Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 17

2057A. 1635 april 15. Vredesvoorwaarden, door Hugo Grotius aan de Franse regering voorgelegd.¹

Conditiones pactionis ab Hugone Grotio legato reginae regnique Suetici sub libera approbatione magni cancellarii eiusdem reginae regnique propositae christianissimi regis ministris

1 Tekst naar hs. Stockholm, RA, Gallica 8, Brev till legaten Hugo Grotius 1635-1638, eigenh. oorspr. Vgl. hs. Den Haag, KB, arch. Cornets de Groot 21, f. 10-12 (oude signatuuur: IV 13e), eigenh. oorspr. voor een eerdere versie. Zie voor deze vredesvoorwaarden ook no. 1964A (1, 8, I-VIII).

[p. 376]

I. Ut maneat foedus Heilbrunnae, ictum mense Aprili 1633,² nisi in iis quae hac pactione mutata declaratave erunt.

II. Rex Galliae hostem communem imperatorem Ferdinandum et eiusdem adhaerentes viribus omnibus bello persequatur et regina Suetiae cum confoederatis vires suas intendat terra marique adversus eundem hostem communem. Ac si bellum Polonicum sublatum suspensumve fuerit,³ regina Suetiae etiam caeteris confoederatis Germaniae principibus ac statibus fluctuantibus non desistat hostem dictum persequi, donec pax iusta, decora ac vicinis omnibus, imprimis reginae Suetiae regique Galliae tuta, communi consilio, consensu et tractatu utriusque regis et aliorum quorum id interest, obtenta fuerit.

III. Si qui interim enascantur regno Suetiae novi hostes reperianturve qui vel invidia vel aliis de causis adversum id conspirent, hos amoveat aut detineat sua interventione rex Galliae, aut si ad aequas rationes devenire nolint, ne recuset subsidia sua, de quibus convenerit.

IV. Regina Suetiae Benfeldium, hypothecam sibi a statibus inter alia relictam, cedat securitati regis Galliae atque eidem in manus tradi curet cum suis adiacentiis in Alsatia, ideoque rex Galliae vicissim promittat se nullas pacis conditiones cum hoste initurum vel admissurum, nisi prius vel ab ipso vel a ligistis vel confoederatis prout aequitati magis consonum visum fuerit reginae regnoque Suetiae satisfactum fuerit.

V. Rex Galliae promittat, si bello confecto et pace constituta universali Alsatiam in manum hostis restitui contingeret, se Benfeldium aut Argentinensibus traditurum aut demolituram, nec permissurum dictum Benfeldium in potestatem domus Austriacae devenire in posterum cum praeiudicio ac periculo Argentinensium.

VI. Rex Galliae assistat consilio operaque reginae Suetiae in retinenda et conservanda possessione eorum locorum quae in Saxonia et Westfalia possidet, tum in retinenda et conservanda possessione Moguntini archiepiscopatus et episcopatus Wormatiensis et bonorum iuriumque eo pertinentium, sive nunc possideantur, sive ab hostibus sint insessa, ubi recuperari poterunt, idque eousque donec pace facta quae sit rerum facies futura, constitutum fuerit.

VII. Quae sunt hactenus a rege Suetiae pie defuncto vel nomine reginae a domino cancellario in benemeritos aut quacunque de causa collata bona, ea si vel iam venerunt in potestatem regis Galliae aut ventura sunt occasione bellorum, dictus rex Galliae donatariis permittat ac donationes servet.

VIII. In compensationem tormentorum bellicorum, pulveris tormentarii et caeterorum belli instrumentorum et commeatus quae Benfeldii sunt, rex Galliae regno Suetico dabit.⁴ [Nisi malit rex reginae Suetiae aut illa ipsa relinquere aut eiusdem generis paria dare.

IX. Cum nomine regni Suetici postulata sit solutio eius termini qui ante tempus foederis Heilbronensis debebatur subsidii nomine, item eius qui Novembri nuper elapso ex foedere Heilbronensi debitus fuit et eorum qui in posterum ex eo foedere debebuntur, contra autem ex parte Galliae regis opponerentur multae difficultates, inde maxime quod rex tum pecunia, tum milite res Germaniae potenter adiuvaret maximaque in eam rem impendia faceret, res haec servata est ulteriori inter partes tractationi.]

Hos articulos XV Aprilis 1635 dedi domino Boutillerio,⁵ reservata extra hos in

2 Het verdrag van Heilbronn van 13/15 april 1633 (o.s.) verbond Zweden met de vier zuidelijke protestantse kreitsen van het Rijk. In dezelfde periode (9/19 april 1633) kwamen Zweden en Frankrijk in Heilbronn ook een afzonderlijk subsidietractaat overeen. Dit laatste tractaat was nu in Parijs onderwerp van bespreking met de Zweedse ambassadeur Grotius.

3 Op aandrang van Frankrijk overlegden Zweden en Polen in Stuhmsdorf over een verlenging van de bestaande wapenstilstand.

4 De volgende passage ontbreekt in het Stockholmse handschrift en is in het Haagse handschrift doorgehaald.

5 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny en Buzançais, van 1632 tot 1643 staatssecretaris van buitenlandse zaken. Het is mogelijk dat Grotius hier niet op deze Bouthillier heeft gedoeld, maar op diens vader Claude le Bouthillier, die in deze periode zijn zoon verving; vgl. 2012 (dl.V).

[p. 377]

locum ultimum tractatione de subsidiis tum exacti temporis tum futuri quae ex Heilbronensi foedere pro regina Suetiae petita sunt et petuntur. Respondit se relaturum ad regem, sed arbitrari futurum ut res in suspenso maneat ad adventum usque domini cancellarii.⁶

6 Rijkskanselier Axel Oxenstierna zou op 26 april 1635 aankomen te Compiègne, waar het Franse hof zich ophield.