Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5875. 1642 september 6. Van G.J. Vossius.¹

Illustrissime domine,

Qui hasce ad Excellentiam tuam defert literas, Beuningius est,² patria Amstelodamensis, iuvenis elegantis ingenii, moribus optimis, variae eruditionis non minus quam iuris sui curiosus, ut merito haec urbs de eo habeat sibi magnum aliquid polliceri. Patrem habet superstitem, urbis senatorem. Mater est soror consularis Alberti Conradi Beurgii, qui nunc Hagae agit in Ordinum delegatorum Collegio. Avus is Beuningius fuit qui ante annos sex, septem, consulatu gesto magna cum laude excessit. Is iuvenis³ cum Excellentiae tuae cuperet commendari literis meis, parui lubens eoque lubentius, quia scirem non ingrata esse Excellentiae tuae alloquia eorum qui virtutis via ad decus grassantur atque iis nati sunt, qui rempublicam hic sustinent et illustre nomen tuum amant ac colunt.

Bellum puritanicum hic multos habet sollicitos.⁴ Ecclesiastas quo affectus trahat, non obscure ex precibus publicis cognoscere est: horum aliqui non dubitant Deum exposcere, ut bene coeptum reformationis opus feliciter procedat, regisque ut emolliatur animus. Quae etsi commodam mentem capiunt, tamen satis est apertum, haud aliud exoptare, quam ut rex inani titulo sit contentus ac novellitas doctrinae de antiquitate triumphet. Sed unum est in quo non satis conveniat illis qui se episcopis opponunt. Multi omnem regendae ecclesiae potestatem penes presbyterale collegium esse volunt. Alii vero aiunt hoc iugum gravius esse episcopali. Quare contendunt singulis id committendum ecclesiastis, ut secundum Dei verbum populum doceant et gubernent, atque hi ab episcopalibus et presbyteralibus - sicuti vocant - distincti independentes nuncupantur. Pimius, cuius magna adeo in parlemento est auctoritas, prioris esse sententiae dicitur, sed multi hac parte ei adversantur qui caetera convenire videntur. Estque plurimorum id iudicium, utcunque infracta omni regis potestate et abolito episcopatu geminum agerent triumphum, eos inter sese mox commissum iri, quia multi non a presbyterii potestate minus quam episcoporum abhorreant.

1 Tekst naar copie Oxford, Bodleian Library, Rawl. letters 84 C, f. 184. Gedrukt Vossii Epist., p. 453 no. 462; Vossii Op. Epist., p. 336 no. 627. De brief is ook opgenomen in de Epist. eccl., p. 820 no. 573.

2 Coenraed van Beuningen (1622-1693), zoon van Dirck Geurtsz. van Beuningen (1580-1648), koopman en reder te Amsterdam, uit diens huwelijk met Catharina, zuster van de aan Grotius bekende Albert Coenraetsz. Burgh (vgl. no. 5737). In de eerste helft van de zestiende eeuw had een tak van de Nijmeegse familie van Beuningen zich te Amsterdam gevestigd. De grootvader van de jonge Coenraed, Geurt Dirckz. van Beuningen (1565-1633), begon als zuivelhandelaar in de Kalverstraat en bereikte uiteindelijk in zijn woonplaats de positie van burgemeester (Elias, De Vroedschap I, p. 340-346, p. 512-514; Schutte, Repertorium I, p. 104-107).

3 De twintigjarige Coenraed van Beuningen, die in 1639 als letterenstudent werd ingeschreven aan de Leidse universiteit, bezocht in 1642 Orléans en Parijs. Van Grotius ontving hij de uitnodiging om voor hem secretariaatswerkzaamheden te verrichten. In die gedenkwaardige maanden legde hij de grondslagen voor zijn latere diplomatieke carrière (M.A.M. Franken, Coenraad van Beuningen's politieke en diplomatieke aktiviteiten in de jaren 1667-1684, Groningen 1966).

4 Vossius, sinds 1629 kanunnik van de kathedrale kerk van Canterbury, was een overtuigd episcopalist, derhalve ging zijn sympathie niet uit naar het presbyteriaanse standpunt van het Lagerhuislid John Pym (Rademaker, Life and Work of G.J. Vossuis, p. 284-290).

[p. 419]

Ulterius procederem in scribendo, nisi cogitarem tarde admodum fore, quod has literas recipies. Novi enim quomodo proficiscantur iuvenes qui exteras petunt regiones.

Vale, illustrissime domine, ac diutissime orbis bono supersis. Dominae coniugi plurimam dic salutem, necnon liberis,

Excellentiae tuae cultor devotissimus,
G.J. [Vossius].

Amstelodami, 1642, postridie Nonas Septembris.

Opschrift in de copie te Oxford en in de Vossii Epist.: Hugoni Grotio, legato Suecico. Lutetiam.

Bovenaan de brief in de uitgave der Epist. eccl.: Ger. Joh. Vossius Hugoni Grotio S.P.