Mare liberum

Capvt XII.
Nulla aequitate niti Lusitanos in prohibendo commercio.

EX his quae dicta sunt satis perspicitur eotum caeca aviditas, qui, ne quenquam in partem lucri admittant, illis rationibus conscientiam suam placare student, quas ipsi magistri Hispanorum qui in eadem⁺ sunt causa manifestae vanitatis convincunt. Omnes enim qui in rebus Indicis usurpantur colores injuste captari quantum ipsis licet, satis innuunt, adduntque nunquam eam rem serio Theologorum examine probatam. Illa vero querela quid est iniquius, quod dicunt Lusitani quaestus suos exhauriri copia contra licentium? Inter certissima enim Iuris enuntiata est nec in dolo eum versari, nec fraudem facere, ne damnum quidem alteri dare videri qui iure suo utitur: quod maxime verum est, si non ut alteri noceatur, sed rem suam augendi animo quippiam fiat. Inspici enim debet id

+ Vasq. contr. illustr. c. 10. n. 10. Vict. p. 1. de Indis. rel. 1. n. 3.
l. sin autem. §. pen. de rei vind. l. nullus videtur. de Reg. iuris l. illud constat. Quae in fr. credit. l. fluminum. §. ult. de damno infecto. l. nemo damnum. de reg. iur. Bart. in l. 1. n. 5. ff. de flum. Castr. in l. si tibi. C. deservit.

[p. 60]

quod principaliter agitur, non quod⁺ extrinsecus in consequentiam venit. Imo si proprie loquimur cum Vlpiano, non ille damnum dat, sed lucro quo adhuc alter utebatur eum prohibet. Naturale autem est & summo juri atque etiam aequitati conveniens, ut lucrum in medio positum suum quisque malit quam alterius, etiam qui ante perceperat. Quis ferat querentem opificem quod⁺ alter ejusdem artis exercitio ipsius commoda evertat? Batavorum autem causa eo est justior, quia ipsorum hac in parte utilitas cum totius humani generis utilitate conjuncta est, quam Lusitani eversum eunt. Neque hoc recte dicetur ad⁺ aemulationem fieri, ut in re simili ostendit Vasquius: aut enim plane hoc negandum est, aut asseverandum non ad bonam modo, verum etiam ad optimam aemulationem fieri, iuxta Hesiodum, ἀγαθὴ δ'ἔρις ἥδε βροτοῖσι, Bona lis mortalibus haec est. Nam etiam si quis pietate motus, inquit ille, frumentum in summa penuria vilius venderet, impediretur improba durities eorum hominum qui saeviente penuria suum carius fuerant vendituri. Verum est talibus modis minui aliorum reditus: nec id negamus, ait, sed minuuntur cum universorum hominum commodo: Et vtinam omnium principvm

+ l. 1. §. denique de aq. et aq. plu.
Vide Vasq. contr. usu fr. c. 4. n. 3. et seq.
l. Proculus de damno infecto.

+ Vasq. d. loco.

+ ibidem. n. 5.

[p. 61]

et tyrannorvm orbis redditus ita minuerentur. Quid ergo tam iniquum videri potest, quam Hispanos vectigalem habere Terrarum Orbem, ut nisi ad illorum nutum nec emere liceat nec vendere? In cunctis civitatibus dardanarios odio⁺ atque etiam poenis prosequimur: nec ullum tam nefarium vitae genus videtur quam ista annonae flagellatio. Merito⁺ quidem. Naturae enim faciunt injuriam, quae in commune faecunda estL neque vero censeri debet in usus paucorum reperta⁺ negotiatio, sed ut quod alteri deest alterius copia pensaretur, justo tamen compendio omnibus proposito qui laborem ac periculum transferendi in se suscipiunt. Hoc ipsum igitur quod in republica, id est minore hominum conventu, grave & perniciosum judicatur, in magna illa humani generis societate ferendum ne est? ut scilicet totius Mundi Monopolium faciant populi Hispani? Invehitur Ambrosius in eos qui maria⁺ claudunt: Augustinus in eos qui itinera obstruunt: Nazianzenus in coemtores suppressoresque mercium, qui ex inopia aliorum soli quaestum faciunt, & ut ipse facundissime loquitur καταπραγματεύονται τῆς ἐνδείας. Quin & divini sapientis sententia publicis diris devovetur, sacerque habetur, qui ali-

+ l. 1. C. de monop.

+ Caiet. ad sum. Thom. 2. 2. q. 77. ar. 1. quod ad tertium.

+ Arist. 1. de rep. c. 9.

+ 5. Hex. c. 10. lib. 4. q. 44. sup. Num. In fun. Basilij.

[p. 62]

menta supprimendo vexat annonam: ὁ συνέχων σῖτον δημοκατάρατος. Clament igitur Lusitani quantum & quam diu libebit: lucra nostra deciditis. Respondebunt Batavi: Imo nostris invigilamus. Hocne indignamini in partem nos venire ventorum & maris? Et quis illa vobis lucra mansura promiserat? Salvum est vobis, quo nos contenti sumus.