|
| |
| |
| |
Bernard Grothues
(*Hoensbroek 3 juni 1934)
Minder bekend onder zijn anagram-pseudoniemen HUGO STERBRANDER, ARTHUR DOENSBERG en BARTHRONG DE REUS. Chronogrammist, schrijver van Poesis Artificiosa, jaargedichten of chronogrammen. Daarnaast publiceerde hij genealogische werken, jubileumboeken en vele artikelen over kunst en cultuur. Na zijn middelbare school te hebben doorlopen en een studie kunst- en muziek-geschiedenis te hebben gevolgd, werkte hij vanaf 1951 bij de toenmalige Staatsmijnen in Heerlen. In 1967 trad hij in verband met de sluiting van de mijnen in dienst bij de Pancratiusbank en werd daar hoofd algemene zaken en propaganda. Hij schreef in die functie een jubileumboek voor de bank. Nadat de bank fuseerde met de SNS-bank werd hij pr-functionaris en bleef dat tot aan zijn pensionering op 1 januari 1993. Intussen had hij al naam gemaakt als chronogrammist. Vanaf de jaren zeventig verdiepte hij zich in chronogrammen. Dat had alles te maken met zijn fascinatie voor taal, puzzels en kruiswoordraadsels. Een speurtocht naar de herkomst van kruiswoordraadsels en andere taalpuzzels bracht hem naar de middeleeuwen en naar het chronogram. In het chronogram worden Romeinse cijfers als letters gebruikt. Zo bleken middeleeuwse monniken in de door hun te kopiëren teksten boodschappen te hebben verstopt. Dat was al eerder gebeurd door kabbalisten (joodse schriftgeleerden) die met Hebreeuwse lettercijfers geheime boodschappen versluierden. Grothues' onderzoek leidde in 1977 tot de publicatie van zijn eerste boekje over het onderwerp: Het excellente chronogram. Het werd uitgebracht in de reeks AO-boekjes van de stichting IVIO, beknopte handzame boekjes met goede informatie over een bepaald onderwerp en Anna sust Susanna. Een verzameling palindromen, anagrammen, calembours en kabbala's (1979) Beide boeken maakten hem bekend. Dat leidde naderhand bij de verschijning van Battus' Opperlandse taal- & letterkunde
| |
| |
tot de eretitel van Opperlander, die hij kreeg samen met Kees van Kooten, Wim de Bie, Drs. P en Kees Stip. Vervolgens schreef hij meerdere artikelen en andere publicaties over het chronogram. Ook begon hij met het verzamelen, beschrijven en ontcijferen van bestaande chronogrammen. De kennis die hij zo opdeed, gebruikte Grothues om een raadsel rond Rembrandt te ontsluieren. Na een bezoek aan de Rembrandt-tentoonstelling in Amsterdam in 1992 raakte hij in de trein in gesprek met de conservator van het Amsterdams Historisch Museum. Toen die hoorde over de chronogrammenpassie van de Hoensbroekenaar wees hij hem op een ets van Rembrandt met als titel Dr. Faustus. Daar stonden volgens de conservator Hebreeuwse letters op die tot nog toe, door niemand precies waren ontcijferd. Grothues ging aan de slag en had binnen een maand de oplossing. De man op de ets kijkt naar een raam, waarvoor op de achtergrond een schimmige figuur opduikt, overstraald door een ronde schijf met in het midden het Christusmonogram INRI, omrand door twee concentrische cirkels met daaromheen de woorden: ADAM+TE+DAGERAM+AMRTET+ALGAR+ALGASTNA**. Zijn onderzoek leerde dat het niet om een chronogram ging, maar dat de woorden een kabbalistische achtergrond hadden. In de schijf vond hij twaalf aan de kabbala ontleende namen van God terug. Daaruit concludeerde Grothues dat de man op de ets onmogelijk Dr. Faustus kon zijn, maar dat de figuur een kabbalist voorstelt en dat Rembrandt dus kennis van de leer van de Kabbala moet hebben gehad. Over zijn bevindingen publicéerde hij voor het eerst in ‘de Kroniek van het Rembrandthuis’ en vervolgens schreef hij een nieuwe verzameling chronogrammen, incarnacioenen en jaarschriften in zijn boek reMbranDt Is VersChenen (1992). Na de presentatie van het boek in de Pancratiusbank te Heerlen ontving hij uit handen van burgemeester Jef Pleumeekers de eremedaille in goud verbonden aan de Orde van
Oranje Nassau.
Jaren later in 2006, gebruikte thrillerauteur Dick van den Heuvel, de resultaten van Grothues' onderzoek bij het schrijven van zijn boek De Rembrandt Code.
Grothues schreef zelf meer dan 1500 chronogrammen. Meestal gingen die over sporthelden of sportgebeurtenissen, want hij is nogal een sportfanaat en vooral een groot wielerliefhebber. Zo ontstonden boekjes als Van Yvonne van Gennip tot Johan Cruijff (1997) doorspekt met humoristische en kernachtige gezegden bijvoorbeeld de ode aan
| |
| |
de Elfstedentochtwinnaar in 1997: sprUItJeskWeker henk angenent, een Waar sChaats- en natUUrtaLent, braCht VIJf Maten In het naUW en Won zWare eLfsteDentoCht In barre WInterkoU (1997) gevolgd door Chronica Olympica (2000). Voor dat laatste schreef hij twaalf odes aan Nederlandse atleten die tijdens de Olympische Spelen in Athene gouden plakken wonnen, waaronder een voor Pieter van den Hoogenband, de eerste Nederlandse olympische zwemkampioen: pUntgaaf, sUper, Wat een keI, geConCentreerD Won hIJ eenfabULeUze CC Meter VrIJ (2000). De wielersport reed op kop in een waaier van tientallen poëtische ontboezemingen over de Ronde van Frankrijk in: Tourchronica 2001 (2001): hoe WaUters, gonzaLez en knaVen zWoegDen en aLLes gaVen, UlteInDeLIJk sLoeg Dekker toe In een energIeke Contre-coUp! (2001, Le Centenaire (2003) met de aan botbreuk lijdende etappewinnaar Tyler Hamilton in de 16e etappe: De CoUreUr Met het reChtersLeUteLbeenfraCtUUr ontVangt beLonIng Voor pIJn en aVontUUr (2003) en Tourchronica 2004 (2004), gevolgd door Kampioen en Olympisch goud (2004), waarin hij zijn spitsheid van geest boetseert met het alfabet gezien de triomf in de tijdrit na de dramatische val van Leontien van Moorsel op de weg: ze kon haar tranen nIet beDWIngen, nIets gIngfoUt, ze hoorDe geJUICh en het VoLk aL zIngen. LeontIen greep tIteL en het Lang VerWaChte goUD (2004) of de enorme verrassing in de dressuur van Anky van Grunsven met Salinero in de dressuur: VoortreffeLIJk en seCUUr, Weer een WeergaLoze kÜr, zIJgang perfeCt, gaLop CorreCt, op een plafVoLgt een fIJne Uitgestrekte Draf; ook een pUIke pIroUette Was Je Van het! tereCht kreeg ankY goUD en feLICItatIes Voor saLInero's topprestaties (2004) Ook deed hij aan geschiedschrijving in de vorm van chronogrammen, want nadat hij in 2004
de geschiedenis van Rolduc op die manier uit de doeken had gedaan, in Van Kloosterrade tot Rolduc 1104-2004 waagde hij zich met habeMUs papaM (2005) aan de gebeurtenissen rond de pausen Johannes Paulus II en Benedictus XVI, in het Mozartjaar aan een beschrijving van Mozart (2006) in vijftig chronogrammen gevolgd door Michiel de Ruyter (2007), het leven van een zeeheld in het de Ruyterjaar. Daarnaast maakte hij jaarschriften voor speciale gelegenheden, zoals de wonderlijke in hardsteen gebeitelde tekst in het timpaan van de Eusebiustoren van Arnhem (1994) waar u kunt lezen: ‘Voor U staat hier eUsebIUs reChtop en fIer, Vaak besChoten en zo Lang gekWeLD, gerestaUreerD en In praCht hersteLD’.) In dit wonderlijke chronogram, dat herinnert aan de voltooi- | |
| |
ing van de restauratie van de Eusebiustoren in 1994 en de herdenking van de Slag om Arnhem, precies 50 jaar geleden, is op twee manieren het jaartal 1994 terug te vinden n.l. door de cijferwaarden van alle cijferletters: M=1000, D=500, C=100, L=50, X=10, W=VV=10, U=V=5, Y=IJ=II=2, J=I=1, bij elkaar op te tellen of door het aantal woorden (19) en het totale aantal letters (94) te tellen.
