Dramatische struktuur in tweevoud

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1249 D 15

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Dramatische struktuur in tweevoud. Een vergelijkend onderzoek van Pietro Aretino's Hipocrito en P.C. Hoofts Schijnheiligh van E.K. Grootes uit 1973.

 

redactionele ingrepen

p. 12: de kop ‘Vooraf’ is tussen vierkante haken toegevoegd

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (p. 2) is niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

DRAMATISCHE STRUKTUUR IN TWEEVOUD

 

[pagina 3]

DRAMATISCHE STRUKTUUR IN TWEEVOUD

Een vergelijkend onderzoek van Pietro Aretino's Hipocrito en P.C. Hoofts Schijnheiligh

(avec un sommaire en français)

AKADEMISCH PROEFSCHRIFT

ter verkrijging van de graad van doctor in de letteren aan de Universiteit van Amsterdam, op gezag van de rector magnificus Dr. A. de Froe, Hoogleraar in de Fakulteit der Geneeskunde, in het openbaar te verdedigen in de aula der Universiteit (tijdelijk in de Lutherse Kerk, ingang Singel 411, hoek Spui) op dinsdag 18 september 1973 des namiddags om 4 uur

door

ELIDIUS KLAAS GROOTES

geboren te Anna Paulowna

TJEENK WILLINK/NOORDUIJN

culemborg 1973

 

[pagina 4]

promotor

Prof. Dr. G. Stuiveling

 

[pagina 5]

‘... certo i comentatori e i traducitori son da meno che questi che intonicano le mura, ingessano le tavole e macinano i colori a un Giulio Romano o a un altro famoso dipintore.’

Pietro Aretino aan Gianiacopo Lionardi, 6-12-1537

 

[pagina 6]

De uitgave van dit werk is mogelijk gemaakt door een subsidie van de Nederlandse organisatie voor zuiver-wetenschappelijk onderzoek Z.W.O.

 

De afbeelding op het omslag vertoont de ‘scena conuca’ volgens Serlio (zie hieronder p. 242), ontleent aan Den tweeden boeck van Architecturen Sebastiani Serlij (...) Ouergesedt wten Italiaansche in Nederlandts, duer Peeter Coeke van Aelst (...).

Antwerpen 1553, fol. xxvj recto. (U.B.-Amsterdam).

 

ISBN 90 11 91252 7 Educaboek B.V., Industrieweg 1, Culemborg.

 

[pagina 9]

INHOUD

1	Inleiding
	1.1	Verantwoording en samenvatting		13
	1.2	Aretino en zijn Hipocrito		17
2	De materiële basis van het onderzoek: Hipocrito-drukken
	2.1	Problemen bij het samenstellen van een lijst van edities van Aretino's Hipocrito		23
	2.2	Een hardnekkige ‘ghost’: de editie Venezia, Agostino Bindoni, 1540		27
	2.3	De edities van 1542		30
	2.4	Een editie van l'Hipocrito uit 1550?		36
	2.5	De editie bij Gabriel Giolito de' Ferrari et fratelli, 1553		36
	2.6	Een editie van Aretino's komedies uit 1560?		40
	2.7	L'Hipocrito in Quattro Comedie, 1588		42
	2.8	De edities van Il Finto, 1601 en 1610		45
	2.9	De door Hooft gebruikte uitgave van l'Hipocrito		46
3	De materiële basis van het onderzoek: het Schijnheiligh-handschrift
	3.1	Vindplaats		55
	3.2	Samenstelling		56
	3.3	Papier		58
	3.4	Datering
		3.4.1	Datering op grond van het watermerk	59

 

 

[pagina 10]

