Hoensbroekse schrijvers en dichters. Biografische en bibliografische gegevens van negentwintig auteurs

[p. 103]

Egidius Slanghen

(*Hoensbroek 23 augustus 1820 † Hoensbroek 12 oktober 1882.)

Egidius Slanghen werd op 23 augustus 1820 in Hoensbroek geboren als zoon van landbouwer Balthazar Slanghen en Maria Ida Cremers geboren in Oirsbeek. In de geboorteakte staat Egidius Slanghen vermeld als Gilis Slanghen, maar in het oudste bevolkingsregister van Hoensbroek uit 1830 wordt hij genoemd met de voornaam Egidius. Na het verlaten van de dorpsschool ging hij vervolgens naar een internaat in Glons (Glaaien) ten zuidoosten van Tongeren (België). Door zelfstudie leerde hij Latijn. In 1838 kreeg hij zijn eerste baan als klerk op het bureel der directe belastingen en van de conservator van het kadaster en der hypotheken te Hasselt (België), Na de scheiding van de beide Limburgen deed hij hetzelfde werk in Maastricht. Door tussenkomst van graaf Jean Baptiste d'Ansembourg van Amstenrade kon hij vanaf 1 mei 1843 gaan werken als rentmeester van de freules De Keverberg op Kasteel Aldenghoor in Haelen. In deze landelijke omgeving kreeg hij liefde voor geschiedenis. Hier legde hij een verzameling Limburgse munten en penningen aan en verrichtte hij opgravingen vlak bij de plaats waar de Romeinse gebouwen van Melenburg (tussen Horn en Buggenum) waren ontdekt. In 1853 stierven de beide freules en keerde Slanghen naar Hoensbroek terug. De volgende twee jaar woonde hij zonder beroep in bij zijn broer Karel op Dorp 80. Bij Koninklijk Besluit van 11 maart 1855 werd hij benoemd tot burgemeester van Hoensbroek; op 10 april van hetzelfde jaar werd hij tevens ambtenaar van de burgerlijke stand. In de periode 1861-1867 was hij ook nog burgemeester van Voerendaal wegens de twisten daar. In zijn overlijdensbericht dat verscheen in de Limburger Courier van 14 oktober 1882 lezen we, dat hij een knap en waardige burgemeester was, wiens oordeel grote invloed had. Hij liet de wegen verbeteren en zorgde

[p. 104]

voor een nieuw schoolgebouw dat tevens als gemeentehuis diende. In 1863 richtte hij samen met anderen het Provinciaal Genootschap voor Geschiedenis en Oudheidkunde in Limburg op. In 1871 werd hij lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. Slanghen was meer dan een kwart eeuw burgemeester van Hoensbroek. De wegen in de gemeente waren zo slecht, dat men ze. noch te voet noch met een rijtuig kon gebruiken; sinds de Franse Revolutie waren ze niet meer onderhouden. Burgemeester Slanghen was de eerste bestuurder in Limburg, die de wegen in zijn gemeente duurzaam liet verbeteren. De belastingen werden naar draagkracht over de inwoners verdeeld. De inwoners vonden hem een knap en waardige burgemeester met een helder hoofd en een degelijk karakter. Hij was zeer gezien in Hoensbroek. Jos Habets (zijn moeder was een neef van Egidius), de eerste rijksarchivaris van Limburg, die in 1851 voor de eerste maal met hem kennis maakte schreef over Slanghen het volgende: ‘Sedert die eerste ontmoeting heb ik eene warme genegenheid voor dien langen, mageren neef, met dat kaal voorhoofd en dien zwarten knevel gekoesterd, die weinig sprak en bijna nooit lachte, al liep het gesprek ook over een humoristisch onderwerp’. Slanghen had grote belangstelling voor de regionale en plaatselijke geschiedenis. Bij voorkeur maakte hij gebruik van onuitgegeven stukken, hij putte maar weinig uit gedrukte bronnen. Het doel dat hij voor ogen had, was niet een geschiedenis van Limburg te schrijven, maar losse bouwstoffen te leveren. De gegevens haalde hij uit de archieven van kasteel Hoensbroek en kasteel Aldenghoor; tevens had hij inzage in het slotarchief van graaf Oscar d'Ansembourg in Neubourg bij Gulpen. Zijn bekendste historische werken zijn: Het Markgraafschap Hoensbroeck gevolgd door Geschiedkundige aanteekeningen over het voormalige land van Valkenburg( 1859). Hij bespreekt de heerlijkheid Hoensbroeck, het gerecht, het leenhof, de parochie, de gemeente, de heren van Hoensbroeck, Ter-Wyer en Laer, alsook Vaesrade en Valkenburg en Bijdragen tot de geschiedenis van het tegenwoordige hertogdom Limburg, 2 delen (1865). Ook schreef hij een aantal artistement in de Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg. Ze staan afgedrukt in de delen 6, 7, 9, 14, 15 en 16 (1869-1879). Bovendien schreef hij in De Maasgouw, Weekblad voor Limburgsche geschiedenis, Taal- en Letterkunde, 28 kleine artikelen in de jaren 1879-1982. Zijn belangstelling ging verder uit naar oudheidkundige voorwerpen uit

