Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 17

699A. 1621 oktober 17. Van A. Hogerbeets.¹

Viro clarissimo domino Hugoni Grootio iurisconsulto ἐκ τη̂ς ὁλη̂ς καρδίας εὔχεται εὐ̂πραττειν A. Hogerbeets.

Quemadmodum vicem tuam infelicem in litteris ad te meis² ab hinc anni spacio indolui, sic de tua diu exspectata liberatione magnopere gavisus fui, quam Deum Optimum

1 Hs. Den Haag, ARA, Aanw. Eerste afd. 1942-I-43, inv. no. 1765, eigenh. oorspr. Vgl. Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven, tweede serie 15 (1942), p. 20 no. 43. Adriaen Hogerbeets (* ca. 1600), zoon van de Leidse pensionaris Rombout Hogerbeets, had zich op 10 juni 1615 aan de artes-faculteit te Leiden laten inschrijven. Nadien studeerde hij rechten. In 1622 zou hij naar Parijs reizen, waar hij door Grotius bij diens vriend François d'Or werd ondergebracht; vgl. nos. 733 en 775 (dl. II) en no. 5972 (dl. XIII).

2 Ontbreekt.

[p. 189]

Maximum parenti meo propediem concessurum spero. Sera quidem haec mea est gratulatio, sed quae, quum nulla negligentia omissa sit, omnem effugit reprehensionem. Etenim nos aliis cautiores in omnibus esse decet, propterea quod captivi et in hostium potestate ac ditione sumus. Praefinito loquendum, praefinito scribendum est et quod placet Marti; tum quod nostra mala parentis calamitates gravant.

Haec causa est quur tardior in scribendo fuerim. Quum autem iam bona et idonea affulget nobis occasio certa et omnium periculorum expers, non potui omittere quin cum gratulatione per litteras te nunc salutarem. Nam has qui defert, est dominus Modaeus Ultraiectinus, qui hic una mecum studiis incubuit;³ eius nunc opera utor et, quod prius factum oportuit, ut ista liberatio tibi tuisque et cunctis bonis fausta, felix ac salutaris sit, exopto. Vetus in commendationibus est formula, ‘commendo quam possum maxime’, brevis, sed multa complectens brevitate ad istum modum fausta; felici ac salutari exoptatione comprehendo quaecunque homo homini exoptare potest. Tu seram atque brevem gratulationem boni, quaeso, consulas et de tua tuorumque valetudine parentem meum per amicos porro pergas certiorem facere. Equidem optaveram apud te Lutetiae hibernare et studia mea ex tuo consilio dirigere, sed quoniam nunc hoc fieri non potuit, spero me sequenti anno ad te venturum et tua praesentia quotidie in unis aedibus, nisi nimis molestus sim, fruiturum, ut tuo doctorumque aliorum virorum familiari colloquio doctior evadam et prudentior. Satias me tenet harum regionum et desiderium ‘Borbonias arces et Gallica regna videndi’.⁴

Hic servitus liberos homines dominio alieno contra naturam subiicit; quum alibi libertate naturali cuique quod libet facere licet, nisi vi aut iure prohibeatur. Interea, dum hic morabor ‘vitamque extrema per omnia ducam’,⁵ ex amicorum consiliis operam dabo, ut generalem historiarum tabulam de imperiorum, regnorum, rerumpublicarum, praecipuorum virorum ortu et incrementis cum geographica locorum cognitione et iuris civilis synopsi ex Wesembecii et Cuiacii Paratitlorum⁶ lectione penitus exploratam habeam. Si quidquam praeterea aliud meis studiis utile iudicaveris, te rogo, ut eius indicium mihi facias.

Serenissimus Britanniarum rex omnibus et singulis civibus interdixit, ne novis politicarum rerum rumoribus se immisceant, sed intra privatos lares et extra de propriis tantum sint solliciti. Princeps e castris sub finem huius mensis exspectatur, qui quum advenerit nos pro parentis liberatione aut relaxatione libellos supplices offeremus; quod toties negatum ut tandem obtineamus, Omnipotens largiatur. Simon Lucae verbi divini pastor etiam Lupistenum advectus et in aerumnis parenti socius est;⁷ extra hos omnes divina

3 Theodorus (Dirck) Modé, die zich op 11 september 1615 als student in de rechten te Leiden had laten inschrijven (Album studiosorum Acad. Lugd. Bat. I, kol. 121). Op 16 december 1622 zou hij trouwen met Machtelt Hogerbeets, de oudste zus van Adriaen; zie no. 778 (dl. II) en M. Ahsmann, Collegia en colleges, Groningen 1990, p. 497.

4 In het begin van zijn Silva ad Franc. Aug. Thuanum, Parijs 1621 (BG no. 137) brengt Grotius in herinnering hoe hij tijdens zijn Franse reis in 1598 vurig naar een ontmoeting met de beroemde Franse historicus Jacques-Auguste de Thou († 1617) had uitgekeken:

Quae pridem in nostris fuerat pars optima votis,
dum florens domus et longe timor omnis ut exsul
Borbonias arces et Gallica regna viderem.

5 Vergilius, Aeneis 3, 315.

6 De Paratitla, korte opmerkingen bij Justinianus' Digesta en Codex, van Jacques Cujas (Cujacius) en vooral van Mathijs van Wesenbeke (Wesenbecius), waren verplichte literatuur voor de toegewijde rechtenstudent (M. Ahsmann, Collegia en colleges, p. 103 en 251).

7 Symon Lucae (Lucasz.) Bijsterus, sinds 1612 predikant te Ingen (Gelderland), in 1619 afgezet als remonstrant (F.A. van Lieburg, Repertorium van Nederlandse hervormde predikanten tot 1816 I, p. 45; Particuliere Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot, I (december 1620 - augustus 1623), p. 231). Bijsterus werd te Loevestein ondergebracht in de kamer waarin Grotius had ‘gelogeerd’; H.C. Rogge, ‘Brieven van R. Hoogerbeets’, in: Kronyk HG 28 (1872), p. 297-300, Hogerbeets aan Johan de Haen, [na 17 oktober 1621].

[p. 190]

bonitate e carcere liberati. Exigua hic spes est pro captivo parente, adeo in dies magis magisque exacerbescunt. Tu vero, vir clarissime, si quid potes - potes certe multum - pro parentis miseri salute impendere perge. Hoc Troes te miseri rogamus⁸ quam possumus maxime; et ad tibi tuisque (ser)viendum erimus cum grato animo semper parati.

Parens et sorores meae⁹ t(e cum) uxore ac liberis salvere iubent; sorores uxori tuae scripsissent si tempus non defuisset. Nos tibi, te Deo Optimo Maximo commendo, qui nobis omnibus quod salutare sit, largiatur.

Datum festinante calamo Leidae, XVI Kalendas Novembres anno aerae christianae 1621.

8 Vgl. Vergilius, Aeneis 1, 524-525.

9 Zie voor de namen van Adriaens zusters Ned. Leeuw 42 (1924), kol. 295-296.

Onderaan de brief staat in een onbekende hand: Inscriptio erat: Viro clarissimo Hugoni Grotio iurisconsulto, commoranti Paris.