Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5585. 1642 februari 1. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Mitto orationem regis Britanniae ad tertium ordinem,² qui tunc in curia Londiniensis urbis coetum habebat. Quod autem miratus fui, qua virium fiducia rex haec consilia esset aggressus, haud vanum fuit. Nam post sanguinis aliquid fusum inter regios et urbanos regem audimus coactum Londinio excedere in agros,³ nunc vero Porthmuthi, quod oppidum est ad mare, obsideri et externa ibi exspectare auxilia; unde vero, incertum. Sermones passim habentur de regina danda in custodiam, de rege, ni per omnia parlamento pareat, deiiciendo substituendoque eius filio. Interim in Hibernia qui arma sumsere valescunt et ferociunt. Quae omnia Deus quidem potest in meliorem statum reponere. At elector interim Palatinus, qui Londinii mansit,⁴ non multum spei videt ad res suas.

Rex Galliae iam ad Fontem Bellaqueum profectus est, iturus inde Lugdunum. Cum ei, ut mos est, valedicerem, ostendit velle se bellum acre importare in ipsam Hispaniam. Non probabat autem quod legatus suus Davausius⁵ diem ad colloquia de pace sumsisset tam propinquum quam est XXV^o Martii, ita ut non dubitem, quin Gallia illis colloquiis quaecunque poterit impedimenta sit iniectura. Quia vero intellexeram putare Erlachium⁶ non satis esse mandatorum ad liberandum Waertium, locutus sum ea de re comiti Chavigniaco⁷ primum, deinde regi, qui promisere facturos se, ne qua in Erlachio mora esset, ubi ad fines venisset Hornius. Itaque illius negotii tam diu tracti tandem felicem speramus exitum.

In Hohentwilam introiere Erlachius et Ossenvillius⁸ et nunc destruunt quae circum hostis

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 65; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 182 no. 414. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 136.

2 Op 4/14 januari drong koning Karel I het Lagerhuis binnen om John Pym en de vijf andere van hoogverraad beschuldigde parlementsleden te arresteren. De toespraak, die hij bij die uitzonderlijke gelegenheid hield, werd afgedrukt in de Gazette 1642, no. 15, dd. 1 februari 1642, p. 92-93: ‘Harangue du Roy de la Grand' Bretagne faite à la Chambre Basse du Parlement le 4 janvier 1642’.

3 De koninklijke familie betrok in de nacht van 20/21 januari (n.s.) enkele kamers te Hampton Court en reisde vervolgens door naar Windsor (CSP Ven. 1640-1642, p. 279-282).

4 Karl Ludwig van de Palts was naar Windsor gegaan om de koning te bewegen tot grotere inschikkelijkheid (CSP Dom. 1641-1643, p. 252-276).

5 Claude de Mesmes (1595-1650), graaf van Avaux, Frans gevolmachtigde ter vredesconferentie, had te Hamburg meegewerkt aan de totstandkoming van het preliminair vredesverdrag van 25 december 1641 (DBF IV, kol. 832-837).

6 Johann Ludwig von Erlach was als gouverneur van Breisach betrokken bij de op handen zijnde uitwisseling van de Zweedse veldmaarschalk Gustav Karlsson Horn tegen de Beierse generaal Johan van Werth.

7 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, Frans staatssecretaris van buitenlandse zaken.

8 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 1 februari 1642 (no. 5584).

[p. 68]

struere coeperat. Witterholtius⁹ vero, loci praefectus, multum peperit gloriae, et cum abscederet hostis, tergis insistens ceperat mortaria quae vocant duo, quatuor machinas, pulveris bellici carros duos. Breszaeus pater, qui Catalaniae pro rege Galliae praeest, copiis auctus ex Languedocia Argillerii obsidionem repetiit. Comitatenses Burgundi vicos quosdam Gallorum sibi proximos incenderunt. Centum millia scutatorum missa ad comitem Guebrianum, cui ob egregiam victoriam de hoste¹⁰ novi honores destinantur. Pineroli magnus fit paratus rerum ad bellum spectantium.

Quo rex a Lugduno iturus sit, quid aggressurus, aliter alii iudicant. Suspicantur alii fore ut Nicaea, alii ut Perpinianum, alii ut Dola obsideatur, nec desunt qui de Mediolano loquantur. Rex ipse quo magis incertas teneat coniecturas, aliis praecepit ut ad Carcassonam se exspectent, aliis ut Avenione. Dux Carolus Wormatiae est.

Ego pacis semper quam belli amantior, Deum precor ut eam nobis det bonam, etc.

Lutetiae, XXII Ianuarii/I Februarii 1642.

Supplementum, quod advenit marescallo Breszaeo, esse dicitur mille quingentorum peditum, equitum septingentorum. Qui Basseae in praesidio sunt, populantur agrum Insulas urbem versus, et arcem ibi cepere dictam Merigniam. Dos filiae principis Condaei est CCLX millia scutatorum.

9 Konrad Widerholdt, commandant van de vesting Hohentwiel nabij Singen.

10 Jean-Baptiste de Budes (1602-1643), graaf van Guébriant, had op 17 januari bij Kempen een grote overwinning op de keizerlijken onder bevel van Willem, baron van Lamboy, behaald (DBF XVI, kol. 1419-1421).

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Anglici motus. Regis contra Hispaniam iter. Hohentvila obsidione liberata. Varia nova.