Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

7181. 1644 december 5. Van P. Spiring Silvercrona.¹

Mijnheere,

De leste brieven van Hamburg hebben ons niets medegebracht wegen de rencontre die in Schoonen soude voorgevallen sijn, daervan ick u. Exc.^tie voor acht dagen geaviseert hebbe.² Evenwel gelooft men datter min of meer moet aenwesen. Marten Thyssen Anckerhelm heeft met sijne schepen, also vermits den winter niet meer te doen valt, sijnen cours door de Belt nae Gottenburg genomen om vandaer herrewaerts te coomen.³ Den 10 Novembris is den coning van Dennemarcken te Helsingburg gearriveert ende vandaer te Coppenhagen.⁴ Men segt de rijcxraeden aldaer met haeren coning har-

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 13, 156. Niet ondertek. De brief is van de hand van Spirings secretaris Pieter Pels.

2 De wekelijkse brief van 28 november 1644 ontbreekt. Doorgaans maakte de resident voor het nieuws over de Zweedse wapenen gebruik van dezelfde koeriersdiensten als zijn landgenoot Harald Appelboom; vgl. nos. 7168 en 7178.

3 Admiraal Maerten Thijssen Anckarhielm had met 20 schepen van de Zweeds-Hollandse hulpvloot bijgedragen aan de Zweedse overwinning in de Fehmarnbelt (13/23 oktober). Op 19/29 oktober verliet hij de Kielerfjord en bracht zijn eskader door de Grote Belt terug naar de haven van Göteborg (Kernkamp, De sleutels van de Sont, p. 108-109, en ‘Brieven van Louis de Geer’, in BMHG 29(1908), p. 287-288, en Gazette 1644, no. 146, dd. 10 december 1644).

4 Koning Christiaan IV van Denemarken staakte zijn offensief in het zicht van Helsingborg. Op 30 oktober/9 november trok hij zich terug uit de strijd in Skåne (Schonen) (Kong Christian den Fjerdes egenhændige breve V (1641-1644), p. 518-527).

[p. 209]

de woorden te hebben gehad.⁵ Den coning heeft de vaste plaetsen in Schoonen met guarnisoen versien ende het generael commando aen den generael-major Baur daerover gelaeten.⁶ De resterende volckeren sijn alle weder overgescheept nae Zeelant en Fuinen om die eilanden tegens allen inval beset te houden. Den generael Horn blijft sijn hooftquartier te London⁷ houden, ende also hij nu Schoonen ten besten heeft, betreckt 'tselvige met winterquartiren.

Eenige brieven wt Coppenhagen melden dat aldaer groote droefhijt was wegen het overlijden van een groot persoon, andere brieven seggen dat het den oudsten prince Christianus V soude wesen die overleden is.⁸ De troupen van den oversten Helm Wrangel hebben den 15^e Novembris de stad Flensburg neffens het slot sonder schoot verovert ende naederhand noch Hadersleven geoccupeert, ende vandaer nae Coldingen geavanceert⁹ om te dissiperen 4 à 5000 Judlandsche boeren die sich daer gerotteert hebben.¹⁰ Des gemelden Wrangels troepen bestaen in 15 regimenten, te weeten in 144 cornetten, 500 dragonners en twee brigaden te voet. Het eiland Femeren heeft sich met de Sweedsche veraccordeert, geeft in alles 17000 rijcxdaelders.¹¹

Eenige brieven melden dat Gallas soude geslagen ende alle de artillerie en bagage in Sweedsche handen gevallen sijn,¹² waervan wij de seeckerhijt verwachten. Hatzvelt soude sich van de Beyersche - dewelcke aen den Rijn en in Ringau alles bederven - gesejungeert hebben ende met 12 regimenten apart marcheren nae Francken. Of het op Gallas' ontset aengesien is, weet men niet; op welcken vall de vrouwe landgravinne van Hessen mede 2000 peerden en 1000 musquettiers gereed heeft om op Erfort te versenden ende of Hatzvelt in sijn march te incommoderen en te hinderen,¹³ of, soo hij te sterck waare, hun met de Sweedsche hooftarmee te conjungeren.¹⁴ Andere willen seggen dat Gallas geresigneert ende Hatsvelt in sijne plaetse het commando soude aennemen.

