Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6354. 1643 augustus 8. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Theodonisvillae deditio brevi speratur.² Munitis bene castris, capto vallo exteriore, dispositis machinis, XXVIII Iunii captum est lunatum in ipsa fossa munimentum. Inter id munimentum et propugnacula aggeris, quo oppidum cingitur, pedes intererant CXX. Eos transiere Galli, cepere quod proximum erat propugnaculum, cuniculos egere sub ipsum aggerem. Dux Anguianus post Rocroianum proelium et adeptum filium marem, tertiam hanc intra exiguum temporis spatium felicitatem, ut spes est, consequetur, magno cum ipsius, Galliae et reginae regentis decore.³

Scripsit rex Hispaniae ad sororem reginam regentem Galliae;⁴ eas literas regina mihi ostendi iusserat, sed nondum eas vidi. Legati ad pacis colloquia ituri Davausius et Chavig-

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 154; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 320 no. 492. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 94. Zie voor een andere overlevering van de brieftekst, Grotius' brief aan Johan Oxenstierna (no. 6355).

2 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' brieven aan Nicolaes van Reigersberch dd. 8 augustus 1643 (nos. 6352 en 6353).

3 Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, was sinds de slag bij Rocroi (18-19 mei) en de aanvang van de belegering van Thionville (18 juni) geen dag afwezig geweest van het front. Zijn pasgeboren zoon Henri-Jules aanschouwde hij pas in september.

4 De Spaanse gevolmachtigde don Diego de Saavedra y Fajardo had tijdens zijn doortocht door Parijs een boodschap van zijn koning aan de regentesse achtergelaten (Archivo de Simancas, Catálogo IV, Secretaría de Estado; Negociaciones con Francia I, p. 204).

[p. 455]

niacus maiorem sibi comitatum comparant quam velit, qui eos secuturus creditur, dux Longovillanus.⁵ Habebunt XII viros nobiles, pueros nobiles totidem, cursores totidem. Moras nectunt et hi et Hispani. Utrique enim post alteros advenire vellent, quod ostendit Melonis ad principem Arausionensem epistola.⁶

Civitatis Colmariensis, cui pacta per Ossenvillium non recte servantur, negotium commendavi res hic administrantibus.⁷ Ii promittunt facturos se, ne quid restet querelarum. Rex Daniae scripsit ad imperatorem et principes Germanos valde se cupere ut Palatina res tractetur in colloquio communi de pace.⁸ Qui hic autem est residens Angliae velit hinc literas scribi ad regem, ostensuras idem hic desiderari. Francofurti adhuc Austriaci et Bavarici nituntur evertere id quod maiori parti visum fuerat de mittendis electorum, principum, civitatum legatis ad colloquii loca. Wurtenbergici quas sperabant opimiores pro se conditiones non obtinent. Bavarici libellum vulgant contra scriptum legati domini Roi. Metuunt caesariani ne Hassici loca ad Moenum aliqua occupent. Marescallus Guebrianus creditur exspectare, dum capta sit Theodonisvilla, ut Bavariam aggrediatur, cum qua minus iam commercii habet Gallia, unde et electoris titulo Palatinum salutat, mandatumque habent Davausius et Chavigniacus agendi Hagae cum eo electore, ut foedus cum Gallia ineat belli et arcendi et inferendi. Quorum illud Palatinus non recusabit, hoc vero defugiet, ut pugnans cum Imperii legibus electorumque officio. Idem legati iidem poscent a Batavis, quos et ipsos puto non nisi ex parte assensuros. Bavaro Ratisbonae militem scribere permissum non est.

In Anglia rex et regina mutuis conspectibus redditi sunt, obtigeruntque eis duo proelia felicia et in Cantio populorum pro ipsis motus.⁹ At parlamentarii rebus suis malis remedia periculosa quaerentes Scotos advocant iisque pro stipendio promittunt bona pontificiorum mancipii iure. Verum in Scotia ipsa non desunt nobiles, qui regi magis quam plebeiae potentiae faveant. Quodsi ea spes fallit parlamentarios, creditur recto rex iturus Londinium.

Dux Carolus adhuc non longe ab Uberlinga est duabus leucis a Guebriano. Dicitur autem Guebrianus damni aliquid accepisse. Motta autem in Lotharingia exemta obsidio, et ab eius castelli praefecto imperatum ne quid hostile in Gallos coeptetur. Motta Odincurtius in Arragonia loca capere dicitur. Ingolismensis dux ad Peronam est. Buquoius ex Bononiensi agro abiit. Beckius in Lucemburgico est. Dux Guisius opimos reditus ecclesias-

5 Het grote gevolg dat de Franse gevolmachtigden Claude de Mesmes, graaf van Avaux, en Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, zich hadden aangemeten, zou later voor Henri d'Orléans, hertog van Longueville, aanleiding zijn om zijn staf in Munster uit te laten groeien tot 50 ‘gentilshommes’; vgl. Briefw. C. Huygens III, p. 414.