WERKEN: Papiergeld van Nederland en zijn koloniën van 1920 tot heden (1984); Spiegel Historiael. 75 Jaar Pancratiusbank 1910-1985. Mijlpalen en hoogtepunten uit de geschiedenis van een spaarbank (1985); Parsimonia het banksymbool (1989). Peusens. Genealogie van een familie uit Eijsden 1644-1994 (1994); Vijftigjaar later. Reünie oud-leerlingen RKULO ‘Don Bosco’ Hoensbroek 1946-1950 (1996) en Muziekdagen Eys. Vijfendertigjaar Krönungsmesse, zang en orgelklanken. (1997); Een genealogische geschiedenis van moederszijde onder de titel: Van Ruperts naar Ruijpers. Een landbouwersgeslacht uit Berg en Terblijt en Schin op Geul 1570-1997 (1997). ‘Sta eens even stil en kijk.....’ (1998). Voor een fototentoonstelling van de Openbare Kunstwerken in de gemeente Nuth, die een tweede druk beleefde onder de titel: ‘Beelden van Nuth’. Kijk op kunst in de gemeente Nuth (2001) en beeld- en objectbeschrijvingen voor de beeldenroute ‘Beeld voor beeld’ - (1999) in 2002 gevolgd door het boek Rondom de Kleine St-Jan van Hoensbroek (2002) bouwhistorie in perspectief, grafmonumenten, kunstbezit en verhalen in samenwerking met Jan Creusen. Ontving hiervoor in 2003 een Bronzen Teuntje. In 2005 verschijnt dan zijn lang verwachte genealogie over zijn eigen familie De Magna Domo. Genealogie en geschiedenis van de familie Grothues (2005) samen met het ontwerp van een familiewapen. Jan Creusen Illustrator, schrijver, ontwerper en regisseur van historische optochten (2006). De Harmonie St. Caecilia van Hoensbroek. Honderdenvijftig jaar musiceren beschreven in vijfentwintig chronogrammen. (2006) Joost van den Vondel. Het leven en
het werk van Nederlands grootste dichter beschreven in vijftig chronogrammen (2008); Beijing 2008. Nederlandse medaillewinnaars met een chronogram bekroond (2008); De Kasteel Kermis Koers in Hoensbroek (2008); Vancouver 2010 (2010); Hoensbroekse schrijvers en dichters. Biografische en bibliografische gegevens van negenentwintig auteurs (2010).
OVERIGE PUBLICATIES: Een klein beetje kunst. In: De Limburgse Jager. Tweemaandelijks orgaan van het Regiment Limburgse Jagers. Jrg. 4, juli 1954; Mijn naam is Cynthia Cardui. In: De Natuurgids, Tijdschrift voor Natuur en Heem in Limburg. Jrg. 15, mei/juni 1977; Carolus Linnaeus, het botanisch genie. In: De Natuurgids, Jrg. 16, mei 1978; Frans Ploum, een gepassioneerd Limburgs schilder. In: De Natuurgids, Jrg. 17, september 1979; Maastrichtenaren zien voor het eerst een olifant. In: Limburg Aktueel. Internationaal Magazine. Jrg. 1. nr. 4, 1980; De abt van Rolduc vervloekte het pensioen van zijn kloosterlingen. In. LA. Jrg. 1. nr. 5, 1980; Restauratie van Sint Martinuskerk Weert bekroond met een chronogram. In LA. Jrg. 1. nr. 7, 1980; Afcent Brunssum en de medaille voor het jaar 1980. In LA. Jrg. 1. nr. 8, 1980; De legende van Holset. In LA. Jrg. 1. nr. 9, 1980; Een spelletje domino in het jaar 1606. In: LA. Jrg. 1. nr. 10, 1980; Unieke Limburgse jaarschriftfelicitaties voor prinses Juliana en koningin Beatrix. In: LA. Jrg. 1. nr. 11, 1980; Mathieu Arnoldts, de koning van Sittard. In: LA. Jrg. 1, nr. 12, 1980; De kerk van de ‘schweagelsöpper’ in Nieuwenbagen. In: LA. Jrg. 1. nr. 13, 1980; Limburgse pastoor werd bisschop van Hirene. In: LA. Jrg. 1. nr. 14, 1980; Een Wijnandsraadse bedevaart naar de O.L. Vrouwebasiliek. In: LA. Jrg. 1. nr. 16, 1980; Het Chronicatorium. In: LA. Jrg. 1, nr. 17, 1980; Van Maastricht via Malplaquet naar Madrid. In: LA. nr. 18, 1980; Jaarschrift herinnert aan eerste mijnschade in 1914. In: LA. Jrg. 1. nr. 22, 1980; Toch een chronogram op
| |
| |
een postzegel? In: LA. Jrg. 2. nr. 16, 1981; Vlinderstand in Limburg bedreigd. In: LA. Jrg. 2. nr. 21, 1981; Het exlibris en het chronogram. In: Exlibris Wereld. Blad voor exlibris en gelegenheidsgrafiek, Jrg. 23. nr. 3, 1980; Pijporgel van St. Bernadettekerk te Sittard, rijkelijk versierd met chronogrammen. In: Mens en Melodie. Jrg. 36. nr. 2, 1981; Curieuze teksten op penningen van de stad Neurenberg. In: De Muntkoerier, onafhankelijk maandblad in Benelux voor munten en penningen. 11e Jrg. nr 2 1982; Pancratiusbank, de bank voor de mijnwerkers. In: Limburgs Binnenland, deel 3, 1983: De gynandromorf. Een bizarre en zeldzaam voorkomende variëteit bij vlinders. In: De Natuurgids, 21e Jrg. nr. 8, 15 december 1983; Opleving van de penningkunst in West-Europa, na de belegering van Wenen door de Turken in 168. In: De Muntkoerier 12e Jrg. nr. 12, december 1983; Het chronogram is meer dan Opperlandse taal 1984. In: Onze Taal. Maandblad van het Genootschap Onze Taal 53e Jrg. nr, 5, 1984. 89-90; Jaartalverzen in een Montfoorts doop- en trouwboek. In: Nederlandse Historiën. Tijdschrift voor Vaderlandse (streek)geschiedenis. In samenwerking met dr. P.C.J. van der Krogt. 20e Jrg. nr. 4, sept. 1986 145-151; Het chronogram als versieringselement op penningen. In: De Beeldenaar. Tweemaandelijks tijdschrift voor numismatiek en Nederland en België. Publicatie van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munt en Penningkunde en de Vereniging voor Penningkunst. 10e Jrg. nr. 5, 1986; Het chronogram, geschiedschrijving in woord en tijd. In: Het Land van Herle. Tijdschrift en contactorgaan voor vrienden en beoefenaars van de historie van oostelijk Zuid-Limburg. Jrg. 36. nr. 1, 1986; Chronogrammen. Momentopnamen uit de
geschiedenis. In: Het Land van Herle. Jrg. 37. nr. 1, jan-mrt 1987, 7-13. CHRONOGRAMMATICA OP DE LAATSTE PAGINA: Beschieting door de Oostenrijkers van Boedapest. In: De Spaarbank. Uitgave van de Nederlandse Spaarbankbond. Jrg. 69. nr. 1, 1987; Nicolaas Tulp, burgemeester van Amsterdam. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 2, 1987; Het Barbera vrouwengasthuis te Haarlem. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 3, 1987; Luidklok uit Geesteren. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 4, 1987; De Confessie van Augsburg. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 5, 1987; Een pakhuisdominee in Leiden. In: Der Spaarbank. Jrg. 69. nr. 6/7, 1987; Het kasteel Bergh te 's-Heerenbergh. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 8/9, 1987; Het kapelletje van Casterlé. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 10, 1987; Mariken van Nieumeghen. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 11, 1987; De slag op de Zuiderzee. In: De Spaarbank. Jrg. 69. nr. 12, 1987; Kijk op kunst. Pancratiusbank kijkt terug met Parsimonia. In: Bank- en Effectenbedrijf. Maandblad van het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf. Jrg. 38. nr. 12, 1989; ‘Faust is een kabbalist’. Een nieuwe verklaring van de zogenaamde Faust van Rembrandt. In: Kroniek van het Rembrandthuis 92/1, augustus 1992; Chronogrammen in Amsterdam. Tijd tussen de regels. In: Ons Amsterdam 45e Jrg. nr. 5, mei 1993; Kalligrafie en chronogrammatica. In: De Letter. Uitgave van de Vereniging van Leraren Schoonschrijven en Machineschrijven. Jrg. 91, nr. 1, maart 2000; Het illusionisme van Andrea Pozzo. In: Il Pilastro, Tijdschrift voor Italiaanse Cultuur 6e Jrg. nr. 1, maart 2001; Domenico Cimarosa, een vergeten operacomponist tussen Mozart en Rossini In: Il Pilastro 6e Jrg. nr. 3,
