Ondrofeni sa leri ju: Tori's

[p. 26]

Pajas'-kesi-kesi

Mi sa ferteri un wan tori di fiti un ala. Wan temreman ben de, di den ben gi en¹⁾ na dreeginen fu pajas'-kesi-kesi.

Ala suma,²⁾ bigiwan nanga pikinwan ben de dreegi en pajas'kesi-kesi.³⁾

En trutru nen ben de Leo Sepper, ma sensi a dee, di a fadon komopo na tapu wan oso kon na gron,⁴⁾ broko en tu futu, a bigin dompu na ala tu see, soleki wan pajas'-kesi-kesi.

So den dreegi na man jari go jari kon,⁵⁾ te a no ben man moro.

So a meki wan kojri go na Gado fu aksi fu san ede⁶⁾ den musu dreegi en moro leki wan trawan na grontapu.

Di a de na pasi, a miti wan man fu fo-ten-ti jari, na tapu tu udu kroku.

Na man aksi en, pe a de go. Leo piki: ‘mi de go na Gado fu aksi En fu san ede ala suma, bigiwan nanga pikinwan de dreegi mi pajas'-kesi-kesi.’

‘Du mi wan bigi prisiri te ju doro na Gado, fu aksi En gi mi, sortu sondu mi du so, fu A strafu mi nanga tu udu kroku, ma di moro ooru leki mi de waka leti opu leki wan kandra.’

‘No frede, mi sa aksi Gado gi ju.’ Di a waka doro,⁷⁾ a miti wan njunwenke⁸⁾ fu tin-na-feefi jari.

Na njunwenke disi ben ferstan pe na man de go.

So a aksi en fu tajgi Gado gi en, taki a de wan njunwenke fu tin-na-feefi jari sondro wan leti ferstan fu grontapu-ogri. Ma toku den de gi mi pori-nen.⁹⁾ Den de taki kruktu taki¹⁰⁾ na mi baka. Mi frede taki mi sa lasi mi grani leki njunwenke.

Na man pramisi en fu aksi Gado gi en. Na man waka, a waka sote, a kon doro na hemel. A aksi fu si Gado.

A kisi pasi fu si Gado, bika a ben abi bigi respeki nanga maniri fu den dinari fu Gado.

1) die zij hadden gegeven aan hem de bijnaam.

2) alle mensen

3) paljas-aap

4) die hij viel kwam af een huis kwam op de grond

5) jaar gaat, jaar komt

6) fu san ede. lett. uit welken hoofde

7) door liep

8) njunwenke. lett. nieuw meisje-maagd

9) zij geven mij bedorven naam

10) zij spreken onware gesprekken

[p. 28]

Di a doro na Gado fesi, Gado aksi en, san tjari en kon djaso. San na ju ati prisiri?¹¹⁾

Na man piki: ‘Mi bun Gado, mi kon fu aksi Ju nanga bigi respeki nanga sakafasi, fu san ede ala suma na grontapu de dreegi mi: njaw-njaw.

Dan mi abi sowan moj dopunen fu¹²⁾ Leo. Mi tra nen na Sepper, ma nowan suma de kari mi Leo Sepper.

Na eri dee noti moro mi de kisi fu jere leki pajasi-kesi-kesi fa i tan? pajasi-kesi-kesi pe i de go?’

Gado piki: ‘Mi ferstan ju! Ju abi moro sani fu aksi?’ ‘Ja, mi bun Masra. Na pasi mi de miti wan man di de srepi na tapu tu udu kroku.

A begi mi fu aksi Gado fu san ede a musu abi¹³⁾ sowan bigi¹⁴⁾ strafu fu srepi nanga tu udu kroku?’

Na ini na fisiti-kamra fu Gado wan bun bigi lukufesi-spikri¹⁵⁾ ben anga, di wan grun garden ben tapu en¹⁶⁾. Gado tajgi¹⁷⁾ a man: ‘Skojfi na garden, tajgi Mi san ju de si na ini a spikri.’

Na man luku. A tajgi Gado, taki a de si wan jonkuman e anga na wan galg.

Gado taki: ‘piki na man di de srepi na tapu den tu udu kroku, taki, efi Mi ben musu strafu en soleki a ferdini dati, a ben sa anga na galg fu jari pasa kaba.

Ma meki a no krutu. Meki a taki Mi grantangi fu di Mi kenki na udu fu na galg gi en na ini udu kroku.’

Na man babaw fu jere¹⁸⁾ san Gado taki. En mofo kon furu nanga watra.¹⁹⁾ Fu en wawan²⁰⁾ a no ben sa aksi Gado noti moro. Ma Gado tajgi en fu aksi ala sani di ben tjari en kon djaso.

