Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4515. 1640 februari 18. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Gratissimis Excellentiae vestrae literis, quas VI Februarii² ad me dedit, ut respondeam, aditum³ ad regem postulavi quidem ex reginae nostrae imperio⁴, sed nondum impetravi ob arthriticos regis dolores. Spes tamen mihi datur cis paucos dies fore, ut audiar. Eum eventum Windebanckius⁵ exspectat et Windebanckii abitum illustris baro Oxenstiernius⁶, quo tutior in Angliam transeat.

Interea Bulionium⁷ vidi dixique mihi imperatum, ut regi loquar pro electore⁸; acerbiora mihi videri quae ab eo postulentur quam ut ad sanandas offensas pertineant. Iamque illustrissimum D. comitem Licestrium⁹ mandata accepisse, ne quid cum Gallis agat, nisi electorem conspexerit in libertate. Nihil mihi tempori huic accommodatius videri quam ut ea adhibeantur, quae sedare commotos animos possunt cum bona spe in futuro Angliae parlamento fore multos, quibus placitura sint ea, quae nomine Suediae Galliaeque oblata saepius regi Angliae fuere pertinentia ad bonum commune Europae, maxime vero Germaniae domusque Palatinae. Si id non succedat, posse pecunia Angliae adjutum electorem copias sibi comparare, quas cum Hassicis conjungat. Cavere nos debere, ne quid in posterum cum quoquam paciscatur elector, nisi de Suediae Galliaeque consensu. Praeteritarum rerum non aliud esse remedium quam oblivionem. In mentem mihi veniebat illorum Euripidis:

Παραινέσαι δὲ σφῷν τι βούλομαι σοφόν
Ὅταν φίλος τις ἀνδρὶ ϑυμωϑεὶς φίλῳ
Εἰς ἓν συνελϑὼν ὄμματ᾽ ὄμμασιν διδῷ,
Ἐφ᾽ οἷσιν ἥϰει, ταῦτα χρὴ μόνον σϰοπεῖν,
Καϰῶν δὲ τῶν πρὶν μηδενὸς μνείαν ἔχειν.¹⁰

Verum est quod dicit¹¹ Excellentia vestra, non fuisse regis exercitum illum sub duce Vinariensi¹²: rex pecunias contulit ut foederatis aliis, qui tamen regi non militant. Contulit et ipse de suo dux Vinariensis; contulere diu civitates Germaniae ac non ita pridem ac saepe Argentoratenses. Benfeldium vero viros, arma, machinas, commeatus contulit, sine quibus captum Brisacum non fuisset. Quae vero in arcano inter regem Galliae et Vinariensem convenerunt, ea ignorata fuere omnibus et aliter illa¹³ Galli interpretantur, aliter

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 218. Gedrukt Epist., p. 599. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Ontbreekt.

3 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘additam’.

4 No. 4444 (dl. X).

5 Thomas Windebank, zoon van de Engelse staatssecretaris sir Francis Windebank.

6 Gabriel Gabrielsson Oxenstierna.

7 Claude de Bullion, sieur de Bonelles, surintendant van financiën.

8 Karl Ludwig van de Palts.

9 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant in Parijs.

10 Euripides Phoen. 460-464.

11 De copie heeft ‘scribit’.

12 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar († 18 juli 1639).

13 De copie heeft ‘ea’.

[p. 83]

dux ipse intellexit, cum Brisacum Gallis noluit concedere. Quare omnem dabimus operam, ut has intempestivas captiunculas amputemus.

Venetus legatus¹⁴ frustra laboravit apud comitem Licestrium ut illa Gallorum postulata ei probaret. Batavus diu¹⁵ quaesitum ad cardinalem aditum nondum obtinuit, quod sciam.

Rex Daniae huc aliquem missurus dicitur. Batavorum rem bono in loco esse in Anglia pervelim. Verum comes Licestrius nihil magnopere promotum ait.

Campanella¹⁶ semper dixit nos hoc anno pacem habituros. Ego, qui sideralibus praesignificationibus haud ita multum tribuo, video tamen nonnulla, quae desperare me vetent: Suedia per bellum, jam et per morbos, viris inanita; in Gallia seditiones perpetuae et difficiles pecuniae faciendae rationes; imperator a Turca¹⁷ non satis tutus; Hispania quoque aegre reperiens manus, quibus tot bella mandet.

In Italia quidem tantus est labor pontificis et omnium circa principum ad eam pacandam, ut jam aut confectae sint induciae aut parum inde absit parata jam vidua Sabaudica¹⁸ admittere patruos¹⁹ ducis²⁰ ad partem tutelae, certe in rebus gravioribus.

Turcarum autem validi sunt paratus et quo incubituri, incertum. Nuper navem cepere a S. Lucae portu venientem valere cum mercibus creditam duobus millionibus. Videamus primum, quid Norimberga nobis paritura sit, deinde quid Colonia et Hamburgum.

Propiora quaedam mandata hinc ad Amontotium²¹ missa sunt super Hassico negotio. Ea, quae sint, ignoro. Sed qui res Hassicas hic agit Polhemius²² affirmat nihil facturam suam principem²³, nisi et Suedicae societatis certa sit, causasque ejus consilii adfert non spernendas.

Polonicum legatum²⁴ vidi et ipse me. Omnia comiter inter nos acta. Dicit is se habere sponsionem, qualem Galli exegerint; at Galli negant eam factam in pleno legitimoque conventu. Deinde ex moribus Poloniae nihil actum videri, priusquam omnia negotia ipseque conventus finem suum acceperit.

De Transilvano²⁵ eadem hic audio, quae scribit Excellentia vestra. Valachi²⁶ exitium prospicere mihi videor. Nam unde illi vires adversus potentiam tantam? Germanus imperator, ut puto, ab ista scabie ungues abstinebit.

Ritualia ista Batavica²⁷ non ad Gallorum tantum et Anglorum sed et ad Polonorum notitiam pervenere.

Omnes hi²⁸ Batavos navali victoria²⁹ inflatos putant. Certe Φυσῶσιν οὐ σμιϰροῖσιν αὐλίσϰοις ἔτι³⁰.

14 Anzolo Correr.

15 De copie heeft abusievelijk ‘Batavis huc’. Met ‘Batavus’ is bedoeld de Staatse gezant te Parijs, Willem van Liere, heer van Oosterwijk.

16 Tommaso Campanella, Italiaans wijsgeer en astroloog (1568-1639).

17 Murád (Amurath IV) was op 9 februari overleden; hij werd opgevolgd door zijn jongste broeder Ibrahim.

18 Christine de France, hertogin van Savoye.

19 Kardinaal Maurizio van Savoye en Tommaso Francesco van Savoye.

20 Carlo Emanuele II van Savoye.

21 Nicolas le Seigneur, sieur d'Amontot.

22 Winand von Polhelm.

23 Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

24 Christophe Corvinus Gasziewski.

25 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

26 Mateiu Bǎsǎrabi.

27 Zie no. 4469, n. 27.

28 De copie heeft abusievelijk ‘in’.

29 De overwinning van de Staatse vloot onder Maerten Harpertsz. Tromp op de Spaanse armada bij Duins.

30 Sophocles frg. 768 (ed. Pearson): Φυσᾷ γὰρ οὐ σμιϰροῖσιν αὐλισϰοῖς ἔτι.

[p. 84]

Venit ab Hispania in Angliam legatus³¹. Dicunt autem Hispani, ut mihi retulit comes Licestrius, de classe facile esse damnum et brevi aliam majorem futuram regi Hispaniae. Unum sibi dolere quod tanto dedecore affectus sit rex Angliae. De matrimonio inter Hispani Anglique liberos³² novi sunt rumores.

Mittere Norembergam dicuntur et Anglus et Danus. Venturus autem huc cardinalis Bichius³³. Audimus jam et Thanum et Hohentwilam in potestate esse regis Galliae, qui ad Pinerolam et vicina praesidia mittit tria hominum millia; magnum exercitum vult tradere Millereio³⁴, quem futurum aiunt ad XXII millia peditum, VI equitum. Tum vero minores in Campania Castilionaeo³⁵, in Picardia Chaunio³⁶, in Lotharingia Halerio³⁷, in Burgundia Villaregio³⁸, praeterea ad Metim multa parari juvandis Leodiensibus. Ad haec impendia in parato esse milliones plus LX.

Deus cuncta ad bonam pacem gubernet sospitetque Excellentiam vestram.

Excellentiae vestrae devinctissimus omni cultu observantiaque
H. Grotius.

31 Antonio Sancho Dávila y Toledo, markies van Velada (1590-1666), extraordinarius Spaans ambassadeur in Engeland.

32 De Spaanse kroonprins don Baltasar Carlos (1629-1646), en Mary Stuart (1631-1660), de ‘Princess Royal’; zij trouwde in 1641 met Willem II, zoon van Frederik Hendrik. Maria Teresa (1638-1683), later echtgenote van Lodewijk XIV van Frankrijk, en de latere Karel II van Engeland; vgl. Gardiner, Hist. of Engl. IX, p. 89.

33 Kardinaal Alessandro Bichi (1596-1657), voormalig nuntius te Parijs.

34 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

35 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

36 Honoré d'Albert, hertog van Chaulnes, maarschalk van Frankrijk. De copie heeft ‘Chandio’.

37 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

38 Nicolas de Neufville, markies van Villeroi (1598-1685).

Lutetiae, 18 Februarii 1640.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. 16/26 Februari 640. M.