Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

6764. 1644 maart 14. Van P. Spiring Silvercrona.¹

Mijnheere,

Voor acht dagen hebbe u. Exc.^tie vermelt² dat monsieur d'Avaux vanhier vertrocken is.³ Servien is wegen sijne indispositie noch hier verbleven. Met haere leste propositiën, gedaen in faveur der papisten, hebben sij seer slechten danck behaelt, also dat de heeren Staten-Generael directa tegens de propositie sonder vertoef geresolveert hebben een scherp mandat tegens de papisten te laeten wtgaen,⁴ ende sich daerenboven bij den coning in Vranckrijck te beclagen over sulck toemoeden, also sulcx het fondament deses

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 13, 139. Niet ondertek. De brief is van de hand van Spirings secretaris Pieter Pels.

2 De brief van 6 maart; zie no. 6750.

3 De Franse gevolmachtigde Claude de Mesmes, graaf van Avaux, verliet Den Haag op 8 maart. Zijn collega Abel Servien wendde een ziekte voor. Hij vertrok pas op 23 maart naar Munster (Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. LV-LVI).

4 Op 3 maart hadden de Staten-Generaal hun Franse onderhandelingspartners een afscheidsaudiëntie aangeboden. De plechtigheid kreeg een verrassende wending toen de graaf van Avaux in zijn adres de aandacht vroeg voor het lot van de katholieken in de Republiek (Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. LIII-LVI, en Aitzema (f^o) II, p. 960-966). De Staten-Generaal beantwoordden diezelfde dag de toespraak met een resolutie waarin een verscherping van de voorgaande plakkaten tegen de ‘paus-gesinde’ werd aangekondigd.

[p. 231]

staats was schuddende. Men segt dat d'Avaux sulcx sonder ordre gedaen heeft,⁵ gelijck Servien selfs bekennen soude dat het in haere instructie niet begrepen staet.⁶

De Dennemarckse saacke wil men aen de provintiën laeten coomen, haere resolutiën daerover te vernemen, 'twelck op een lang traisneren sal wtloopen.⁷ Met des crijgs preparatoriën⁸ is het alhier noch gans stille ende weinig apparentie dat iet sonderlings dit jaar sal voorgenomen werden. Sijn Hoocheit is een tijtlang aen 't podagra gelegen,⁹ maer nu aen de beterhand.

Wat wij van de armeën hebben gelieft u. Exc.^tie per bijgaende te sien.¹⁰ Weinig veranderinge is tsedert mijnen lesten voorgevallen. Den general Torstenson heeft sijn hooftquartier noch te Hadersleven, sijnde wat onpasselijck.¹¹ Den coning van Dennemarcken hout sich te Fuinen om in alles te versien;¹² equippeert sterck te water, doch heeft groot gebreck aen bootsvolck.

Ick blijve, mijnheere,

u. Exc.^tie dienstwilligste.

5 Deze interventie was niet voorzien in de instructie die de Franse gevolmachtigden op 30 september 1643 in ontvangst hadden genomen (Acta pacis Westphalicae; Instruktionen, p. 139-149).

6 De tweede Franse gevolmachtigde Abel Servien distantieerde zich van de uitspraken van zijn collega. Desondanks stelde kardinaal Jules Mazarin ook hem verantwoordelijk voor dit initiatief (Lettres Mazarin I, p. 656 en p. 683-684, en Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. 102, p. 113 en p. 150-153).

7 De Staten-Generaal en de Staten van Holland bogen zich over het vraagstuk ‘hoe den Staat sig sal hebben te draagen in de ongeleegentheid, ontstaan tussen de kronen van Sweden en Denemarken’. Een besluit stelden zij uit totdat een advies binnenkwam van een commissie die zich zou belasten met een zorgvuldige bestudering van de inhoud van het Zweeds-Staats verdrag van 1/11 september 1640 (Res. SH, dd. 11 maart 1644, en Kernkamp, De sleutels van de Sont, p. 45-50).

8 Tegen 1 april zouden de compagnieën van het Staatse leger voltallig moeten zijn (Het Staatsche leger IV, p. 140).

9 De middelen van de Poolse wonderdokter Andreas Cnöffel waren uitgewerkt; zie no. 6191 (dl. XIV). Frederik Hendrik kon momenteel moeilijk staan, zitten en liggen (Briefw. C. Huygens III, p. 477).

10 De berichten ontbreken.

11 In zijn hoofdkwartier te Haderslev herstelde de Zweedse opperbevelhebber Lennart Torstensson van een zware jichtaanval. Desondanks bleef hij betrokken bij de voorbereiding van de oversteek over de Kleine Belt naar het eiland Funen.

12 Koning Christiaan IV had zijn bezoek aan de verdedigingslinies op het eiland Funen afgesloten. Eind februari keerde hij naar Kopenhagen terug.

Den 14 Martii 1644.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 22 Martii.