6 Op de 13^de juli had de gouverneur van de Zuidelijke Nederlanden don Francisco de Melo voor het verkrijgen van Staatse paspoorten de bemiddeling van Frederik Hendrik ingeroepen. Diens hoffelijke steun aan het verzoek werd vier dagen later door een bode uit het Staatse legerkamp te Assenede aan het Spaanse hoofdkwartier in Gent medegedeeld (Aitzema, Verhael van de Nederlantsche Vreede-Handeling, p. 450, en Poelhekke, De Vrede van Munster, p. 120 en p. 166-169).

7 Het stadsbestuur van Colmar had in een brief van 8 juli (no. 6309) zijn beklag gedaan over het garnizoen dat Paul Le Prévost, baron van Oysonville, Frans gouverneur van Breisach, in de stad had gelegd; zie ook no. 5880 (dl. XIII), en Lettres Mazarin I, p. 286-287.

8 Christiaan IV van Denemarken herinnerde de keizer en de keurvorsten aan de in het preliminair vredesverdrag van Hamburg gedane belofte tot afgifte van vrijgeleidebrieven aan een Paltsische delegatie; vgl. Kong Christian den Fjerdes egenhœndige breve V (1641-1644), p. 335. Zijn missive werd op 18 juli door de keizer beantwoord met de aankondiging dat de Regensburgs-Weense besprekingen over de kwestie van de Palts op 17 oktober te Wenen hervat zouden worden (Acta pacis Westphalicae; Die kaiserlichen Korrespondenzen I, p. 28 en p. 38; Dickmann, Der Westfälische Frieden, p. 378, en Meiern, Westphälische Friedens-Handlungen I, p. 31-32).

9 De inwoners van Kent protesteerden tegen het afleggen van de eed die het Parlement hun had opgelegd na ‘The King's Proclamation forbidding obedience to the Parliament, and for calling the members to him at Oxford’ van 26 juni/6 juli 1643 (CSP Ven. 1642-1643, p. 294 en p. 305-306).

[p. 456]

ticos in fratrem transferre velit. Sarcinae eius, quam ille in Brabandia duxerat, comitissae Bossuiae, cum in Galliam advenissent, ad Batavos remissae sunt. Praefecturam Aquitaniae recepit Espernonius, ut a parlamento absolutus. Rex Hispaniae est Pompeiopoli. Dissidia hic inter matronas principes viros in partes trahunt. Imperium maris retinere avet Bressaeus, qui nunc dux Fronsacensis dicitur; ambiunt idem Vendocinensis et Harcurtius.

Deus, excellentissime et illustrissime domine, det reginae, regno et Sublimitati tuae orbique christiano cuncta felicia,

tuae Sublimitatis cultor devotissimus,
H. Grotius.

Lutetiae, XX[I]X Iulii/VIII Augusti 1643.

Ad Theodonisvillam dum in propugnaculo ex parte tantum insesso longius procedere volunt Galli, vulnerati ibi sunt multi. Marchio Jevrius autem ex cuniculo male dissiliente interiit. Sed et praefectus Theodonisvillae interiisse dicitur. Melo et Beckius aliquid adhuc pro oppido tentare cupiunt, quam ob causam duci Anguiano se iungit Incolismensis. Motta Odincurtius rebellantibus Ribargorthanis retro tractus fuit. Pontificis milites Bassignanum ab Ethrusco recuperarunt. Veneti oram maritimam ab Ancona ad Padi ostia populantur. Habet pontifex XVIII millia in armis, foederati contra eum XXV millia. Harcurtius erit primus scutifer regis et praeter eius officii commoda habebit reditum XXX millium francicorum et promissum praefecturae quae primo vacatura est. Imperium maris creditur habiturus Vindocinensis et Fronsacus compensationem accepturus. Feminarum lis composita est. Guebrianus Maredorfiam, Buchornum et alia ad Uberlingam non magni momenti loca cepit. Regina Angliae in itinere Bortonum¹⁰ cepit. Inter Gallos et Lotharingos tam in Lotharingia quam in Burgundia cessant hostilia omnia.

Desiderat aula ut cum huc scribuntur e Suedia literae, scribantur binae, alterae ad regem, alterae ad reginam regentem.¹¹

10 De stad Burton upon Trent (Briefw. C. Huygens III, p. 424-426).

11 Aan deze wens van de Franse regering had de Zweedse kanselarij voldaan in de condoleantiebrieven van 20 juni 1643 (no. 6274). In de nieuwsbrief aan Johan Oxenstierna ontbreekt deze opmerking.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Obsidionem Villae Theodonis a duce Anguiano non sine successu et gloria geri narrat. De apparatu legatorum ad pacem, eorumque mandatis. Miscellanea nova.