouverneur in sonderheydt met goedt garnisoen.

⁺ Het Hertoghdom van Limborg ende d'andere voorseyde staten ende heerlijckheden, bestaen in drie leden, te weten Prelaten, die het eerste maecken; Edelen, die het tweede; ende het derde begrijpt de hooghe Gherichten ende Hooftbancken van rechte. Nu ter tijdt worden dese voorseyde Staten ende andere Heerlijckheden over ghene zijde van de Mase, geregeert van des Catholijcken Konincks weghen, door Graef Jan van Oostvrieslandt, Ridder van de orden des Gulden Vlies. Alle dese voorghenoemde steden van Brabant, ⁺ soo groote als kleyne, ende ooc het meeste deel van de dorpen, hebben ghemeyne ende ghewoonlijcke justitie in borgherlijcke ende criminele saecken, met appellatie ten eersten van de kleyne tot de groote, ende voorts al t'samen tot de Cancelrye. In Brabant zijn oock twee generale Officiers over criminele saecken: ⁺ D'een heet de Drossaert van Brabandt, die vangen ende spannen mach het gantsch plat landt van Brabandt door daermen Duytsch spreect, welck het voornaemste deel des lands is. D'ander heet de Groote Bailliu des Roomschen landts van Brabandt, daer men Walsch spreeckt. Dese Officiers moeten met de misdadige handelen na het uytwysen van ⁺ rechte: te weten de Drossaert voor den voorseyden Raedt van Brabandt oft de Ghecommitteerde van dien: ende de Groote Bailliu voor de Leenmannen van Genape. Brabant heeft, ghelijck oock alle dese andere landen, eenen Grootenjagher oft Opperjachtmeester, welck eenen seer weerdigen ende treffelijcken staet is, ende meer ter eener steden dan ter ander, gestelt over de Konincklijcke jacht. Noch is hier een ander Officier, ghenoemt Gruyer, ⁺ de welcke bewindt heeft over't vlieghen met den vogel ende het visschen voor den Koninck: midts herkennende ende berichtende alle de ghebreecken in deser saecken aengaende vryheyt ende ghebiedt des Konincks daer over.

+ Karpen een gouvernement op hem selven.

+ Leden der Staten in het Hertochdom van Limborg.

+ De Nederlandtsche Heeren hebben het recht van alle justitie.

+ Criminele Officieren in Brabant.

+ Waer de appellatien van de criminele Officieren gaen.

+ Meester van de wateren ende bosschen.