september 2001; Jan Creusen, tekenaar en exlibrisontwerper. In: Exlibriswereld. Tijdschrift van de Nederlandse Vereniging voor Exlibris en ander Kleingrafiek. 44e Jrg. nr. 4, winter 2001; Het hedendaagse exlibris in Italië. In: Il Pilastro 7e Jrg. nr. 1, maart 2002; Frans Ploum, Kerkradenaar en schilder In Kerkrade Onderweg. Uitgave van Historische Kring Kerkrade, deel VI, 2002; De kunstwerken van Marianne van der Heijden in Kerkrade. In: Kerkrade Onderweg. Deel VII, 2003; Andrea Palladio, een klassieke bouwmeester. In: Il Pilastro, 9e Jrg. nr. 2, juli 2004; Markante gebeurtenissen in chronogrammen weergegeven (Harmonie St. Caecilia 150 jaar jong. 1856-2006, Hoensbroek, 29 april 2006); Het gezicht van Dante Alighieri. In: Messaggero. Uitgave van Dante Alighieri Re Mi del Limburgo nr. 4 najaar 2007; Het heraldische chronogram. In: De
| |
| |
Nederlandsche Leeuw. Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde. Jrg. CXXIV, no 5/6, december 2007; Meer dan 2100 boeken over Dante In: Messaggero, nr. 5 zomer 2008; Het wapen van Hoensbroek. In: Oos Gebrook. Uitgave Heemkundevereniging Hoensbroek, nr. 1 juli 2008. De Markizaatpenning en het Bronzen Teuntje. In: Oos Gebrook. nr. 2, december 2008; Rector Jos Cremers. De oprichter van het Natuurhistorisch Museum van Maastricht vestigt zich in Wijnandsrade. In: Bulletin Wijnandsrade. Uitgave van de Heemkundevereniging Vrienden van Wijnandsrade. Jrg. 27, nr. 42, winter 2008; Reinier van Hoensbroek, Landscommandeur van de Balije van Utrecht van de Ridderlijke Duitsche Orde. In: Oos Gebrook Uitgave van de Heemkundevereniging Hoensbroek) nr. 3, april 2009; Het oude kerkhof van de Kleine Sint Jan in Hoensbroek. Nog slechts twintig grafkruisen. In: Kapellen en Kruisen. Uitgave van de Stichting Kruisen en Kapellen in Limburg nr. 42, april 2009; Schilderheraldicus en wapenontwerper: Jakob B. Bronseina. Hedendaagse heraldische ontwerpers/tekenaars (1). In: Heraldisch Tijdschrift. Periodiek van de afdeling Heraldiek Nederlandse Genealogische Vereniging Jrg. 15. nr. 2, april/mei/juni 2009; Hans Nagtegaal, heraldicus en genealoog. Hedendaagse heraldische ontwerpers/tekenaars (2). In: Heraldisch Tijdschrift, Jrg 15 nr. 3, juli/augustus/september 2009; Monarchia en Commedia op de Index. In: Messaggero nr. 6, 3-5, 2009; Honderd historische figuren discussiëren over de Divina Commedia van Dante. In Messaggero nr. 6, 22-25, 2009; Daniel de Bruin, heraldisch exlibriskunstenaar. Hedendaagse heraldische ontwerpers/tekenaars (3). In: Heraldisch Tijdschrift, Jrg. 15 nr. 4, oktober/november/december 2009, 125-129;
