Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5934. 1642 oktober 24. Van G.J. Vossius.¹

Illustrissime domine,

Qui hasce literas offert, est Joannes Duns, natione Danus,² iuvenis eruditus, ingenio et iudicio bonus, pietate et industria nulli secundus. Sesquiannum me docentem hic audivit ac privatim saepius collocutus; eoque notior mihi et meis, quia in vicinia habitavit. Augustanam amplecti confessionem vix necesse habeo dicere, cum Danum dixerim. Literas ad Excellentiam tuam non alio fine petiit quam ut videndi et alloquendi, vel potius audiendi hoc orbis oraculum honestior faciliorque occasio daretur.

1 Hs. Amsterdam, UB, 30Av, nr. 3. Eigenh. oorspr. Copie te Oxford, Bodleian Library, Rawl. letters 84 C, f. 186. Gedrukt Vossii Epist., p. 453 no. 463; Vossii Op. Epist., p. 338, no. 631; Epist. eccl., p. 821 no. 575. Facsimile in: J.P. Houtman, Facsimilé's van onuitgegevene brieven en andere belangrijke stukken van beroemde mannen, 5^e afl. no. 4.

2 Op 6 oktober 1643 liet ‘Johannes Petri Duns Randerhusiensis Danus’ zich inschrijven in de registers van de Germaanse natie van de Universiteit van Orléans (Orléans, Archives Dép. du Loiret, D 219).

[p. 492]

Itidem ante mensem unum alterum clarissimi collegae mei Barlaei filius,³ patri cognominis, postularat a me aliquid literarum, sed eapse hora, qua abeundum illi ac mox etiam mihi publice docendum foret. Spem feceram epistolae Brilam mittendae, priusquam navim Gallicanam conscenderet, sed partim me promissi oblivio cepit, partim alia impedierunt. In his cogitationes de Matthaei mei connubio.⁴ Eius gratia ante tres hebdomades Leovardiam abii. Ac post dies sex, septem, denuo σὺν θεῷ proficiscar, ut praesentia mea nuptias condecorem. Pater sponsae est iurisconsultus ac Leovardiensis reipublicae consiliarius et scabinus. Mater filia Verrutii, syndici dum viveret Groningensis, ac soror eius quae nupserat Schonbergio, reipublicae Groninganae nomine in collegio Ordinum Generalium delegato.⁵

Vedelius, theologiae apud Franekeranos professor, dum in Frisia sum, fatis concessit.⁶ Moribundum cruciabat quod terris eriperetur, priusquam potuisset Revio et Triglandio respondere.⁷ Horum uterque acerbe satis scripsit adversus scriptum eius de Constantini episcopatu, quo magistratus iura circa res ecclesiae defendit. Collegae defuncti mihi Franekerae aiebant fortasse responsum sic etiam edendum, sed deletis quae ut par pari redderet hostimentum virulentius chartis illevisset adversus Revium. Est is Revius, ut me alias scripsisse arbitror, regens Collegii Theologici, quo in munere Festo Hommio successit.⁸ Vedelii mors collegae Barlaeo flebilis non erit. A nemine enim horribilius fuit tractatus quam isto.⁹

Prodit nunc etiam liber Mareschii, Sylvaeducensis professoris, adversus Voetium, qui prius thesibus in Ultraiectina academia disputatis accusarat Sylvaeducenses proceres idololatriae, quod ex reformatis plerique adscribi voluissent in sodalitatem Beatae Mariae.¹⁰ Quod tamen factum erat, ut vis eius collegii, quae magna, infringeretur nostrorum consortio. Noluere nostri aperte esse periuri; illudere maluerunt. Artificium nostrorum nescio an sis probaturus, ubi Mareschiana videris. Fortasse satius fuisset ista non in apertum proferri. Nunc ne proceres Sylvaeducenses, in quibus et illustrissimus Brederodius, idololatriae sint suspecti, omnibus

3 Caspar Barlaeus junior (1619-1673) bracht Vossius begin september op de hoogte van zijn reis. Eind september bevond hij zich in Orléans waar hem enkele dagen later de graad van ‘doctor utriusque iuris’ werd verleend (F.F. Blok, Caspar Barlaeus, p. 101).