		3.4.2	Datering op grond van het schrift	63
		3.4.3	Datering op grond van de spelling	63
		3.4.4	Datering op grond van de inhoud	65
		3.4.5	Datering op grond van externe gegevens	66
		3.4.6	Konklusie	70
	3.5	Verdere materiële kenmerken		70
	3.6	De tekst: Lijst van personages en Voorreden		72
	3.7	De tekst van de eigenlijke komedie
		3.7.1	Schriftbeeld	73
		3.7.2	Aard van de korrekties	74
		3.7.3	Korrektiefasen	76
		3.7.4	Toeschrijving van de korrekties	81
	3.8	Uitgaven		85
	3.9	Translitteratie
		3.9.1	Translitteratieprincipes	86
		3.9.2	Hoofdletters	88
4	De dramatische struktuur: theoretische inleiding
	4.1	Het descriptiemodel
		4.1.1	De beschrijving van een drama in relatie tot zijn vertaling	93
		4.1.2	Het descriptiemodel van Steen Jansen: uitgangspunten	97
		4.1.3	De theoretische vorm van de dramatische tekst	100
		4.1.4	De theoretische vorm van het dramatische werk	102
	4.2	Opmerkingen naar aanleiding van het theoretische model van Steen Jansen
		4.2.1	Beperktheid	106
		4.2.2	De situatie	106
		4.2.3	De relaties tussen situaties	109
		4.2.4	Jansen en Van der Kun	112
		4.2.5	De weglatingsproef	118
5	De vorm van de dramatische tekst in l'Hipocrito en de afwijkingen ten opzichte daarvan in Schijnheiligh
	5.1	Aanpak		119
	5.2	De situaties		120
	5.3	Situaties en bedrijven		121
	5.4	Het ‘plan textuel’: hoofd- en neventekst		123
	5.5	Personages		125
	5.6	Dekor		131

 

 

[pagina 11]

6	De kompositie van l'Hipocrito en Schijnheiligh, beschreven aan de hand van de vorm van het dramatische werk
	6.1	Aanpak		133
	6.2	De proloog		134
	6.3	Het drama vanuit het slot gezien		137
	6.4	Het eerste bedrijf (vanaf situatie 7)		147
	6.5	Het tweede bedrijf		153
	6.6	Het derde bedrijf		162
	6.7	Het vierde bedrijf		170
	6.8	Het vijfde bedrijf		177
	6.9	Samenvatting		185
7	Personages en motieven in l'Hipocrito en Schijnheiligh
	7.1	Personages en karakters		193
	7.2	L'Hipocrito: typen en karakters?		196
	7.3	Overzicht van de ‘kontakten’ tussen de personages		198
	7.4	De knechten		200
	7.5	Hipocrito/Schijnheiligh en de hypokrisie		205
	7.6	Liseo/Rieuwert en de fortuin		215
	7.7	Britio/Simon		224
	7.8	De liefdesparen: ‘romantische’ liefde in de komedie?		225
	7.9	Overige personages		233
	7.10	Slotsom		235
8	Nae 's Landts gheleghentheyt verduytschet
	8.1	Twee kultuursituaties		238
	8.2	Twee theatersituaties
		8.2.1	De toneelbouw	240
		8.2.2	Het publiek	246
	8.3	De aanpassing van de proloog		252
	8.4	Aanpassing van de verdere tekst bij de nieuwe kultuursituatie
		8.4.1	Substituering van geografische en politieke toespelingen	257
		8.4.2	Veranderingen op grond van verschillen van sociale aard	258
		8.4.3	Behandeling van religieuze aspekten	261
	8.5	Het taalgebruik in Schijnheiligh		262
	8.6	Samenvattend oordeel over Hoofts bewerking van l'Hipocrito		266

 

 

[pagina 12]

9	Enige literatuur-historische aspekten
	9.1	Vraagstelling	277
	9.2	De keuze van een Italiaanse komedie	278
	9.3	De keuze van een werk van Aretino	379
	9.4	De keuze van l'Hipocrito	286
bijlage i
Passages uit Italiaanse werken die in Nederlandse vertaling zijn opgenomen in de voorafgaande hoofdstukken			295
bijlage ii
Paginering en versnummering van Schijnheiligh			302
lijst van gebruikte literatuur			306
sommaire en français			327
register			333