Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5598. 1642 februari 10. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Dissertationem de origine gentium Americanarum² ad Blavium mittam, ut, si quid ipse super ea re monendum habeat, moneat, sin minus, editionem maturet. Monueram eum nuper

1 Hs. Den Haag, KB, coll. Cornets de Groot iv 13, bb. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5582, beantw. d. no. 5612.

2 BG no. 726; de kopij werd dezelfde week nog naar de uitgever Blaeu verstuurd.

[p. 84]

de mittendo Panegyrico Barlaei,³ quod, quia ipse ad te misit, eum ista cura exsolvam. In Stridenii⁴ causa si quid in posterum agatur, faciam te certiorem. Epitaphium tuum⁵ in mentem mihi revocavit illud senioris Debyaei:⁶

Est aliquis qui, cum se dulcia vendere dicat

Mella, dat emtori virus et arsenicum.

De editione eorum, quae privatim te concernunt,⁷ non dissentio. Caeterum, ut me Stridenio⁸ et Delfensibus, imprimis Dusseno avunculo⁹ - quibus eam minus gratam fore iudico, quia ipsi inibi nominabuntur - , excusare possim, rogo per alium eam rem curari iubeas. Ego exempla eorum, quae penes me sunt, vel tibi mittam vel alii tradam ubi iusseris. De Iure belli et pacis¹⁰ necdum quicquam intelligo. Vereor Blavium aegre laturum, quod tua in Vetus Testamentum¹¹ non sit impressurus quodque Annotata ad Cassandrum cum annexis a se iam praelo subiecta praeceperint alii.¹²

Rogavit me dominus Utenbogardus,¹³ ut ex te quaererem, quomodo se defuncti Trezelii res haberent et quae quantaque creditoribus solutionis spes sit; est enim ille Remonstrantium Societati debitor ad quindena circiter florenorum millia ex Tileni legato.¹⁴ Qua in re si quid ope aut consilio iuvare possis opus pium teque dignum praestiteris. De exemplari ad magnum Suediae cancellarium meminero et Stridenio unum ut detur curabo.¹⁵ Quod de filio maiore scribis,¹⁶ dolet mihi et tuo et illius nomine. Minor¹⁷ iam ad exercitum rediit, cui fraudi esse non poterit quod tantillo tempore amicos invisit. Pro medii filii¹⁸ votis tam diu me intercessurum spero, etiamsi molestus tibi esse videar, donec exoravero. Nam et illa id meretur neque ipse aliter conscientiae satisfacere potest.

3 Grotius was tussen 1 en 8 februari in het bezit gekomen van Barlaeus' lofzang op Richelieu; vgl. no. 5591.

4 Mr. Cornelis van Strijen, de omstreden kandidaat voor een zetel in de Hoge Raad.

5 Het epitaaf dat een invectief inhield tegen François van Aerssen (Arsenius), heer van Sommelsdijk.

6 Joris de Bye (Bie) was in 1628 overleden. Vele jaren - vanaf 1588 - bekleedde hij in de Republiek het ambt van thesaurier-generaal. Zijn particuliere gedenkschriften zijn voor een deel overgeleverd (ed. R. Fruin, in BMHG 11(1888), p. 400-459). Zie voor de gemeenschappelijke Delftse achtergronden van de families De Bye en De Groot, P.G.F. Vermast, in Ned. Leeuw 55(1937), kol. 186-192.

7 Autentycque stucken, raeckende de saecke van den heer Hugo de Groot ... (BG no. 889); de uitgave verscheen te Den Haag in september 1642.

8 Mr. Quirijn van Strijen was met twee andere juristen, Adriaen van der Goes en Nicolaes van Sorgen, ondertekenaar van een rechtsgeleerd advies, waarin de stad Rotterdam aanbevolen werd de verantwoordelijkheid voor Grotius' inhechtenisname in 1618 op zich te nemen.

9 Ewout Jacobsz. van der Dussen (1574-1653), had in 1637 meegewerkt aan een attestatie van burgemeesters en schepenen van Delft ten gunste van Grotius; vgl. no. 3128, p. 361 n. 5 (dl. VIII).

10 BG no. 571; de uitgave kwam binnen enkele weken beschikbaar.

11 De Annotata in Vetus Testamentum (BG no. 1137) zouden bij Cramoisy te Parijs gedrukt worden.

12 De bundel Via ad pacem ecclesiasticam verscheen in augustus 1642 bij Blaeu (BG no. 1167), maar het werk kwam al in maart uit bij Morel te Parijs (BG no. 1166).

13 De remonstrantse theoloog Johannes Wtenbogaert (1557-1644).

14 Daniël Tilenus (1563-1633), geboren in Silezië, was in 1599 hoogleraar in de theologie te Sedan geworden. Vanaf 1622 woonde hij in Parijs waar hij met Grotius het huis aan de rue de Condé deelde (R.A. Weigert, in BSHPF 95(1946), p. 137-151). Bij testament vermaakte hij een bedrag van 15000 ponden aan de Remonstrantse Broederschap, een bedrag dat in de loop van 1635 in handen was gesteld van Daniël Tresel, koopman te Rouaan († november 1641); vgl. nos. 2069 en 2091 (dl. V), nos. 2180, 2190 en 2226 (dl. VI).

15 Presentexemplaren van de nieuwe uitgave van De iure belli ac pacis moesten verzonden worden naar Axel Oxenstierna en mr. Quirijn van Strijen.

16 Cornelis de Groot had zijn vendel verkocht.

17 Dirk de Groot was na een bezoek aan het vaderland teruggekeerd in het leger van Guébriant.

18 Pieter kon de vaderlijke zegen op zijn huwelijksplannen niet krijgen.

[p. 85]

Interea et hoc prope oblitus fui scribere, Blavium ob impressos Crellii libros in mulctam mille et ducentorum florenorum incidisse ipsosque libros, ad quingentos circiter, Amstelodami ex decreto magistratus exustos.¹⁹

De rebus Anglicis aliquid adderem, quomodo regis Privatum Consilium a parlamento exauctoratum sit eiusque vis in dandis mandatis imminuta²⁰ et quod Joachimicus²¹ cum bona parlamenti voluntate et ex Ordinum hic praescripto intercessorem acturus sit, nisi haec omnia aliunde melius intelligeres.

Quare desinam teque tuosque omnes divinae protectioni commendabo,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

19 In 1630 had de sociniaan Johannes Crellius (1590-1633) te Rakow een werk van zijn geloofsgenoot Johannes Völkel gepubliceerd onder de titel Johannis Volkelii ... de Vera religione libri quinque, quibus praefixus est Johannis Crellii Liber de Deo et ejus attributis, ita ut unum cum illis opus constituat. De heruitgave van dit werk door Blaeu werd op 20 januari 1642 in het openbaar te Amsterdam verbrand (W.J. Kühler, Het Socinianisme in Nederland, Leiden 1912, ed. anast. Leeuwarden 1980, p. 139 en p. 227-229). Desondanks bleven er exemplaren van deze uitgave, nu zonder opgave van jaar en plaats, in de handel (exemplaren aanwezig in de Bibliothèque Nationale te Parijs en de British Library te Londen, sub Völkel).

20 In de eerste week van februari had het Lagerhuis besloten de koning te verzoeken om toe te laten dat alle door de kroon benoemde functionarissen hun ambt ter beschikking zouden stellen, dit met de bedoeling om de door deze maatregel vrijgekomen plaatsen over te dragen aan door het Parlement aanbevolen personen (CSP Ven. 1640-1642, p. 288-290).

21 In zijn brief van 4 februari (no. 5590) had Nicolaes van Reigersberch Grotius al op de hoogte gesteld van de bemiddelingspogingen van de Staatse ambassadeur Albert Joachimi.

Hagae, X^o Februarii, meo die natali,²² 1642.

22 Willem de Groot was geboren op 10 februari 1597.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 19 Febr.

En in dorso: 10 Febr. 1642 W. de Groot.