4 Vossius' zoon Matthaeus zou op 22 november te Leeuwarden in het huwelijk treden met Johanna de Veno, dochter van de jurist Johannes de Veno en Aeltje Verrutius (Rademaker, Life and Work of G.J. Vossius, p. 339-340 en p. 442).

5 Hieronymus Verrutius (1546-1601), syndicus van de Ommelanden (NNBW III, kol. 1297-1298). Diens schoonzoon Wolter van Schonenborch († 1671), afgevaardigde ter Staten-Generaal, werd in 1645 president van de raad van Brazilië (Briefw. C. Huygens IV, p. 180).

6 De Franeker hoogleraar Nicolaus Vedelius was op 26 september overleden. Zijn studie De episcopatu Constantini Magni seu de potestate magistratuum reformatorum circa res ecclesiasticas dissertatio repetita, Franeker 1642, werd bekritiseerd door de orthodoxe theologen Jacob Trigland en Jacobus Revius.

7 Revius uitte zijn kritiek in een Examen dissertationis domini N. Vedelii de episcopatu Constantini magni, Amsterdam 1642. Eveneens te Amsterdam verscheen Triglands Dissertatio theologica de civili et ecclesiastica potestate ... occasione libelli Vedeliani ‘De episcopatu Constantini magni’ (Rogge, Bibliotheek der contra-remonstrantsche en gereformeerde geschriften, stuk II, afd. II, p. 36, 59 en p. 81).

8 De Deventer predikant Jacobus Revius had inmiddels de plaats van de in juli overleden Festus Hommius in het Leidse Statencollege overgenomen.

9 Tegen Barlaeus' Epigramma, in problemata clarissimi viri Manassis Ben-Israel, de creatione, Amsterdam 1635, schreef Nicolaus Vedelius in 1636 en in 1637 twee felle aanvallen: Casparis Barlaei Epigramma in problemata Manassis Ben-Israel cum analysi et brevibus notis quibus perspicue et solide ex verbo Dei deciditur en vervolgens zijn De Deo synagoge libri duo contra Casparem Barlaeum (L.D. Petit, Bibliographische lijst der werken van de Leidsche hoogleeraren, p. 207-208).

10 De Defensio pietatis et synceritatis optimatum Sylvae-ducensium in negotio sodalitatis quae a B. Virgine nomen habet, testibus veritate et charitate, per Samuelem Maresium..., 's Hertogenbosch 1642.

[p. 493]

sipariis deductis paene nudam Venerem cum suo Marte solis instar ostendit. Sed de isto malim ubi Mareschiana videris tuum cognoscere iudicium,¹¹

Excellentiae tuae obstrictissimus,
G.Jo. Vossius.

11 In een disputatio had de Utrechtse hoogleraar Gisbertus Voetius de afgelopen zomer de kwestie van de toetreding van calvinisten tot de Bossche Lieve-Vrouwe-broederschap aan de orde gesteld. Zijn afkeurende woorden vielen niet in de smaak van de betrokkenen onder wie de stadsgouverneur Johan Wolfert van Brederode. In opdracht van hen vervaardigde de predikant-hoogleraar Samuel Desmarets (Maresius) in augustus de hier aangekondigde Defensio (D. Nauta, S. Maresius, p. 172-183).

Amstelodami, 1642, XXIV Octobris. Τάχιστα.

Adres: Illustrissimo viro atque incomparabili domino Hugoni Grotio, serenissimae reginae et regni Suecici ad regem christianissimum legato, Lutetiam Parisiorum.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 29 Nov.

En in dorso: 24 Oct. 1642 Vossius.

Opschrift in de copie te Oxford: Hugo[ni] Grotio, legato Suecico. Lutetiam Parisiorum.

En in de Epist. eccl.: Ger. Joh. Vossius Hugoni Grotio S.P.

En in de Vossii Epist.: Hugoni Grotio, legato Suecico. Parisios.