Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4445. 1639 december 31. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Nullis satis verbis exprimere possim, quanto mihi dolori sit videre post labores illustrissimi² comitis Licestrii³ et literas regis Britanniarum⁴ per Windenbanckium⁵ allatas nihil adhuc profici ad relevandam⁶ domum tantam post tot calamitates hac nova infortunii accessione, nisi quod rex Britanniarum expergiscatur, oppressam. Toto animo opto, ut regina nostra⁷ in hoc negotio, quod per affinitatem quoque et cognationem et fastigium regnis suppar ipsam contingit, non minus quam in aliis ostendat se clementissimam et nos misericordis sui animi ministros faciat; Deus autem mandatis ejus piis bonos det eventus⁸. Ego certe nulli rei libentius impendam quicquid in me aut est industriae aut esse potest diligentiae.

Quae ex hoc Gallorum, quod cepere, consilio mala nasci possint, Excellentia vestra prudenter prospicit et eorum jam pars apparet. Multum enim vereor, ut post menses aliquot praeter nomen et reliquias tenues aliquid restet fortissimi illius exercitus, qui a ducis⁹ sui nomine et exemplo multum adhuc virtutis famaeque retinet.

Conventum Suediae futurum et ego audio. Spero illustrissimos regni rectores¹⁰

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 211. Gedrukt Epist., p. 588. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 De copie te Uppsala heeft nog ‘domini’.

3 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

4 Karel I.

5 Thomas Windebank.

6 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘revelandum’.

7 Christina van Zweden.

8 De copie te Uppsala heeft ‘effectus’.

9 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was op 18 juli 1639 overleden.

10 Voor hun namen zie men de ondertekening van no. 4444.

[p. 840]

in posterum legatis suis prospecturos, ne anxii semper circumspectent¹, unde inveniant² quod ad dignitatem sustinendam est necessarium.

Quin³ justissimas causas Suedia habeat de pace cogitandi in id tempus, quo exibit foedus cum Gallia, negari non potest. Si tamen Anglia in societatem posset attrahi, sine qua plane prostrata jacet domus Palatina, et pecunia a Gallis, fide autem societatis a Suedis accepta moveat se in imperatorem⁴ landgravia⁵, de quo dubitare nos vetant qui hic sunt Hassici⁶, posset nostris armis, qui venit, annus boni aliquid promittere. Galli res quidem agunt suas et aperte satis nulla Germaniae cura. Interim hostilium copiarum partem distinent.

Scotos ad justa obsequia reductos utinam videamus. Si in Anglia habetur parlamentum, quod futurum hic dicitur, poterunt inde consilia suppeditari regi Britanniarum ad firmandam pacem internam et bene ponendas⁷ rex externas.

Itali Turcica arma valde metuunt. De Ragotskio⁸ exspectemus, quid allaturus sit Bysterveldius⁹, si tamen certi allaturus est aliquid et non verba ambigua, qualibus uti solent qui in omnes partes, quacunque se ad res suas agendas ostentat occasio, vertunt sese.

De conventu Poloniae dissoluto maxime ex verbis acerbis Oselinskii¹⁰ in nuntiorum terrestrium unum¹¹ paria cum Excellentia vestra intellexi insuperque inter capita deliberationis fuisse de prohibendis accumulationibus sacerdotiorum et titulis, quos Polonis largiuntur extranei principes; item de Graecis ritibus tolerandis vetandisve, an rite facta sit Curlandiae concessio, et de vectigalibus.

Qui e Suedia missus erat¹² ad expostulationem faciendam super irruptione in Livoniam, serius venit ob abruptum ita subito conventum.

In Normannia rusticae factionis reliquiae sunt aliquae, non magnae tamen. Civitates magno pretio regis indulgentiam emercantur.

Gaudeo in Batavis quiescere ista de indigitamentis, de praegressionibus rebusque ejusmodi: τὸ ϰαϰὸν εὖ ϰείμενον μὴ ϰινεῖν¹³. Quin multa circa illas aliasque res ab Excellentia vestra discere possint Batavi, non dubito. Sed an gratiam habituri sint pro documentis, nescio.

Multi sunt qui in arcano inter Gallos et Bavaros aliquid convenisse suspicantur eo etiam moti, quod cum in periculo esset Longavillanus¹⁴ prementibus eum a

1 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘circumspectant’.

2 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘eveniat’.

3 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘quam’.

4 Ferdinand III.

5 Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

6 O.a. Winand von Polhelm.

7 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘ponendos’.

8 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

9 Johann Heinrich von Bisterfeld.

10 Jerzy Ossolinski, vice-kanselier van Polen.

11 Vgl. no. 4419, p. 793.

12 Niet geïdentificeerd.

13 Plato Phileb. 15 C 9: μὴ ϰινεῖν εὖ ϰείμενον; Thes. Graec. t. IV, p. 1408 s.v. ϰεῖμαι: de quo proverbio modo sic, modo μὴ ϰινεῖν ϰαϰὸν εὖ ϰείμενον enuntiato v. grammaticorum hariolationes apud schol. et paroemiographos.

14 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

[p. 841]

Mosella Lamboio¹, Beckio² et Hispanis, si eodem tempore in eum venisset Glenius³, is ipse subito trans Rhenum in Sueviam se tulerit ablato etiam, qui inter Magontiacum et Gustaviburgum erat⁴, ponte. Nunc illis ad Mosellam hostibus opponere se dicitur Nassavius⁵, Longavillanus vero munire Crutzenacum et Bingam, machinas habere ad Overvesaliam, militis partem maximam ad Alshemum et vicina.

Legatus Polonicus⁶ ex Flandria Angliam petiisse dicitur.

Caesariani pergunt in aedificatione castelli inter Argentoratum et Brisacum.

Inter Vinarienses et Gallos multae quotidie nascuntur controversiae. Rex Galliae promittit episcopo Basileensi⁷ et nobilitati Alsaticae salva omnia, modo fidem ipsi dicant.

Helvetiorum, qui Hispano⁸ favent, valde ei favent. Qui in Gallorum sunt partibus Gallos ipsos suspectos habent. Neque Rhaetorum in conspectu infelicia exempla sanare eorum discordias valent.

Audimus jam Taurinorum arcem infeliciter ab hostibus oppugnatam et commeatus quosdam hostium ab Harcurtio⁹ interceptos; importatas ab hoste in Constantiam machinas XLII; Bavaricorum quosdam ad Hohentwilam manere ad reprimendos excursus; vestes hinc et pecunias mitti tum pro Longavillani milite tum pro praesidio Brisacensi; Gassionem¹⁰ intrasse in Rothomagum cum militibus quater mille, ut tuta sit sedes missis ad inquisitionem; factionis rusticae reliquias in proxima loca Britanniae Armoricae se recipere.

Tributa hic imponuntur secundae classis divitibus et opificiis rebusque aliis.

Deum oro, ut Excellentiae vestrae commodam det senectutem, ut ea corpore animoque vegetis auxilium diu adferat bono communi, cujus causa multi labores tolerandi, quaedam et fastidia superanda sunt.

Faciamus quod nostri est officii ὀρϑὸν τὸν νοῦν¹¹.

Excellentiae vestrae perpetuo observantiae cultu devinctissimus
H. Grotius.

1 Wilhelm, baron van Lamboy, keizerlijk bevelhebber.

2 Johann von Beck.

3 Gottfried Huyn, graaf van Geleen, keizerlijk bevelhebber.

4 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘erant’.

5 Wilhelm Otto von Nassau.

6 Christophe Corvinus Gasziewski.

7 Jean-Henri d'Ostein (Johannes VI Henricus von Ostheim).

8 Philips IV.

9 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac.

10 Jean Gassion, Frans bevelhebber.

11 De copie te Uppsala heeft een onbegrijpelijk ‘Ὀρϑ᾽ ἀν ταν ναῷ’.

Lutetiae, fine ipso anni 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Ps. in Gravenhag. den 7 Ianuary st. n. A.^o 1640.