Hoe hoort het eigenlijk?

(1939)–Amy Groskamp-Ten Have– rechtenstatus

Brieven.

Voor het schrijven van brieven is geen bepaalde handleiding te geven.

Het is een persoonlijk iets waarbij opvatting en karakter tot uiting komen.

Hij of zij, die een brief schrijft moet van het standpunt uitgaan, dat het lezen voor de(n) geadresseerde een genoegen moet zijn. Men dient dus zooveel mogelijk zijn best te doen een lezenswaardig iets samen te stellen.

Lezenswaardig wordt een brief ten eerste: door een belangwekkenden inhoud.

Ten tweede: door een verzorgde stijl, terwijl ook het uiterlijk van een brief correct en welverzorgd dient te zijn: Het schrift dient

goed leesbaar en duidelijk te zijn en het briefpapier onopvallend en van goede kwaliteit.

Niet iedereen is in staat iets belangwekkends te vertellen, maar de ware briefschrijver weet ook het weinig belangwekkende zoo smakelijk aan te kleeden, dat het lezen een genoegen is.

Een schitterende, vlotte of geestige stijl is een gave, die niet iedereen bezit, maar een verzorgde stijl kan ieder, die wil zich eigen maken.

Als het waar is, dat men om volmaakt te zijn meer moet afleeren dan aanleeren dan geldt zulks ook voor den briefstijl.

Men schrijve géén langademige zinnen zonder eind waarvan de onderdeelen aan elkaar gelascht zijn met ‘en toen's’ of ‘en's’. De schrijver van brieven die uit één zoo'n lange zin bestaan, zondigt tegen de eerste eisch: Die der kortheid en beknoptheid.

Tegen een langen brief is niet het minste bezwaar, maar de stof dient in meerdere, liefst korte zinnen te zijn ingedeeld.

Een tweede eisch is: Men ga niet klakkeloos over op een ander onderwerp, dat met het zoojuist behandelde in geen enkel verband staat. Vooral dames brieven gaan vaak mank aan dit euvel. Het is geen zeldzaamheid om te lezen:

...... Fritsje is zoo erg verkouden en thuis en de winteraardappelen zijn gisteren ook gekomen. Donderdag gaan wij naar de comedie. Ik doe mijn groene japon aan. Vanmorgen zag ik dat de azalea's vol knoppen zitten enz.

Het kan ook anders: Fritsje is zoo erg verkouden dat ik hem maar thuis heb gehouden. Dat komt 's winters nog al eens voor helaas. Van winter gesproken: gisteren zijn de winteraardappelen gekomen. Dat is altijd eventjes een drukte. Ik was blij dat ze gisteren kwamen en niet a.s. Donderdag, want dan gaan wij 's avonds naar de comedie. Ik ben van plan mijn groene japon aan te trekken. En nu over heel iets anders: Van morgen heb ik gezien dat de azalea's enz. enz.

Behalve lezenswaardig van inhoud behoort een brief keurig van uiterlijk te zijn: Spelfouten, vlekken, radeeringen, doorhalingen mogen niet voorkomen.

Als zeer onbeleefd geldt:

Het verkeerd spellen van iemands naam, verkeerde voorletters, verkeerde titulatuur, een onvolledig adres waardoor vertraging kan ontstaan, postpapier, dat niet past bij de enveloppe, onduide-

lijk of onleesbaar schrift, het bezigen van een afgescheurde helft van een dubbel vel, het dwars door geschreven regels heen schrijven, het scheef plakken van den postzegel, die op een afstand van een c.m. van boven en zijrand rechtsbovenaan in den hoek behoort, zóó dat de kop, die op den zegel voorkomt naar het adres gekeerd is.

Als onbeleefd geldt ook:

Het zenden van te laag gefrankeerde brieven, waarvoor de ontvanger strafport moet betalen, het schrijven van brieven, die geen zakenbrieven zijn met de schrijfmachine. Een uitzondering hierop kan slechts worden gemaakt tegenover ouden van dagen en bijzienden, die moeilijk geschreven schrift kunnen ontcijferen.

Voorts is het zeer onbeleefd uitsluitend over eigen aangelegenheden te schrijven, terwijl men verzuimt naar gezondheid, welstand en laatste nieuws van den geadresseerde te vragen.

Ook geldt het voor onbeschaafd een lange opsomming van onverkwikkelijke onderwerpen zonder meer aan iemand te zenden.

Een zonde tegen de wellevendheid is het voorts om in een condoleance schrijven ook andere onderwerpen aan te roeren.

Onder alle omstandigheden vermijde men het een of meermaal onderstreepen van woorden en het misbruik maken van uitroepteekens.

Wie niet in staat is met en door den inhoud zijner woorden te overtuigen, trachte dit niet met behulp van uiterlijke middelen te bereiken.

Briefkaarten:

Welopgevoede lieden zullen er zich wel voor wachten briefkaarten aan ouderen of hooger geplaatsten te zenden. Prentbriefkaarten van de reis gezonden maken hierop een uitzondering.

Onder gelijken is niets tegen het zenden van briefkaarten, hoewel menigeen het land er aan heeft dat anderen kennis kunnen nemen van aan hem of haar gerichte mededeelingen.

Ook voor dienstpersoneel en winkelpersoneel geeft het geen pas briefkaarten aan hun werkgevers of klanten te zenden, wanneer zij dezen een mededeeling te doen hebben.

Afkortingen:

Afkortingen in brieven betrekking hebbende op titels, data, adres

enz. moeten worden vermeden. Men schrijve niet in een brief:

A'dam 12 Jan. '39.

Aan mevr. Jansen
geb. Pietersen

maar: Amsterdam 12 Januari 1939

Aan mevrouw Jansen geboren Pietersen.

Het is onbeleefd om in een brief te schrijven rek. voor rekening en crt. voor courant en antw. voor antwoord. Iedereen begrijpt, dat het excuus van tijdsgebrek hier gebezigd wordt voor: gemakzucht en nonchalance.

Natuurlijk geldt dit niet voor uitdrukkingen zooals: a.s., e.d., enz.

Compromitteerende brieven:

Niemand, die tact en beschaving bezit zal ooit een brief schrijven ten eerste: die een ander in discrediet brengt; ten tweede: die den schrijver (of schrijfster) het schaamrood op de kaken brengt, wanneer toevalliger wijze derden er kennis van nemen; noch een brief, die in drift of woede is geschreven, noch een brief, die beloften bevat, waarvan men niet de onomstootelijke zekerheid bezit ze ooit te kunnen nakomen.

Ook anonieme brieven worden nimmer door wellevende personen gezonden.

Vragen van inlichtingen:

Wie inlichtingen, getuigen, voorspraak, of een anderen dienst vraagt, dient zoowel aan vreemden als aan goede bekenden porto voor antwoord in te sluiten en in het vraag-schrijven bij voorbaat reeds te danken voor de te nemen moeite.

Voor hen, die porto voor antwoord naar het buitenland willen insluiten zijn internationale - dus in alle landen geldige - antwoordcoupons aan de postkantoren verkrijgbaar.

Insluiten van brieven aan derden:

Wie in een brief aan A. een brief insluit voor B. dient laatst genoemd schrijven in een ongesloten enveloppe te sluiten. De wellevendheid neemt vanzelf sprekend aan, dat A. niet zal lezen wat voor B. bestemd is. Meent men hierop niet te kunnen vertrouwen, dan make men geen gebruik van A's diensten, echter sluite men nimmer een gesloten enveloppe voor een derde in, daar dit voor den geadresseerde beleedigend is.

Overhandigt mevrouw A. persoonlijk een geopend schrijven voor mevrouw B. aan mevrouw C., dan dient mevrouw C. dadelijk in het bijzijn van mevrouw A. de enveloppe dicht te plakken.

Aanhef en slot: (Voor aanhef: zie Titulatuur).

L.S., of M.H. behooren boven een circulaire en niet boven een brief.

Aanhef en slot van een brief baren menigen ongeoefenden briefschrijver zorgen; aan intieme kennissen of vrienden of verwanten van denzelfden leeftijd kan men schrijven: Beste vrienden, beste menschen (wanneer men de namen niet wil noemen en ook de huisgenooten bedoelt) of: Beste allemaal, en men kan eindigen met: Voor vandaag genoeg! of: Een volgend maal meer of uitvoeriger of: Hopen jullie gauw weer eens te zien, met veel liefs of: Met beste groeten en veel hartelijks, of: met hartelijke groeten en veel liefs van je...... (volgt naam).

Als tegenwoordig jongemenschen aan ouders of grootouders schrijven, eindigen zij vaak met het schrijven van hun naam zonder meer. B.v.: Ik laat nog wel hooren wanneer ik over kan komen - Piet. of: Volgende week kom ik een dag naar A. - Willem. of op zijn best: Volgende week kom ik een dag over. Dag! Willem.

De ouderwetsche formuleering: Uwe u liefhebbende - is langzamerhand geheel uit de mode geraakt, maar hoeveel aardiger en hartelijker staat het wanneer er onder zoo'n brief staat: Uw Willem of: Uw Piet.

Het is beleefd om aan ouderen en hoogergeplaatsten, die men kent te schrijven: Hopende, dat U deze in goeden welstand moogt ontvangen, met de meeste hoogachting (Niet: Hoogachting).

Of: Met beleefde groeten, Hoogachtend.

Hoogachtend wordt steeds alleen midden op een regel geschreven en altijd met een hoofdletter en altijd gevolgd door een komma; daaronder volgt de onderteekening, met desgewenscht Uw of Uw d.w. of Uw d.d. (dienstwillige dienaar) er vóór.

Dus: Hoogachtend,
Uw d.w.A. Pietersen

of: Met de meeste hoogachting
Uwe dw. d.sse Anna Jansen.

(Nooit mevrouw of mejuffrouw Jansen).

Men schrijft aan onbekenden of hoogeren in rang:
(zonder afkorten)

Aanhef:	Slotzin:
Officieel: (Zie hiervoor titulatuurlijst).	Met de verzekering van mijn bijzondere hoogachting, heb ik de eer te zijn, Uw dienstw. dr. (sse)

	de dienstwillige (dr.) dienaar ..handteekening..
Niet officieel:
	Met mijn respect aan mevrouw...Ga naar voetnoot(1) en de beleefde groeten heb ik met de meeste hoogachting de eer te zijn
	(overigens als bij ‘officieel’)

Aan personen gelijk in rang of hooger, aan wie men is voorgesteld, doch die men niet bij den voornaam noemt:

Aanhef:	Slot:
Zeer geachte Heer Jansen	Met beleefde groeten, Hoogachtend, Uwe dw. Pieterse.

Aan personen minder in rang, jongeren of aan hen, die men beter kent:

Aanhef:	Slot:
Geachte Heer Jansen, Waarde Heer Jansen, of: Waarde Jansen	Hoogachtend, (G.d.U.) Geloof mij, gaarne t.a.v. (t.t.)

Aan goede vrienden of naaste familieleden, ongeveer gelijk in leeftijd en rang:

Aanhef:	Slot:
Amice,	(met een (stevigen) handdruk) steeds je......
Aan Dames:
Aan Dames (Middenstand):
Aanhef:	Slot:
Geachte Mevrouw.....Ga naar voetnoot(2)	Met achting of Hoogachtend,
Geachte Mejuffrouw....Ga naar voetnoot(2)	Met achting of Hoogachtend,

Gehuwde Dames:

Aan Dames (Hoogere stand):

Aanhef:

Slot:

	Hoogachtend, Uw dw. (d.)
Aanhef:	Slot:
(Zie hiervoor titulatuurlijst).	(Indien weinig of onbekend). Met de meeste hoogachting, Uwe d.w.d. ......

Aan echtpaar:

Hooggeachte Heer en Mevrouw ...... (volgt naam)
(indien bekend)

Aan echtpaar waarvan man dokter is of notaris:

Aan een Excellentie:
Aanhef:	Slot:
Excellentie,	Met de verzekering van mijn bijzondere hoogachting, heb ik de eer te zijn van Uwe Excellentie de dienstwillige dienaar (esse)

Hetzelfde slot kan worden gekozen voor een schrijven aan een generaal, hoogwaardigheidsbekleeder, adellijk persoon en dergelijke.

Men verandert alsdan.... van Uwe Excellentie resp. in:

Van U Hoogedelgestrenge of van U Hoogwelgeboren e.d.

(Zie hiervoor letter T: Titulatuur).

Brieven in den derden persoon gesteld worden beantwoord in den derden persoon.

Hieronder vallen uitnoodigingen, dienstbrieven, mededeelingen van vereenigingen of clubs e.d.

B.v.: De Presidente van de Ned. Vrouwenclub te A. noodigt hierbij Mevrouw X. uit tot het bijwonen van....

of: De Secretaris van den Kegelbond van Z. verzoekt hierbij den Heer Jansen den door hem gewonnen prijs te willen doen afhalen.

Of: De Heer en Mevrouw Jansen Pietersen hebben de eer den Heer Mulder uit te noodigen tot het bijwonen van een feestmaaltijd, die zij zich voorstellen te geven ten hunnen huize op 1 Februari a.s.

Bij het beantwoorden van dergelijke invitaties en aankondigingen neme men de vormen in acht en herhale het geschrevene, waarbij men zich eveneens in den derden persoon uitdrukt.

B.v.: Mevrouw X. dankt de Presidente van de Ned. Vrouwenclub te A. vriendelijk voor haar uitnoodiging tot bijwonen van......, waarvan zij gaarne gebruik zal maken.

Of: waarvan zij tot haar grooten spijt verhinderd is gebruik te maken.

En: De Heer Mulder zegt den Heer en Mevrouw Jansen Pietersen hartelijk (of vriendelijk of beleefd) dank voor hun uitnoodiging tot bijwonen van een feestmaaltijd, die zij zich voorstellen te geven te hunnen huize op 1 Februari a.s. en zal met zeer veel genoegen hieraan deelnemen.

Of: Zal met zeer veel genoegen hiervan gebruik maken.

Of: Waaraan door hem met zeer veel genoegen gevolg zal worden gegeven.

Uitnoodigingen door een echtpaar verzonden worden beantwoord aan de vrouw des huizes of aan beide echtlieden, echter nóóit aan den gastheer alleen. Zelfs niet wanneer deze de uitnoodiging alleen heeft verstuurd.

Het is de huisvrouw tot wie men zich richt. (Vooropgezet, dat er een huisvrouw aanwezig is). Voor adresseeren zie: Titulatuur - letter T.

voetnoot(1): Al of niet met den naam, doch zonder gebruik van den adellijken titel.

voetnoot(2): Met achternaam indien bekend, zonder achternaam indien onbekend.

voetnoot(2): Met achternaam indien bekend, zonder achternaam indien onbekend.

Vorige Volgende