Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

[p. 197]

4595. 1640 april 13. Van P. Pels¹.

Mijnheer,

U Ex.^cie hebbe over 14 daegen geschreven² en daernaer ontfangen uEx. aengenaeme van 3 en 10 Marcio³, daervan mij de communicacie vant 'tgene daer passeert sunderlinge aengenaem is en, alsoo ick brieven van mijnheer den rijxcantz.^er4 hebbe met volkommen contentement, soo en sall noyt moede worden van alles, wat hier passeert, te communiceeren en meteenen seynen sulcken instrucciën als aen 't hoff van Polen aen alle ambassadeurs mede gegeven wordt⁵.

't Is secker, dat de Tartaren ongeslagen haeren rooff sonder verhinderinge weghgevoert hebben en over de 30 dusent ziellen medegenommen, daer 3000 gerebelleerde Cosacken, die van Polen overgeloopen, niet wijnigh toe geholpen, schijnende tot geen andere intencie als tot slaven op de galeyen te gebreuycken.

De coniginne van Polen⁶ is gelegen van eenen jongen prins⁷.

Uyt Groot-Polen wort bericht dat op diverse poviaten ofte landtdaegen men nogh geürgeert heft van te willen weeten het rechtte bescheet, waromme sijne May.^tt8 in Oostenrijck is geweest, met groot miscontentement op den ondercantz.^r Ossalinski⁹, ja ome hem van sijn ampt te deporteren ome alle de misverstanden, die gedurende sijn officie sijn vorgevallen.

Een secker edelman¹⁰ kommende uyt Polen en gerecommandeert aen s.^r Ruarus¹¹ segt, dat dor Posen eenen ambassadeur¹² van Ragotski¹³ naer Littauen op de breuyloft van Ragevill¹⁴ gerayst is en gesegt, dat de imperiale Ungaren, siende de groote Torxe macht, met de kleine resistencie in tractaet sauden staen ome hun in conformiteyt van Transilvaniën onder dat Torxe rijck te begeven en dat Ragotski sulckx ooc soo souckt onder sijn dominaet te brengen. Ick en kan 't niet aennemen.

't En is niet aparent dat de tractaeten met Dansick op den rijxdagh sullen geconfirmeert worden. Sijne May.^tt is oock niet tevreden.

Met de troubelen tuschen Dennemarcken en Holland slaet het coren soo aff, dat men een last ome 16 gulden, dat sijn sooveel France livres, coopen kan.

Ick blijve, mijnheer,

u Ex.^cie diener
Pels.

1 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 16. Eigenh. oorspr. Paulus Pels was Staats agent in Danzig. Zijn zoon Pieter is in de jaren 1638-1641 Grotius' secretaris geweest.

2 No. 4579.

3 Grotius' brieven aan Paulus Pels zijn verloren gegaan.

4 Axel Oxenstierna.

5 Ontbreken.

6 Cecilia Renata.

7 Sigismund Kazimierz.

8 Wladislas IV (VII) van Polen; hij had in de herfst van 1638 nabij Wenen geheime besprekingen gevoerd met Ferdinand III.

9 Jerzy Ossolinski.

10 Niet geïdentificeerd.

11 De sociniaanse theoloog Martin Ruarus (1589-1657); op een contact tussen hem en Paulus Pels wijst Grotius' brief aan Ruarus dd. 17 mei 1639 (dl. X, no. 4114, p. 330).

12 Niet geïdentificeerd.

13 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

14 Wellicht de bruiloft van Catharina, dochter van hetman Christoph Radziwiłł.

13 April 1640, Dansick.

Ick seyndt uE. onder couverte van mijnheer Spiring¹⁵ de instruccie van den ambas-

15 Petter Spiring Silvercrona, resident en raad van financiën van Zweden in Den Haag.

[p. 198]

sad.^r van Polen¹⁶ an den paus met de copye van eenen brieff an den coning van Persiën¹⁷ die well te lesen; den brieff wort mij te mesnageren gerecommandeert.

P.S. Ontfange brieven uyt Lijffland van den gen.^ll18 confirmeert de resolucie van den rijxdagh en segt daerbij, dat de staeten versocht hebben naerder aliancie, daer de Sweden meerder verclaringe op begeert hebben.

Den roep gaet, dat uyt Holland de heer van Brederode¹⁹ en den grave van Solms²⁰ naer dat rijck in ambassade²¹ gaet. Het moet wat importeren. Ick prosumeere, dat het op Dennemarcken siet, evenwell soo Dennemarcken geenen anderen rugge heft als vor sijn hooft alleen, dat Engeland, kayser, Spaniën daer niet onder spelen, soo sall sij de exorbittancie met het proffijt daervan genoten hem tevreden hauden en paix maacken, gelijck het schijnt aparencie te geven, dordien de schepen uyt de Sondt gekommen seggen, dat daer het 1 percento en dubbelen toll gevallen is. Waerdor ick prosumeere de rest dor composicie sall gevonden worden. Hij geeft eene groote somma wegh en verseckert hem den vrede als hem accomodeert.

Met den naesten de instrucciën an den pauws van den amb.^r van Polen.

Jean Oxenstern²² is rijxraet in Sweden en adioustant van sijn h.^r vader²³.

16 Pels schreef op 6/16 maart aan de Staten-Generaal: ‘Den palatin van Posen wort in ambassade aen den paus vanwegen sijne May.^tt gesonden ome neffens remonstrancie van de Torxse peryckelen den vrede in christenrijck te bevoorderen.’ (ARA, Arch. St.-Gen., lias Poolen). Deze woywode van Poznán is niet nader geïdentificeerd.

17 Safi I († 1642), behorende tot de dynastie der Safawiden.

18 Bengt Bengtsson Oxenstierna, ‘Resare Bengt’.

19 Johan Wolfert, graaf van Brederode (1599-1655), zwager van Frederik Hendrik.

20 Johan Albrecht, graaf van Solms (1599-1648), zwager van Frederik Hendrik.

21 Het gezantschap bestond uit Willem Boreel (1591-1668), pensionaris van Amsterdam, Albert Sonck (1571-1658), oud-burgemeester van Hoorn, en Epo van Aylva (1612-1645); zie Aitzema, Saken v. St. en Oorl. II, p. 684-698.

22 Johan Axelsson Oxenstierna (1611-1657).

23 Axel Oxenstierna.

Adres (met andere hand): Mijnheer Mijnheer Hugo de Groot, H.K.M. in Sueden raet en ordinari Ambass.^r aent hoff van S.M. van Franckrijck. Paris.

Boven aan de brief schreef Grotius: Rec. 15 Maii.

En in dorso: 13 April 1640. Pels.