Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 425]

5880. 1642 september 12. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Cardinalis Lugduni nunc est.² Creditur inde iturus ad aquas Borbonias sanitatis quaerendae causa. Frater regius Villae Francae est, ibi per octo horas cum eo solo fuit Franciae cancellarius et quae ab illo intelligere potuit perscripsit omnia, quae deinde praelecta coram testibus frater regius signavit. Tam frater regis, quam dux Bulionius, qui Lugduni auditus est, multa dixere quae causam Thuani onerant ac amicos eius sollicitos reddunt. Auditi sunt et Thuanus et Cinqmarcius credunturque selecti ex tribus parlamentis, Aquensi, Tolosano et Gratianopolitano, et ex regis consilio sanctiore iudices brevi de captis omnibus pronuntiaturi. An vero rex indulgentia circa eos usurus sit, incertum est. De Sedano haec proponuntur: ut dux urbem regi det sub permutatione aliqua aut ut praesidium ibi rex habeat aut ut fratri ducis Bulionii, vicecomiti Turenae, mandetur urbis custodia. Dux Beaufortius, ducis Vindocinensis filius, cum intelligeret mitti equites ad praecludendos sibi exitus, e Gallia evasit in Angliam, ut creditur.³

Perpinianum putatur iam in Gallorum esse potestate. Dies enim cessit, intra quem dedi urbs cum arce debuit ni auxilium appareret, quod non apparuisse hic pro certo habetur. Rex Hispaniae adhuc Caesaraugustae est cum exercitu. Alius exercitus Taragonae sub marchione Taracossa, quaedam praeterea copiae Rosis. Motta vero Odincurtius inter Taragonam et Perpinianum medium se interposuit.

Dicitur sub finem huius mensis papa producturus exercitum grandem adversus Parmensem, qui plus decem millibus non habet. Halerius nuper cum ab obsidione Mottae per ducem Carolum coactus fuit abscedere, peditatus aliquid amisit et sarcinas. Comes Fontanus et baro Ledae videntur se cum Melone velle coniungere. Rex vero ut propior sit Sedano, putatur a Monticellis ire ad Castellum Theoderici.

Magno cum gaudio hic accipitur fama successuum Conigmarcii, qui capta Northusa Misniam, Thuringiam, Franconiam dicitur sub sua tributa redigere.

Mauritius et Rupertus principes Palatini ad regem Britanniarum venere cum bellicis ducibus quibusdam.⁴ Congressisque regiis et parlamentariis coepit Anglia imbui civili sanguine. Comitatus Herefordiae scriptum edidit pro rege contra parlamentarios.⁵ Rex Galliae legatum suum ex Anglia revocat. Parlamentarii mittere ad Batavos volunt questum, quod inde pecunia et arma regi Angliae subministrentur.

Legatus qui hic est ex Portugallia neque Latine loquitur neque Gallice, sed suo sermone, nec cum quopiam agit nisi per interpretem, quod alii nec satis honorificum sibi nec satis tutum putant.⁶

H. Grotius.

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 98; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 227 no. 445. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 198.

2 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 12 september 1642 (no. 5879).

3 Door naar het buitenland uit te wijken onttrok François de Beaufort, zoon van César de Bourbon, hertog van Vendôme, zich aan het verzoek van de koning om opheldering te verschaffen in de zaak van de samenzwering tegen Richelieu.

4 Begeleid door een Hollands konvooi waren de prinsen Ruprecht en Moritz van de Palts de Noordzee overgestoken.

5 De tekst van A declaration of the County of Hereford to maintain the protestant religion, the King's just power, the laws of the land, the liberty of the subject was in juli opgesteld (Catalogue of the pamphlets collected by George Thomason I, p. 143).

6 Bij zijn officiële entree in Parijs had de nieuwe Portugese ambassadeur Vasco Luís da Gama, graaf van Vidigueira, geen goede indruk op Grotius gemaakt; vgl. no. 5841.

Lutetiae, II/XII Septembris 1642.

Rex Portugalliae in mare immisit naves octodecim. Regi Persidis mortuo successisse audimus filium XII annorum. Angli milites regii a parlamentariis quatuor in locis male sunt habiti.

[p. 426]

Transilvaniae principis filio Turca successionem principatus permisit. Colmarienses vehementer apud me queruntur, ab Ossenvillio omnes pactorum partes infringi.⁷

7 In de afgelopen winter hadden de steden Straatsburg en Colmar tevergeefs geprobeerd een einde te maken aan het eigenmachtig optreden van de Franse garnizoenssoldaten in de Elzas; vgl. nos. 5594 en 5601. Als eerst verantwoordelijke voor de overlast wezen de twee steden Paul Le Prévost, baron van Oysonville, Frans gouverneur van Breisach, aan (Der dreissigjährige Krieg im Elsass III, p. 402-406).

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Regis frater a magno regni cancellario examinatus; item Bulionius Lugduni. Quae de custodia Sedani ipsi proposita. Beaufortius in Angliam profugit. Hispanica. Italica. Belgica. Anglica. Portugallicus legatus non nisi vernaculo sermone utitur.