‘Ja, mi bun Masra, na pasi mi miti wan njunwenke fu tin-na-feefi jari. A begi mi fu aksi Masra fa dati du kon: en na wan njunwenke fu tin-na-feefi jari di no abi reti ferstan fu grontapu-tesi nanga ogri ete, ma toku a de kisi someni pori-nen nanga kruktu-taki na en baka.

11) je harts plezier

12) doopnaam ‘van’ Leo

13) hebben

14) groot

15) kijk-gezicht-spiegel

16) die een groen gordijn bedekte hem

17) tajgi = taki gi

18) te horen

19) zijn mond kwam vol met water. Uitdrukking, ontleend aan het spreekwoord: mi tron todo, mi mofo furu nanga watra, ik ben kikker geworden, mijn mond is vol water.

20) voor hem alleen

[p. 30]

A frede a sa lasi en grani leki njun-wenke.’

Gado tajgi na man: ‘Skojfi na garden, luku na ini na spikri san ju sa si.’

‘Me si wan jongu-wenke-dia²¹⁾ lon tranga. A frede fu den dagu na en baka no beti en’.²²⁾

Gado piki na man: ‘Ju si bun. Tajgi na njunwenke taki efi a ben frede fu den jongu boj, a ben lon, fu den no kisien, soleki na jongu wenke-dia de lon fu den dagu no beti en. Dan nowan suma ben sa taki ogri fu en na en baka, a no ben sa abi fu frede taki a sa lasi en grani leki njunwenke.’ Na man skreki; a taki safri na mi en neki, taki moro betre a no ben kon aksi noti djaso. A ben sa prisiri tumusi efi wan fasi ben de fu gowe esi-esi. Ma Gado jere en, tajgi en fu skojfi na garden, dan a sa si fu san ede a kisi na dreegi nen fu pajasi-kesi-kesi. Na man no ben sabi san fu du na juru disi.

A kon redi, blaw, geri fu skreki wawan.²³⁾ A fadon na tapu en kindi begi Gado pardon, pramisi dusuntron fu de tevreede nanga san a de, bika noo a si, taki efi Gado ben musu strafu en fa a ben ferdini dati, kande²⁴⁾ a no ben sa man tjari na strafu wan dee srefi.

Fu na dee disi na man kon moro koni, a draj baka go na grontapu, pe a libi furu jari na baka.

Futru, na tori disi fiti un ala, bika, soleki na temreman, na kroku-man nanga na njunwenke ben kragi gi Gado taki den strafu ebi, sosrefi wi ala e kragi tu. So meki na tori disi opo wi aj, poti wi na wi ferstan fu tevreede nanga san wi abi nanga san wi de, bika efi Gado ben musu strafu un fa wi de ferdini dati, mi no bribi wan libi suma ben sa man tjari na strafu wan dee srefi.

21) maagd-hert

22) zij is bang voor de honden achter haar niet bijten haar.

23) van schrik alleen

24) kande: kan zijn = misschien

[p. 27]

Apen-clown

Ik zal jullie een verhaal vertellen, dat toepasselijk is op jullie allen. (Er) was eens een timmerman, aan wie men de bijnaam had gegeven van Apen-clown.

Iedereen, groot en klein, treiterde hem met: Apen-clown. Zijn werkelijke naam was Leo Sepper, maar sinds de dag dat hij van een huis naar beneden gevallen was op de grond (en) zijn beide benen had gebroken, begon hij aan alle twee de kanten door te zakken, toen hij weer begon te lopen, juist als een apen-clown.

Zo plaagden ze de man jaar in, jaar uit, tot hij niet meer kon.

Zo maakte hij een wandeling naar God om te vragen, waarom men hem meer voor de gek moest houden dan anderen op de wereld.

Toen hij op weg was, ontmoette hij een man van 40 jaren op twee houten krukken. De man vroeg hem, waar hij naar toe ging. Leo antwoordde: ‘ik ga naar God om Hem te vragen waarom alle mensen, groot en klein, mij de bijnaam geven Apen-clown.’

‘Doe me een groot genoegen, als je bij God aangekomen bent, om Hem voor me te vragen, wat voor kwaad ik zoal deed, dat Hij mij gestraft heeft met twee houten krukken, terwijl daarentegen ouderen dan ik rechtop lopen als een kaars.’

‘Wees niet bang, ik zal (het) God voor je vragen.’

Toen hij verder ging, kwam hij een jong meisje van 15 jaar tegen. Dit meisje had begrepen, waar de man heenging. Daarom vroeg zij hem om God namens haar te zeggen, dat ze een meisje van 15 jaar was, zonder een recht begrip van ('t) kwaad der wereld.

Maar toch krenken zij mijn goede naam. Zij lasteren achter mijn rug.

Ik ben bang, dat ik mijn eer als jong meisje zal verliezen.

