Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4308. 1639 september 24. Aan A. Oxenstierna¹¹.

Excellentissime atque illustrissime domine,

Rex¹² Gratianopolim ivit exspectaturus ibi sororem viduam Sabaudicam¹³, cui obviam profectus est Chavigniacus¹⁴. Fratrem regium¹⁵ cupidum sororem videndi eo ire non placuit, quo liberiores essent sermones. Indutias aut prorogari necesse erit aut erit pro indutiis hiems. Sed sive indutiae erunt sive bellum sive, quod vidua maxime velit et, ut puto, sua ex parte confecit, pax, viduae res malo

11 Gedrukt Epist., p. 564; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 649.

12 Lodewijk XIII.

13 Christine de France, hertogin van Savoye.

14 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

15 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

[p. 622]

erunt in loco omnibus populorum animis infestis Gallico nomini, praeterea ob infirmam pupilli ducis¹ aetatem ac tot obnoxiam periculis eos spectantibus, ad quos lege pertinet haereditas. Quod et ante saepe et nunc in arce Niceae et Villafranca apparuit.

Brissaci nunc inter se colloquunter executores testamenti² et pro Gallis Guebrianus³, Choisiacus⁴, Visenvellius⁵, pro electore Palatino⁶ Paulus⁷ et Peblitzius⁸ duce Longavillano⁹ haerente Colmariae et opperiente rei exitum.

Rex ad exercitum scripsit fuisse ducem Vinariensem¹⁰ in sua militia stipendioque, eo mortuo non minorem, sed majorem sibi exercitus curam fore. Pecunias pollicetur magnas et primoribus et militibus. Elector autem scribit, si ipse in imperium accipiatur, se eodem modo milites curaturum, quo curavit dux Vinariensis, quod ferme perinde est quasi diceret se illis pro pecunia omnem licentiam daturum, quam nemine dante satis ipsi sumunt per se. Sed electoris desideriis multum obstat fama hic crebrescens de nuptiis inter principem Hispaniae¹¹ et Angliae filiam¹². Erlachius et Rosa in Gallos proniores putantur, non item ceteri, apparetque non omnia Gallos cupita consequi, inde quod ex iis locis, in quibus Galli agunt, ad superiora et Benfeldio vicina revocatus est Vinariensis exercitus; qua etiam de causa deserto Palatinatu a nostris hostes Landavium recuperarunt, nunc etiam puto Germershemium. Nam eo se contulerant relictis interim ad Hohentwilam cohortibus et machinis. Sunt autem hostes in Palatinatu ad decem millia. Est etiam Basileae qui res agat imperatoris¹³ exercitumque sollicitet. Tum vero rumor est etiam defuncti ducis fratrem¹⁴ eo advenire ad constituendas res haereditatis. Ceteri exercitus et Gallici et hostiles manent quibus ante scripsi locis.

Princeps Condaeus¹⁵ Tautavellam in Ruscinonensi comitatu municipium cepit. Halerio¹⁶ autem Moyenum deditum fuit 6 Septembris. Is nunc it aucturus Longavillani copias. Has ubi cum Guebriani et iis, quas ex Italia ipse adduxit, copiis conjunxerit Longavillanus, res arctas facere poterit Vinariensibus et rei suae amplificandae vias ipsis praecidere. Tum vero credibile est Germanorum multos ad Smidsbergium¹⁷, qui apud Longavillanum est, se translaturos ob stipendia et certiora et opimiora.

1 Carlo Emanuele II van Savoye.

2 Johann Ludwig von Erlach, Wilhelm Otto von Nassau, Johann Bernhard von Oehm en Rheinhold von Rosen.

3 Jean-Baptiste de Budes, graaf Guébriant.

4 Jean Choisy de Camp.

5 Gelezen moet worden ‘Oisenvillius’. Bedoeld wordt Paul Le Prévost, baron van Oysonville (1607-1679).

6 Karel Ludwig van de Palts.

7 Friedrich Pawell von Rammingen.

8 Georg Johann Peblicz.

9 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

10 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was op 18 juli 1639 overleden.

11 De kroonprins D. Baltasar Carlos.

12 Mary Stuart; zie ook no. 4305, p. 617 en n. 14 aldaar.

13 Ferdinand III. Zijn vertegenwoordiger in Bazel was Siegmund Heusner von Wandersleben.

14 Wilhelm, broer van Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

15 Henri de Bourbon, princs van Condé.

16 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

17 Ludwig von Schmidberg, Duits kolonel in Franse dienst.

[p. 623]

Dux Carolus¹ Bruxellas profectus est, ut cum bona Hispani² non minus quam imperatoris gratia liceat sibi fortunas suas valde accisas melius per pacem aliquam constituere quam hactenus bello et amicorum tenuibus auxiliis potuit.

Burgundi comitatenses nondum quod optant consecuti Ivoium interim obsident.

Princeps Casimirus³ in arcem Silvae Vincennensis pervenit habetque Polonos in ministerio suo quinque. Sollicite servatur, sed qui collocati, cum primum eo venit, in cubiculo ejus fuerant milites, ad preces ejus sublati sunt.

Nocte, quae inter 17 et 18 hujus mensis fuit, non longe a Caleto acriter pugnatum est inter classem Hispanicam a Corunna venientem et Batavam. Hispanica habebat galeones XXIV, totidem alias naves bellicas, praeterea minores XXII, Batavica naves bellicas XXXI. Ingens ad multum mane conflictus fuit machinarum. Hispanicarum navium bellicarum una capta est, depressa altera, ceterae sub Anglicum littus se recepere. Batavicarum navium una suo igne periit. Pulvis bellicus Batavos in ipsa pugna defecit, suppeditatum a Caleto nonnihil. Ferre dicitur Hispanica classis haec sex millia militum, nautarum et vectorum quatuor, metuuntque multi, ne eorum opera utatur rex Angliae⁴ adversus renascentes Scotorum motus.

Quid novi nobis producturi sint conventus, Germaniae quidem Norimbergam translatus, Badensis vero Helvetiorum, tum vero an Galli et expediti Turcico bello Veneti Gullero⁵ sint auxiliaturi partes in Rhaetia oppressas resuscitanti exspectamus, maxime vero, quo se versurus sit Turca⁶ cum magnis pecuniis et bello et pace partis multo milite egregia classe.

Deus cuncta ad bonum regat orbis christiani idemque, excellentissime et illustrissime domine, res Suedicas tua Sublimitate eas curante prosperet.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Karel IV, hertog van Lotharingen.

2 Philips IV.

3 Jan II Kazimierz.

4 Karel I.

5 Johann Peter Guler von Weinegg.

6 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

Lutetiae, 24 Septembris 1639.

Literae a Venetis ferunt sultanum Turcicum podagra graviter tentari ex multa venere ac vino.

Omnis pecunia, quae ex Gallia it in Italiam, nulla alii rei quam muniendae Augustae Taurinorum impenditur; quod certum est signum mansuras indutias.

Sabaudica vidua cum Segusionem venisset, ibi et missum quendam a principe Thoma et literas reperit a Leganesio⁷. Hispani militem suum habent per omnem agrum Montiferrati frustra controversiam moventibus Gallis, cum id per indutias liceat.

Constantinopoli post mortem Cyrilli⁸ alter successor ejus et discipulus⁹ ejusdem nominis in carcerem datus est. Pontificatum autem ejus accepit Parthenius Adrianopoleos episcopus¹⁰.

7 Diego Mexía Felipez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans bevelhebber.

8 Cyrillus Lukaris, vermoord op 7 juli 1638.

9 Cyrillus II Kontaris.

10 Parthenios I, de Oudere, metropoliet van Adrianopel.

[p. 624]

Scribitur chanus Tartarorum¹ capite plexisse suorum eos, qui Poloniae fines attentaverant. Quo magis credam nihil actum iri in Italia et hoc concurrit, quod Alaisius² militem, quem in vicinis locis habebat, dimisit.

Harcurtius³ vero classem reduxit Massiliam, ut Burdegalensis⁴ suam Rupellam.

Princeps Condaeus post Tautavellam cepit alterum municipium nihilo majus Colperduam.

Mileraeus⁵ excurrere milites suos jussit in Atrebatum finitimorumque agros, inde reducturus in hiberna. Piccolominius⁶ magnum castellum facit Arlonum inter et Ivoium. Abbatia Remiremontii in Lotharingia exemta est bello.

Noyerius⁷ apoplectico morbo saepe vexatur, ita ut saepe sit in periculo mortem ejus, si ita eveniat, graviter laturis monachis omnibus.

1 Bahadir Girey ibn Selâmet (Behadir-Ghiraï).

2 Louis-Emmanuel, graaf van Alais.

3 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac.

4 Henri II d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux.

5 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

6 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

7 François Sublet, seigneur de Noyers, Frans minister.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.