Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5977. 1642 november 29. Aan [P. Spiring Silvercrona].¹

Den coninck heeft wechgesonden Treville ende enighe andere van sijne guardes die suspect waren aen den cardinael ende den cardinael toeghelaten sijne guardes in de poort ende in het huys te houden, ooc wanneer den coninc daerin compt.² Aen 's coninx broeder sijn benomen de guardes, ooc de chevaux légers, is belast sich te houden te Chambourg³ en sich te contenteren met hondertduisent croonen 's jaers, sonder sich met eenighe saecken, ooc met de voochdije van sijne dochter te bemoijen.⁴ Men verwacht hier het lichaem van de coninginne-moeder, alsoo het paspoort bij den keyser is gegheven.⁵

Den hertoch van Bouillion is belast van Roussy te gaen nae Turaine.⁶ Hertoch Carel blijft te Worms.⁷ Men segt hier dat Leganes sal moeten terugghetrecken in Spaigne⁸ om de vrese

1 Het origineel dat vermoedelijk weer een copie is van een niet teruggevonden nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 29 november 1642 is verloren. Copie (zonder adres en ondertekening), afkomstig uit de briefwisseling van Grotius met P. Spiring Silvercrona, aanwezig te Stockholm, RA, E 1014 (bijlage bij een brief van P. Spiring Silvercrona aan J. Oxenstierna dd. 9 december 1642). Het eerste fragment van deze nieuwsbrief wordt geciteerd in Brandt-Cattenb., Leven II, p. 318.

2 Richelieu voelde zich bedreigd door leden van de koninklijke lijfgarde; vgl. Lettres Richelieu VI, p. 917 n. Vóór alles eiste hij het ontslag van commandant Armand-Jean de Peyre, graaf van Troisvilles (Tréville). Na lange aarzeling willigde de koning dit verzoek in (Lettres Richelieu VII, p. 181; Tallemant des Réaux I, p. 286-288 en p. 956-957).

3 Ook in de zaak van Gaston d'Orléans gaf Lodewijk XIII toe aan de verlangens van de kardinaal. Op 1 december onthief de koning zijn broer van alle administratieve taken (Mémoires de Montglat I, p. 396). In plaats van Chambord kreeg Gaston van Orléans het kasteel van Blois als verblijfplaats toegewezen.

4 Anne-Marie-Louise (‘la Grande Mademoiselle’), hertogin van Montpensier.

5 In de Gazette 1642, no. 153, dd. 29 november 1642, verscheen het bericht dat Gautier de Pénis (Peny) van de keizer toestemming had gekregen om de overledene van haar Keulse sterfhuis over te brengen naar Saint-Denis.

6 Het burggraafschap van Turenne (Limousin) was oud familiebezit van de familie De La Tour d'Auvergne.

7 Worms, het winterverblijf van hertog Karel IV van Lotharingen.

8 De Spaanse bevelhebber Diego Felipe de Guzmán, markies van Leganés, kreeg na zijn grote nederlaag bij Lérida op 7 oktober alleen nog maar onaangename opdrachten van zijn superieuren.

[p. 545]

die men daer heeft voor revolte, ghelijck men oock meent dat revolten souden onstaen sijn in West-Indië.

De Françoysen in Italië hebbende een groot convoy becomen en de Spaignaerden gheslagen die dat wilden beletten, hoopen het casteel van Tortona haest te becomen door myne en baterie.⁹

Den hertoch van Parma hadde door persuasie van sijne vrienden het leger ghetrocken uyt het ghebiet van den paus door hoope van vrede, maer nu hooren wij dat de apparenti[e] van de vreede terugghegaet, waervan de schuldt aen de cardinaelen Barbaryns werdt ghegheven.¹⁰

Den hertoch van Beyeren is vervaert en arbeyt tot de paix.¹¹ Eenig coninx volck vanhier gaen nae den conenck van Enghelant sonder last van den coninck alhier.

De Françoysen hebben den laetsten October den Spangnaerden in Catologne afghenomen 300 carren, 200 muilen met vivres en andere behouften, verjaecht ende ten deele gevangen hebbende de soldaten die al hetselve leiden.¹² Den governeur van Hohentwiel heeft in 't velt twaelfhondert man van de sijnen ende van degenen die hem Erlach ende Ossonville heeft bijgevoecht.¹³

9 Het nieuws van de verovering van de vesting drong pas enkele weken later door. Op 13 december berichtte de Gazette 1642, no. 159, dat de Spanjaarden de strijd om het behoud van Tortona (4 oktober - 25 november) hadden opgegeven.

10 Aanvang november werkten Frankrijk, Venetië, de groothertog van Toscane en de hertog van Modena aan de heropening van de onderhandelingen in het conflict tussen paus en hertog van Parma over het hertogdom van Castro. De onderhandelingen mislukten, niet in het minst door het felle optreden van de Franse ambassadeur Hugues de Lyonne tegen de Spaansgezinde kardinalen Barberini (Lettres Mazarin I, p. 10-16; Pastor, Gesch. Päpste XIII 2, p. 872).

11 Het was niet de eerste keer dat gesproken werd van een Frans-Beierse toenadering; vgl. no. 5586. Voor de geruchten over nieuwe besprekingen, zie Doc. Boh. VI, p. 448 no. 1371.

12 In de Gazette 1642, no. 150, werd de gelukkige actie van Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt nabij Torres de Segre (ten zuiden van Lérida) afgeschilderd als de Franse tegenhanger van het Zweedse succes bij Breitenfeld.

13 Gouverneur Konrad Widerholdt van Hohentwiel verzamelde 1200 man om zich heen. Onder hen bevonden zich manschappen die Johann Ludwig van Erlach en Paul Le Prévost, baron van Oysonville, gouverneurs van Breisach, hem ter beschikking hadden gesteld (Gazette 1642, no. 153, dd. 29 november 1642).

Bovenaan de copie staat: Paris, den 29 November 1642.