Te Munster sijn de Fransche en Spaensche plenipotentiarii volcomentlijck wegen de

5 De Deense rijkshofmeester Corfits Ulfeldt (Ulfelt) (1606-1664) moest zich verantwoorden voor de gebrekkige equipage van de koninklijke oorlogsschepen (DBL XV, p. 137-143, en Oxenst. Skrifter 2. afd., VIII, p. 596).

6 Maarschalk Anders Bille (Bilde) en generaal-majoor Frederick von Bauer brachten in Malmö een vloot van vissersboten bijeen voor de terugkeer van het Deense koninklijke leger naar de eilanden Seeland en Funen (Gazette 1644, no. 149, dd. 17 december 1644).

7 De kwartieren van de Zweedse veldmaarschalk Gustav Karlsson Horn in de omgeving van Åkarp en Lund.

8 Zie no. 7178, n. 7 en 8. Kroonprins Christiaan zou volgens berichten uit Lübeck op sterven liggen.

9 Het leger telde 3 tot 4000 manschappen (Doc. Boh. VII, p. 153 no. 444 en p. 161 no. 473). De Zweedse kolonel Helmut Wrangel vervolgde na de capitulatie van het Deense garnizoen van Flensburg (15 november) zijn expeditie naar de winterkwartieren in Jutland (de route van Gottorf (Schleswig) over Haderslev naar Kolding en de schans van Middelvaart (Middelfart)).

10 De ‘samenrotting’ van Jutlandse boeren bij Kolding (Gazette 1644, no. 147, dd. 10 december 1644, en Oxenst. Skrifter 2. afd., VIII, p. 594).

11 De Zweden hadden het eiland Fehmarn weer onder contributie gebracht. De Gazette 1644, no. 149, dd. 17 december 1644, berichtte: ‘L'Isle de Fémeren s'est accordée avec les Suédois, ausquels les habitans donnent vingt-sept mille richedales’.

12 De keizerlijken van Matthias, graaf Gallas, erkenden met een vlucht naar Maagdenburg hun nederlaag in de uitputtingsoorlog met het leger van de Zweedse opperbevelhebber Lennart Torstensson aan de Saale (Gazette 1644, no. 149, dd. 17 december 1644).

13 Veldmaarschalk Melchior von Hatzfeldt und Gleichen hield zich aan de bevelen van de keizer: ‘Le Général Hasfeld, qui faisoit mine de tirer vers la Franconie, marche du costé de la Thuringe, pour essayer de joindre le Général Galas, et lui donner moyen de pouvoir sortir de son poste’ (Gazette 1644, no. 144, dd. 3 december 1644).

14 De musketiers en ruiters van landgravin Amalia Elisabeth van Hessen-Kassel ontvingen een geleide van het leger van de Zweedse generaal-majoor Hans Christoph, graaf van Königsmarck, naar het front aan de Saale en de Elbe (Gazette 1644, nos. 146, 149 en 153(2), dd. 10, 17 en 31 december 1644).

[p. 210]

volmachten vergleecken¹⁵ ende hebben daerop de Spaensche eenen expressen courier nae Madrid versonden die binnen twee maenden op 't langste met de ratificatie terugge moet coomen.¹⁶ Ondertussen soude men evenwel een begin maacken van de tractaten, waermede de mediatores met den interessenten nu in 't werck sijn ende hoopt men in corten daermede ten einde te coomen.

Ick blijve, mijnheere,

u. Exc.^tie dienstwilligste.

15 Het Munsterse beraad over de ‘emendatio’ van de volmachten. Op 20 november hechtten de keizerlijke, Spaanse en Franse gevolmachtigden hun goedkeuring aan de veranderingen en verbeteringen in de formulieren.

16 De goedgekeurde formulieren moesten in Wenen, Madrid en Parijs omgezet worden in originele akten. De Munsterse bemiddelaars Fabio Chigi en Alvise Contarini gaven de koeriers twee maanden de tijd (20/30 januari 1645) (Meiern, Westphälische Friedens-Handlungen I, p. 280-284 en p. 350-357).

Hage, den 5 Decembris 1644.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 14 Dec. 1644.