[p. 105]

Limburg, ouderwetse meubels en kasten, glaswerk en aardewerk, maar vooral beeldhouw- en snijwerk. Hij beoefende zelf de hout- en ivoorsnijkunst. Hij heeft voor Hoensbroek een gemeentewapen gemaakt, dat bij Koninklijke beschikking van 14 juni 1858 werd vastgesteld. Talrijke houtgravures van wapenschilden en schepenzegels, evenals van grafstenen, die door hem zijn getekend en gesneden, versieren zijn boeken en artikelen. Vooral vermelden wij hier zijn bijdrage over Banken- Schepen- of Gemeentezegels, die hij samen met een aantal andere artikelen die hij publiceerde in de Publications (16, 1879, 3-250). Aan enkele exemplaren van zijn geschiedenis van Hoensbroek voegde Slanghen een in hout gesneden zelfportret toe. In de voor- en zijgevels van zijn huis Kom 71 liet hij in leem uitgevoerde en tot steen gebakken figuren inmetselen. Dat was St. Jan Evangelist, de patroon van de parochie met het wapen van de grafelijke familie, leeuwenkopjes en de Latijnse spreuk ‘Parva sed Apta’ (Klein maar geschikt). In zijn testament legde hij vast dat er een Studiebeurs Egidius Slanghen moest komen ter ondersteuning en opleiding van leden van zijn familie en jonge lieden uit Hoensbroek, die zich aan de studie van een wetenschappelijk vak wilden wijden. Hij stelde hiervoor een bedrag van f 6.000,- ter beschikking. Zijn collectie autografen en handtekeningen schonk Slanghen aan het Rijksarchief te Maastricht. De collectie is geplakt in twee schitterend uitgevoerde albums. Egidius Slanghen is op 12 oktober 1882 op 62-jarige leeftijd overleden in het door hem gebouwde huis gelegen Kom 71, dat wij ons herinneren als Hotel Dortu, Nieuwstraat 39 en dat in 1956 is afgebroken. Hij werd begraven ‘links aan de voet van de toren van het oude kerkje’ in Hoensbroek. Die precieze plaats weten we omdat pater Guilh. Vaessen, een andere bekende Hoensbroekenaar in een brief uit 1958 zich de begrafenis van Slanghen nog kon herinneren. Zijn graf vindt men echter niet meer, terwijl er evenmin een grafsteen aanwezig is. Hij was getrouwd met mej Franck, geboren in 1841 te Schaesberg. Zijn huwelijk is kinderloos gebleven.

WERKEN: Het Markgraafschap Hoensbroeck gevolgd door geschiedkundige aanteekeningen over het voormalig land van Valkenburg.(Maastricht 1859); Bijdragen tot de geschiedenis van het tegenwoordige hertogdom Limburg, (deel I december 1865, deel II 1869); De Fransche Maire in Nederlandsch Kleed gestoken (1869). Een bewerking van Le Maire du village van de Cormenin.
ANDERE PUBLICATIES: Verschillende artikelen in Publications de la Société Histori-

[p. 106]

que et Archéologique dans le Limbourg en in de Maasgouw zoals de opstellen: a De Hof van Asselt bij Roermond een latengewijsde. Deel VI bl. 255-264. b. Verscheidenheden betrekkelijk Walhorn, Kloosterrade, Venloo, Roermond, Meijel, Geisteren, Valkenburg, Gulpen, Vijlen en Simpelveldt, Deel, IX bl. 267-290 c. Een paar vriendenalbums uit de XVIIde eeuw; Deel XIV bl. 3363-51.
LITERATUUR: J.M. van de Venne, J. Th. de Win en P.A.H.M. Peeters: Geschiedenis van Hoensbroek. Uitgegeven door het Gemeentebestuur van Hoensbroek, MCMLXVII; Dr. G.M.A. Pepermans: Egidius Slanghen burgemeester van Hoensbroek, historicus en veelzijdig begaafd kunstenaar. In Uitkijk, 1 december 1977. P.A.H.M. Peeters: Hoensbroek. Uitgave in samenwerking met de Historische Kring ‘het Land van Herle’ en met de gemeente Hoensbroek.