Hoensbroekse schrijvers en dichters. Biografische en bibliografische gegevens van negentwintig auteurs

[p. 95]

Math Mertens

(*Hoensbroek, 18 november 1938)

Na de basisopleiding aan de OL Vrouweschool in zijn geboorteplaats en een middelbare schoolopleiding aan het seminarie van de Paters Montfortanen in Schimmert volgde hij een HBO opleiding aan de Kweekschool Christus Magister in Heerlen. Na het afstuderen in 1962 volgde nog een avondopleiding MO Pedagogiek aan de R.K Leergangen. Hierna werkte hij tot en met 1973 achtereenvolgens als onderwijzer en Directeur aan de Franciscusschool in Mariarade-Hoensbroek. Daarna volgde een aanstelling als mentor aan het Bisschoppelijk College Schöndeln in Roermond. In september 1979 keerde hij terug naar Hoensbroek waar hij tot aan het eind van zijn arbeidsleven werkte als Hoofd Opleidingen bij het Centrum Beroepsopleidingen Hoensbroeck, een aan de Lucasstichting voor Revalidatie verbonden scholing voor mensen met een lichamelijke handicap, die zich in het kader van de opening mocht verheugen in het bezoek van Koningin Beatrix en Prins Claus. Mertens was vanaf zijn studententijd actief in het Hoensbroekse verenigingsleven. Zo was hij o.m. secretaris van de studentenvereniging AGIOS, secretaris van de KOV (Katholieke Onderwijsvereniging), vice-voorzitter van de tennisvereniging Talvu, vele jaren bestuurslid en voorzitter van de voetbalvereniging FC Hoensbroek en bestuurslid van de Heemkundevereniging. Verder was en is hij een fervent carnavalsvierder: al meer dan 40 jaar beeldt hij ieder jaar opnieuw weer een act uit in de jaarlijkse carnavals-optocht en schreef voor solisten en groepen tientallen carnavalsliedjes. Samen met July Vijgen bereikte hij in 2002 de finale van het Limburgs Vastelaovesleedjeskonkoer. Voor de plaatselijke carnavalsvereniging hielp hij mee om de geschiedenis van de Breuker Vastelaovend overzichtelijk in beeld te krijgen, werkte mee aan de invulling van enkele prinsenproclamaties en was een van de drijfveren van misschien wel het grootste spektakelstuk dat de carnavalsvereniging tot nu toe realiseerde: de

[p. 96]

Revue ‘Oos Leve Hieër haat de welt gemakt, de Breuker luuj Gebrook’. In 1994 beleefde deze Revue meerdere uitvoeringen in een uitverkochte gehoorzaal van het kasteel en nu nog na zoveel jaren wordt er door de oudere garde met weemoed aan terug gedacht.

Voor zijn verdiensten voor de Hoensbroekse gemeenschap ontving hij in 2006 namens de Harmonie St. Caecilia Het Teuntje. Verder werden hem in 1994 de Orde van Verdiensten van het CCH (Carnavalscomité Hoensbroek) en in 2004 de Laureaatsorde van de SHC (Samenwerkende Hoensbroekse Carnavalsverenigingen) toegekend. Mertens staat bekend als een grote ijveraar voor en bevorderaar van het Breuker Plat. Als dialectschrijver hanteert hij als uitgangspunt de aanwijzingen voor het schrijven van het Hoensbroekse dialect van de voormalige kapelaan Frans Schleiden (1929), zij het dat hij deze meermaals aanpaste aan de grammaticale richtlijnen en verzoeken vanuit de dialectvereniging VELDEKE. Regelmatig publiceert hij in dit tijdschrift. Veel lof werd hem toegezwaaid voor Breuker Jònge sjrieve Breuker Plat in 2008. Een bundel samengesteld uit het werk van Paul van Hoensbroek, pseudoniem voor Wiel Poulssen, die hij persoonlijk heeft gekend. Na zijn dood in 1970 bleef hij geïnteresseerd in zijn werk. ‘Ik ben blij dat ik met het verzamelen van zijn werk klaar ben. Vele stukken waren zo aangetast door de tand des tijds dat ik ze letterlijk heb moeten ontcijferen’. Onder andere van de kinderen van Van Hoensbroek kreeg hij vele manuscripten. Verder vond Mertens vele stukken in archieven van kranten en tijdschriften. ‘Ik was bang dat het werk van de schrijver nooit gebundeld zou worden, als ik er niet aan zou beginnen. Vroeger was geld de belangrijkste reden om het dialectwerk van Van Hoensbroek - een oud-leraar - niet te bundelen. Er was geen belangstelling voor. Van zijn Nederlandse werk zijn wel diverse boekjes verschenen, omdat hij dat als lesstof voor zijn leerlingen gebruikte’. Het monnikenwerk waaraan hij twee jaar van zijn leven heeft gewerkt werd op 17 september 2008, de eerste verjaardag van de Hoensbroekse Heemkundevereniging, gepresenteerd. Onder meer voor zijn verdiensten als dialectschrijver werd Math Mertens in 2010 benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau.

PROZA: Wie ieb nog 'ne koetjòng waor; De sjienhèllige; Sint Tunnis daet 't weer; 'n Wirkpaerd zoe sjterk wiej 'nen os; Pruuse mit 'n hart; Kroeëte-kal Op Terlinge; Gaod, zilver en bròns; Vreuger; 't Ieësjte kôwrenne va Gebrook.
GEDICHTEN: Mien vadersjtad; D'r pap; De mam; Mien sjtök; Mie Limburg; De jaorge-

[p. 97]

tieje; De vuëgel; Rietgraaf; Allerhèllige; 17 janne wari; Vastelaovesklure; Vastelaoves-vrundin; Breuker maedje; De Sjöpping; Oos kesjtieël; Gezòndbaed; Ieskouw wermte; Vuuër 't sjlaope gao; Midden i de nach; Sjterke; Oos hermeniej; D'r vanedraeger; D'r dirigent; De sjlaagtroem; De bombardon; De dieke troem; De bekkens; De trompet; De klarinet; De fläöt; De pauken; I d'r mörge; Dreimädel-boet; Same; Miene sjnoebel; De Sjöttekuëninge. Sint Berb i Gebrook.
UITGAVEN: 30 jaar Christus Koning: van Daaldesjpool tot Tranendal (1994); Jubele um Gebrook (1994) samen met July Vijgen; Een halve eeuw FC Hoensbroek (1996) samen met schrijverstrio; 'ne Kwakkert i d'r pool, doezend wuuërd i Breuker Plat (2000); St. Caecilia 150 jaren jong (2006) Breuker Jònge sjrieve Breuker Plat (2008)
ANDERE PUBLICATIES o.a. Regelmatig in tweemaandelijks tijdschrift VELDEKE; 't Leeeb dreet zaeb de nach, bloomlaezing oet 't Limburgs. Feuilleton in ‘Kasteelbode’ (1997) en in Onbesjriefelik (1999); Leefste; LiLiLi-reeks (2007)
LITERATUUR: Dirk van Dellen: Breuker en Gebreuker. In: Kasteelbode, 16 april 1979. Jeroen Noordeloos: Breuker jòng gebundeld In: Limburgs Dagblad, 16 september 2008.