Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4438. 1639 december 24. Aan A. Oxenstierna⁷.

Excellentissime atque illustrissime domine,

Cum missus a rege⁸ D. Chavigniacus⁹ nuntium¹⁰ accessit - factum id autem non domi ipsius nuntii ob disputationes quasdam de honoris mutui signis, sed in monasterio franciscanorum - eique significavit regem abstenturum ipsius conspectu neque enim passurum, ut legatus Romae suus¹¹ aut pontificem¹² aut Barbarinum cardinalem¹³ accederet, donec satisfactum regi esset de proscriptione facta adversus domesticum legati¹⁴, quam secuta esset caedes cum maximo etiam animae ejus, qui occisus esset, periculo. Multi tunc sermones inter eos habiti acres dicente nuntio scire se id agi, ut pontificis potestas per Galliam minueretur, etiam quoad spiritualia, plane quasi etiam in temporalia jus aliquod haberet pontifex, ut Romani somniant; susurrari de synodo Galliae nationali; ea si habeatur, plures

7 Gedrukt Epist., p. 586; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 675.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

9 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

10 Ranuccio Scotti.

11 François-Annibal, markies van Coeuvres, hertog van Estrées.

12 Urbanus VIII.

13 Antonio of Francesco Barberini; vgl. no. 4439, p. 832 n. 7.

14 Charles de Rouvray.

[p. 830]

pro pontifice futuros. Nihil in hoc negotio publicum verti, sed iratum cardinalem¹ quod bulla ad eum Roma non veniret de generalatu cisterciensis ordinis, qui institutorem habet Bernhardum Claraevallensem².

Haec diluit Chavigniacus dicens haec, quae nunc agerentur, ad jus gentium, non ad ecclesiae res pertinere. Generalatum vero illum non captanti cardinali delatum consensu magno totius sodalitatis. Habere quod queratur Gallia de eo, quod pontifex tam diu differat creare cardinales, cum eos fieri intersit et ecclesiae universalis et Gallicae, ut sint, qui Gallorum desideria promoveant, qui curent, ut, si quid tale evenerit, bonus legatur pontifex. Discessum est non obscuris animorum offensionibus.

Ex eo non cessavere, qui hic sunt, episcopi remedia his malis quaerere, sed partiti inter se ut locis ita consiliis, qui pontifici student apud cardinalem Rupifocaldium³, qui vero regi apud Bituricensem archiepiscopum⁴, omnium antistitum vetustissimum. Sed horum etiam, quosdam a nuntio tentatos labascere intelligo. Puto hunc futurum exitum, ut cardinalis quae vult Romae obtineat, forte et legationem perpetuam; nam et archiepiscopatum sibi destinat Remensem primatis gaudentem titulo, quem qui nunc tenet Guisius⁵ de matrimonio cogitat.

De Palatini electoris⁶ negotio, postquam regem cum Windenbankio⁷ convenit comes Licestrius⁸, Windebankius autem cardinalem, cum regis Britanniae⁹ ad utrumque literis, deliberatur adhuc, nequedum idem Windebankius ad electorem admissus est.

Interim dilabuntur de exercitu Vinariensi multi admodum; et contra Longavillanum¹⁰ coëuntibus Belgis, Lotharingicis, Bavaricis, forte et caesarianis non satis video, quomodo defendi possint quae in Palatinatu cis Rhenum facile capta fuere.

Pontem apud Maguntiacum habet Glenius¹¹. Constantiam autem importata est vis magna machinarum. Insula Rheni, quae Turris Murium dicitur, jam ab hostibus tenetur.

An indutiae sint ad Salzam et in Italia, mihi non liquet. Multi ita credunt, quia neutrubi quicquam agitur et in hiberna reductus est qui trans Alpes agit tam Gallorumque quam Hispanorum miles. Illud mihi constat monachos duos dissimulato habitu a cardinali Riceliaco in Hispaniam missos acturos clam cum Olivario¹². Harcurtius¹³ ex Italia huc venit.

Turca¹⁴ Ragusiam misit vim ingentem commeatus et belli rerum. Inde metus

1 Richelieu; zie Louis J. Lekai, The Rise of the Cistercian Strict Observance in Seventeenth Century France, Washington 1968, p. 62 vv.

2 Bernardus van Clairvaux (1090-1153).

3 François de La Rochefoucauld.

4 Henri II d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux.

5 Henri II de Lorraine, hertog van Guise.

6 Karl Ludwig van de Palts.

7 Thomas Windebank.

8 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

9 Karel I.

10 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

11 Gottfried Huyn, graaf van Geleen, keizerlijk bevelhebber.

12 Gaspard de Guzmán, graaf-hertog van Olivarès.

13 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac.

14 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

[p. 831]

in Italia, ne in Calabriam satis apertam, moveatur bellum. Quod si fiat, vix ausit Romae consistere pontifex, Hispanus¹ autem suis rebus timens properaturus sit ad pacem, qualemcunque habere possit.

Gaudent Angli indictum a rege suo Angliae parlamentum in mensem Aprilem archiepiscopo² maxime annitente, qui censuram non timet, innocens vitae et suo contentus. Sperant inde multis malis remedia, etiam Scotorum motibus, qui consensu Angliae conspecto redituri ad sanitatem putantur.

Deus, excellentissime et illustrissime domine, res regni tuaeque Sublimitatis prosperet.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Philips IV.

2 William Laud, aartsbisschop van Canterbury.

Lutetiae, 14/24 Decembris anni 1639.

Longavillanum in periculo esse intelligimus, Glenium ad Bingam recipiendam ivisse. Mosellae ripam teneri a Beckio³ et Lamboio⁴. Erlachius⁵ mutata possidendi causa regis Galliae vicarium generalem se vocat nulla Germaniae mentione.

Disputant Helvetii, an Brisacum transmitti commeatus debeant.

Normannia duos milliones offert regi, ut neglectae seditionis crimina redimat.

Manet Hispani cum pontifice dissidium.

Praefectus Melites⁶ omnes equites vocat ad arma, mittit ad pontificem et principes alios auxilio rogatum.

Turca chausium⁷ misit Viennam excusatum pacis turbamenta, quae in Hungaria evenerant.

3 Johann von Beck.

4 Wilhelm, baron van Lamboy, keizerlijk bevelhebber.

5 Johann Ludwig von Erlach.

6 Jean de Lascaris-Castellar, grootmeester van de orde van Malta.

7 Over deze functie zie men no. 4002, p. 144 n. 1.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.