Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

[p. 517]

4249. 1639 augustus 13. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Multum probo Excellentiae vestrae consilia, quae sunt in literis datis initio Augusti².

Exercitui, qui ducis Vinariensis³ fuit, concordia nunc maxime opus optandumque, ut norint Galli dimidium saepe plus esse toto. Spargunt enim jam nunc rumorem voluisse⁴ in supremis ducem, ut regis⁵ esset exercitus et urbes. Ego vero neque executoribus testamenti⁶ neque militi id placere pro certo habeo; nec quicquam temporibus his congruentius arbitror quam ut fides obligetur Germaniae principibus ordinibusque aliis in societate Suediae Galliaeque permanentibus.

At sine pecunia stare is exercitus non potest. Ea hactenus nisi a Gallis suppeditata non est, qui solent auxilia sua sociis caro vendere. Quae res sicut Rhaetos nuper a Gallia abalienavit ita in Subalpinis locis causam dedit, cur tot urbes dominatum externum quemvis metuentes et ipsa Augusta Taurinorum amitterentur. Verum ita sunt homines, ut quamvis gravibus malis admoniti in eadem peccata revolvantur. Me valde haec sollicitum habent: ergo mandata exspectabo. Interim ea loquar quae maxime facient pro libertate Germaniae, quam armis suis propositam semper professi sunt Suedi nostri.

Res caeterae habent se mediocriter. Nam et qui arcem Taurinorum obsederant Hispani, inde se removerunt ad Gallicarum copiarum adventum et ex arce in urbem satis feliciter proruptiones factae sunt.

Millereius⁷ non longe ab oppido S. Audomari in Hispanos bene pugnavit: occisi captique hostium aliquammulti. Alter sub Castilionaeo⁸ exercitus ad Ivoiam manet eique oppido detrahit munimenta. Ambo isti exercitus speculantur, quid facturus sit Piccolominaeus⁹ in agro Luxemburgico¹⁰ ex vicinis praesidiis sibi adaugens copias.

Princeps vero Condaeus¹¹ praeter Canetum, etiam Bachasium, Perpiniano non procul trans Agliam flumen oppidulum, cepit, quod rerum multarum advectionibus utile erat Hispanico exercitui.

Manet fama Turcam¹² pronum ad pacem cum Persa¹³ imminere Cretae aliisque insulis, quae ejus imperio absunt; magnam illi de suo esse classem nec minorem praeberi ab Afris praedonibus.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 192; copie Kopenhagen, Kgl. Bibl., coll. Ny Kgl. Saml. 2330, 4^o met enige verschillen van onbeduidende aard. Gedrukt Epist., p. 552. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Ontbreekt.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar, gestorven op 18 juli 1639.

4 De copie te Uppsala geeft ten onrechte ‘noluisse’.

5 Lodewijk XIII van Frankrijk.

6 Johann Ludwig von Erlach, Wilhelm Otto von Nassau, Johann Bernhard von Oehm en Rheinhold von Rosen.

7 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

8 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

9 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

10 In de copie te Uppsala staat abusievelijk ‘Lunemburgicam’.

11 Henri de Bourbon, prins van Condé.

12 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

13 Safī I (Sam Mirza).

[p. 518]

Caesariani qui ad Hohentwilam fuerant, in Cellam Constantiamque se receperunt. At magnas imperatori¹ venire copias e Polonia, Austria, Hungaria audimus.

Cum Genuatibus graves natae sunt Gallis controversiae ob naves, quas cepit Harcurtius². Spero rem ad concordiam perductam iri. Neque enim Gallis in Italia quaerendi sunt hostes, cum ipsa belli fortuna Gallis ibi minus secunda satis principes civitatesque invitet ad partes adversas. Conigsmarckius³ in Franconia Neustadium ad Salam dicitur obsidere. Rhaetica plebs infensa Hispanis moveret se, si a Gallis juvaretur. Verum et Galli male se tractatos, non jam dicam unde orta culpa, tamen meminerunt et Helvetii Gallis per sua⁴ transitum concedere alii formidine, venalibus alii in Hispanum studiis, cunctantur.

De Bannerii⁵ rebus quae scribit Excellentia vestra, laeta sunt, modo sint certa. Exspectanda est auctoritas temporis.

De Transilvano⁶, de Hungaris, de conventu Francofurti nihil hic quidem audimus. De diplomate pro Batavis siquid comperiet Excellentia vestra, lubebit nosse.

Hassicis commentum bene procedit; opulentantur nihil agendo. Et dicitur jam ab iis se redimere etiam Fuldensis abbas⁷.

Elector Brandenburgicus⁸ novo vectigali ad naves struendas utens mirum ni arcana coitione cum Polono⁹ malum aliquod Livoniae parat. Sed eam curam relinquamus iis, qui propiores sunt.

Spiringiis¹⁰, qui ibi sunt, evenire video quod multis, ut contra plebis odium tuti sint regum principumque gratia.

Comitem Licestrium¹¹ hic intra paucos exspectamus dies. Is utinam nobis adferat nuntium non pacis tantum firmae, sed et concordiae restitutae, qualis esse debet inter regis¹² ejusdem populos. Me multa indicia vetant ea de re securum esse.

Pons, qui Nieuburgi fuerat, prope Argentoratum transpositus est. Comes Guebrianus¹³ prope Rinfeldium se tenet. Arpajovius¹⁴ Condaei jussu Coleuriam obsidet. Mommedium ut inspectavit Castilionaeus, obsidendi ejus cogitationem hoc tempore omisit exercitumque suum ut a Piccolominaeo tutior esset cis Cheram amnem retulit.

Sultanus Turcarum aegrotare dicitur.

1 Ferdinand III.

2 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt, Frans vlootvoogd.

3 Hans Christoph, graaf van Königsmark.

4 De copie te Uppsala geeft ten onrechte ‘suas’.

5 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

6 Georg Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

7 Hermann George von Neuhoff († 1644).

8 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

9 Wladislas IV (VII).

10 Arend, Abraham, Dirck en Isaac Spiring. De copie te Uppsala heeft ten onrechte ‘Spiringus’.

11 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

12 Karel I van Engeland.

13 Jean-Baptiste de Budes, graaf Guébriant.

14 Louis d'Arpajon († 1679), luitenant-generaal sinds 1637.

[p. 519]

Deus varios metus auferat servetque bono christiani orbis Excellentiam vestram cum suis omnibus.

Excellentiae vestrae addictus sincero cultu ejusque observantissimus.
H. Grotius.

Lutetiae, 13 Augusti 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd. Alfenae 12/22 Aug. 639.