De man beloofde haar om (het) God voor haar te vragen. De man liep, hij liep (net) zo lang, tot hij bij de hemel aan kwam. Hij vroeg om God te zien.

Hij kreeg toegang om God te zien, omdat hij grote eerbied en ontzag had voor de dienaren van God.

[p. 29]

Toen hij voor Gods aanschijn gekomen was, vroeg God hem, wat hem hierheen had gebracht. ‘Wat is je harts-verlangen?’

De man antwoordde: ‘Mijn goede God, ik ben gekomen om U met grote eerbied en onderdanigheid te vragen, waarom alle mensen op aarde mij uitschelden (met) “njaw-njaw”. Dan heb ik zo'n mooie doopnaam, Leo.

Mijn andere naam is Sepper, maar niemand noemt mij Leo Sepper.

De hele dag (krijg ik) niets (te horen) dan: Apen-clown hoe maak je het? Apen-clown, waar ga je naar toe?’

God antwoordde: ‘Ik heb je begrepen. Heb je (nog) meer dingen te vragen?’ ‘Ja, mijn goede Meester. Onderweg ontmoette ik een man, die (zich) voortsleepte op twee houten krukken.

Hij verzocht mij om God te vragen, waarom hij zo'n zware straf moet dragen om voort te slepen met twee houten krukken.

In Gods spreekkamer hing een heel grote spiegel, die bedekt was met een groen gordijn.

God zeide tot de man:

‘Schuif het gordijn opzij (en) zeg Mij wat je in de spiegel ziet.’

De man keek. Hij zei tot God, dat hij een jongeman aan een galg zag hangen.

God zei: ‘antwoord de man, die (zich) voort-sleept op de twee houten krukken, dat, als Ik hem had moeten straffen zoals hij dat verdiende, hij al voor jaren terug aan de galg zou gehangen hebben.

Maar laat hij niet mopperen. Laat hij Mij grotelijks danken, dat ik het hout van de galg voor hem veranderd heb in houten krukken.’

De man verstomde, toen hij hoorde wat God zeide.

Hij stond geheel en al beschaamd. Wat hem betrof zou hij God niets meer gevraagd hebben. Maar God zei hem om alle dingen te vragen, die hem hier gebracht hadden.

‘Ja, mijn goede Meester, onderweg kwam ik een jong meisje van 15 jaar tegen. Zij verzocht mij om (de) Heer te vragen, hoe dat komt: zij is een ongerept meisje van 15 jaren, dat nog niet best op de hoogte is van wereldse gevaren en kwaad, maar toch heeft ze (al) zoveel kwade naam en achterbakse lasterpraatjes gekregen. Ze is bang, (dat) zij haar

[p. 31]

eer als jong meisje zal verliezen’. God zeide tot de man: ‘Schuif het gordijn weg (en) kijk in de spiegel wat je zult zien.’

‘Ik zie een jonge hinde hard rennen. Zij is bang, dat de honden achter haar bijten zullen.’

God antwoordde de man: ‘Je hebt goed gezien. Zeg aan het meisje, dat als ze bang zou geweest zijn voor de jonge vlegels, zij gevlucht zou zijn, opdat ze haar niet te pakken kregen, zoals de jonge hinde vlucht, opdat de honden haar niet bijten. Dan zou niemand kwaad achter haar rug gesproken hebben, ze zou niet bang behoeven te zijn om haar jongemeisjes-eer te verliezen.’

De man schrok; hij zei zachtjes in zijn keel, dat hij hier beter niets was komen vragen.

Hij zou erg blij zijn, als er een manier zou zijn om haastig weg te gaan. Maar God hoorde hem (en) zei hem om het gordijn weg te schuiven, dan zal hij zien, waarom hij de bijnaam kreeg van Apen-clown. De man wist niet wat te doen op dat ogenblik.

Hij werd rood, blauw en geel van enkel schrik. Hij viel op zijn knieën (en) bad God om vergeving (en) beloofde duizendmaal tevreden te zullen zijn met wat hij was, want nu zag hij, dat hij, als God hem had moeten straffen zoals hij het verdiende, misschien de straf geen dag zelfs zou kunnen verduren.

Vanaf die dag was de man wijzer geworden, hij keerde terug naar de aarde, waar hij nog vele jaren daarna leefde. Voorwaar deze geschiedenis is toepasselijk op ons allemaal, want gelijk de timmerman, de kreupele, en het meisje zich bij God beklaagden, dat hun straffen zwaar waren, zo klagen wij allen ook.

Daarom laat deze geschiedenis onze ogen openen (en) ons aan het verstand brengen, om tevreden (te zijn) met wat wij hebben en wat wij zijn, want als God ons had moeten straffen, zoals wij dat verdienen, geloof ik niet, dat een mens de straf maar één dag zou kunnen uithouden.