Voorvader van Z.K.H. Willem-Alexander Prins van Oranje. Het wapenbord van generaal Georg von dem Bussche in de Eusebiuskerk te Arnhem. In: Heraldisch Tijdschrift, Jrg. 15 nr. 4, oktober/november/december 2009, 134-138. Harry Leblanc schilder van de verloren kruiswegstaties in de Grote Sint Jan te Hoensbroek. In: Oos Gebrook Uitgave van de Heemkundevereniging Hoensbroek nr. 6, maart 2010. William Coolen, grafisch ontwerper en heraldisch tekenaar. Hedendaagse heraldische ontwerpers/tekenaars (4). In: Heraldisch Tijdschrift, Jrg. 16 nr, 1, januari/februari/maart 2010, 4-8. Piet van der Poort, een weinig bekende wapentekenaar. Hedendaagse heraldische ontwerpers/tekenaars (5), In: Heraldisch Tijdschrift, Jrg. 16 nr 2, april/mei/juni 2010, 49-53. ONTHULDE CHRONOGRAMMEN: * SNS bank Heerlen (Onthulling Parsimonia-kunstwerk, 16 februari 1989). * St. Laurentiuskerk Heemskerk (Renovatie van de kerk, 25 mei 1991). * Computercentrum SNS bank Maastricht (Eerste steenlegging Computercentrum in Batteleriestraat, 4 december 1992). * Lachende Ezel op Emmaplein Heerlen (Onthulling carnavalskunstwerk, 23 februari 1992) * Kasteel Wijnandsrade (Start restauratie kasteel Wijnandsrade, 6 mei 1994). * Swier, Wijnandsrade (Plaatsing veldkruis, Swierderkerkweg, 10 juli 1994) * Eusebiuskerk, Arnhem (Voltooiing restauratie Eusebiuskerk, 17 november 1994). * Enkhuizer Almanak Museum (Opening museum 13 mei 1995). * St. Janskerk, Zutphen (Voltooiing restauratie middenschip van de kerk, 4 april 1999). * Kasteel Hoensbroek (Ingebruikneming 16e eeuws torenuurwerk. Klokken met twee chronogrammen), 14 oktober 1999). * St. Antoniuskerk, Op de Kranenburg, Vorden (Ingebruikneming kerk als museum van heiligenbeelden, 10 juni 2000). *
Stadskorenmolen De Vlijt Meppel, (Ingebruikneming korenmolen aan de Sluisgracht, 26 april 2002). * Berenboskapel Kerkrade (Ingebruikneming veldkapel aan de Roderbaanlaan te Rolduc, 2 juni 2002). * Jan Klaassens Venlo (Onthulling beeld van voetballer Jan Klaassens in VVV stadion De Koel te Venlo oktober 2004). * Cicero Zorgcentrum Geulle (Onthulling plaquette bij gelegenheid van de ingebruikneming van nieuwe zorgwoningen in het Zorgcentrum Ave Maria te Geulle, 5 april 2008).
LITERATUUR: Hoensbroekenaar vijfmaal in Guinness-boek. In Limburgs Dagblad, 1 november 1984; Jolanda Janssen: De beste wensen voor MCMLXXXIX. In: De Telegraaf, 31 de- | |
| |
cember 1988; Gemko Boumans: In de ban van het chronogram. In: Zondagsnieuws, 8 maart 1992; Emile Hollman: Hoensbroekenaar Grothues ontsluiert 300 jaar oud mysterie. ‘Faust van Rembrandt is een kabbalist’. In: Limburgs Dagblad van 18 augustus 1992; Toverspreuk boven toegangsdeur Eusebiuskerk. Arnhemse Courant, 18 november 1994; Koenraad Nijssen: Passie is het woord. In: Het belang van Limburg van 27/28 december 1997. Hany Muré: Topsporters in hoofdletters. In: Limburgs Dagblad van 26 juli 1997;
Hans-Werner Fröhlich: Bernard Grothues: Chronogrammist in den Niederlanden. In: ‘Pro Lingua Latina’ Verein zur Förderung der Lateinischen Sprache in Schule und Öffentlichkeit. Nr. 3 Winter 2000/2001); Wido Smeets: Heimwee naar de kunstolympiade. In: Dagblad De Limburger, 13 augustus 2004; Jos Frusch: Grothues viert feest met Rembrandt en Mozart. In: Dagblad De Limburger, 2 februari 2006. Adri Gorissen: Chronogrammist Grothues schrijft lexicon. In: Dagblad De Limburger 16 juli 2007; Adri Gorissen: Limburgs Literatuur LEXICON, 141-143 (2007); Jef Bartelet: Chronogrammen. In: Gevelstenen in Maastricht. Kiek'ns nao bove. Maastricht, 2008. Jac Bucholtz: De verborgen boodschap van het chronogram. Verstard in de tijd. In: Navenant. Magazine voor Nederlands en Belgisch Limburg, Jrg. 6, nr. 1 maart 2009. Ineke de Ridders: Mijn passie... Het chronogram. In: Nestor. Magazine van de Unie KBO, nr. 3, maart 2009.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd