Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4420. 1639 december 10. Aan L. Camerarius⁹.

Illustrissime domine,

Literas Excellentiae vestrae quae 18 Novembris¹⁰ diem adscriptum habebant, die novi Calendarii 28 scriptas ex aliis, quas indidem eodem tempore accepi, conjecto.

Res serenissimi electoris¹¹ magno cum dolore nostro manet eodem, id est, malo in loco Gallis res suas quovis modo promoventibus, Anglis autem testantibus¹² nolle se cogi. Praeter hujus mali sensum recrudescentes, ut videtur, Scotici motus non leviter nos terrent, ne rex Angliae¹³ alio se vertat quam quo nobis expedit. Una spes nos solatur non semper irritas fore apud bonum fratrem reginae Bohemiae¹⁴ tot modis afflictae preces. Quodsi rex Angliae ad res externas ea, quae vellemus, capiat consilia, id scire¹⁵ et malis internis pro remedio erit. In Vinariensi exercitu sunt haud pauci, quibus dolet casus electoris, sed communi eorum nomine nihil hic ea de re agitur omni studio in pecunias quaerendas verso.

9 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 208. Gedrukt Epist., p. 584. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

10 Ontbreekt.

11 Karl Ludwig van de Palts.

12 De copie te Uppsala heeft ten onrechte ‘instantibus’.

13 Karel I.

14 Elisabeth Stuart, gewezen koningin van Bohemen.

15 De copie te Uppsala heeft ‘fore’.

[p. 796]

Sueciae rectores¹ quid decreturi sint tum super hoc negotio, tum super² illis pactionibus, per quas Galli suas magis quam sociorum³ res promoverunt, exspecto.

Bavari ad utramque sunt Rheni ripam, pars eorum et Argentoratensibus arctos faciunt aditus.

De Longavillano⁴ variant rumores; alii Crutzenachum, alii Magontiacum ab eo peti credunt, plerique ivisse eum ad Saram et in hyberna. Sua dux Lotharingicus⁵ in Treverico et Luxemburgico agro capturus est.

Quod de Bavaricis dicitur eos praelium defugere, vereor, ne de Gallis sit verius. Iidem et episcopo Basileensi⁶ ut tutus vivat, suam opem pollicentur, dum per ejus terras ad se hominibus commeatibusque iter sit liberum.

Tum vero Mazarinus⁷ hic exspectatur de pace acturus.

Pontificii Helvetii magno et in populares suos et in Vinarienses et in Gallos ardent odio. Quominus id prodant, obstant Gallorum res secundae.

Eluduntur interim Gallorum et Sabaudorum querelae de perfidia Amrini⁸, qui cum tota cohorte sua Helvetica, cum urbs Taurinorum caperetur, a vidua⁹ se ad hostes ejus transtulit.

Lucernenses primum compellati, deinde ipsa Helvetiorum universitas neque jus reddunt neque cohortem revocant. Etiam inter Vinarienses et Helvetios minaces literae commutatae sunt.

Inter imperatorem¹⁰ et Hispanum¹¹ renovatam belli in triennium societatem undique scribitur.

De Turcarum in Hungariam irruptione etiam hic rumor est et controversia esse dicitur de possessione montanorum quorundam locorum. Sed tales in finibus rixae saepe magis quam bella facile sanantur. Certe imperatoris internuntium¹² bene Constantinopoli exceptum literae nuntiant, Ragotskii legatum¹³ contra cum irae signis, quanquam faventibus ipsi, qui res Galliae Batavorumque agunt¹⁴.

1 Voor hun namen zie men no. 4277, p. 567 n. 2.

2 De woorden ‘hoc negotio, tum super’ ontbreken in de uitgave der Epist.

3 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘Scotorum’.

4 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

5 Karel IV, hertog van Lotharingen.

6 Joannes VI Henricus van Ostheim, van 1628 tot zijn dood in 1646 bisschop van Bazel.

7 Jules Mazarin -Giulio Mazarini-.

8 Joseph Am Rhyn; zie no. 4335, p. 666 n. 1.

9 Christine de France, hertogin van Savoye.

10 Ferdinand III.

11 Philips IV.

12 Johann Rudolf Schmidt.

13 De beide gezanten van Georg Rákóczi in Konstantinopel waren István Körösi en Michael Tholdalagy; zie no. 4387, p. 742.

14 Voor Frankrijk was dit Jean de la Haye, conseiller au parlement van Parijs en onder de regeringen van Lodewijk XIII en XIV gedurende twintig jaar ambassadeur bij de Porte. Hij was op last van Richelieu gezonden in verband met de dreigende conflicten tussen Turkije en Venetië (zie Hudita, Hist. rel. dipl., p. 48) en in november gearriveerd (zie brief no. 4407). In Konstantinopel bevond zich toen al Philippe de Harlay, graaf van Césy. Deze liet de beide Zevenburgse gezanten begroeten (zie Hudita, op. cit., p. 55 n. 4). De zaken van de Republiek werden wellicht behartigd door Nicolo Gijsbrechti; Bittner-Grosz, Repertorium noemen hem (I, p. 363) onmiddellijk na Cornelis Haga.

[p. 797]

Cum Persa¹ firmata Turcae² pax cunctaque restituta in eam formulam, qua sub Solimanno³ fuerant. Eo bello simulque Venetico liberatus Turca quo se versurus sit, multum refert. Paratus maritimi magis quam terrestres Melitae minari videntur.

In Hassico negotio dicunt Galli aliud esse habere exercitum, aliud hostilia in imperatorem facere neque se commissuros, ut iterum spem pretio emant. An vero Suedi non ita longe ab exitu spectante Gallico foedere ultra eum diem Hassicae se societati sint illigaturi, dubitationem recipit idemque morari poterit Batavorum de societate desideria. Liberi ab aliis Suedi suam in posterum societatem Gallis eam vehementer expetentibus carius indicare poterunt.

A Daniae rege⁴ neque boni quicquam neque hoc tempore multum mali Suedis exspectandum videtur. Ejusdem regni cum Anglis foedus occultatur sub nomine commerciorum.

Legatus Polonicus⁵ a Polonia omni eas adfert sponsiones, quas Galli expetivere. Itaque videtur principis Casimiri⁶ libertas in bona spe esse; utinam et aliorum, quos aut vis hostica⁷ aut amicorum offensae detinent.

Ex arce Taurinorum urbs globis petitur multaeque domus et turres dejiciuntur. De praelio ad Quires Hispani loquuntur, quasi par damnum fuisset.

Rex⁸ in urbem hanc venit, ut ex novis honorum nundinationibus multos milliones conficiat. Manent interim in Normannia seditiones, quanquam de eo numero caesis nonnullis et capto duce presbytero⁹.

Venit huc modo ex Anglia cum regis Angliae literis ad Galliae regem et ad serenissimum electorem Windenbachius¹⁰, filius secretarii status regii¹¹. Det ei Deus bonos successus.

Audimus hoc Glenium¹² esse Gustaviburgi; a Gallis et Vinariensibus teneri Ringaviam, capta Oppenhemum Alzhemum, Bingam et ad Mosellam Therbachium, a Coningsmarckio¹³ Hervordum et Bilefeldium; Piccolominaeum¹⁴ transiisse ad Rotenburgum.

Fruges e Gallia Metum missae partim eo pervenere, partim interceptae sunt ab hostibus.

In praelio contra seditiosos in Abrincantis multi cecidere Galli nobiles; inter eos marchio Curtimerius¹⁵.

1 Safī I.

2 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

3 Süleyman I; zie no. 4390, p. 750 n. 3.

4 Christiaan IV.

5 Christophe Corvinus Gasziewski.

6 Jan II Kazimierz.

7 De copie te Uppsala leest ‘jus hosticum’.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

9 Jean Morel.

10 Thomas Windebank.

11 Francis Windebank (1582-1646).

12 Gottfried Huyn, graaf van Geleen, keizerlijk bevelhebber.

13 Hans Christoph, graaf von Königsmarck, Zweeds bevelhebber.

14 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi, keizerlijk bevelhebber.

15 Cyrus-Antoine de Saint-Simon, markies van Courtomer (1614-1639).

[p. 798]

Deus cuncta in bonum vertat suaque paterna bonitate Excellentiam vestram et omnes ei caros protegat.

Excellentiae vestrae perpetua observantia addictissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 10 Decembris novi Calendarii anni 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd.