Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4079. 1639 april 23. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime atque illustrissime domine,

Trans Alpes res satis infeliciter procedunt capta ab hoste post Chivassium et Crescentinum etiam Verruca nobili praedis antehac ibi factis ad Padum oppido. Ita nunc omnis Gallorum miles agris pulsus aut in Casali est aut, quae pars maxima, cum ipso cardinali Valetta² in oppido Taurinorum. Ejus oppidi habitatoribus ita diffidit vidua³, ut praeterquam quod oppidum toto exercitu Gallorum insidetur, quae in arce sunt machinas omnes in oppidum obverterit.

Arripit cardinalis Riceliacus hanc occasionem, ut regi⁴ persuadeat profectionem in provinciam Lugdunensem relictis ipsi cardinali Riceliaco regni gubernaculis sub regentis titulo. Verum rex et tertiana retinetur ex curis et moerore contracta et animum adhuc habet ab isto itinere satis aversum.

Video plerosque existimare iturum trans Alpes magnis cum copiis ducem Longavillanum⁵.

Inter peregrinos de summa colligenda qua regi satisfieret, convenire non potuit, ideo quod per aulae gratiam subtraherentur oneri tres ditissimi Heufdius⁶, Lopes⁷, Lumaga⁸, quorum opera interdum rex utitur, tum vero et inter ceteros in partiendo onere magna orirentur certamina. Itaque abeunt alii, ducuntur alii in carceres, quorundam abripitur supellex, aliorum aedes milite insidentur, nec minus difficultatis reperit altera in divites indigenas capitatio.

Mirum, quam inanes reperiantur quae ad fines coeunt cohortes sive regimenta, ita ut quaedam unius quidem centuriae modum expleant. In Campania pro duodecim millibus aegre duo millia reperta sunt. Multi clam in Angliam abeunt in novo bello uberrima sperantes stipendia.

Nihil decrescit Scotorum pertinacia capto jam et Aberdono et pulsis ferme undique iis, qui in Scotia regias partes tutabantur. Haud equidem affirmaverim, quod suspicantur Angli, Gallicis pecuniis sustentari Scoticam factionem pauperiorem ceteroqui quam ut bello diu sufficiat. Creduntur autem id facere Galli, non tantum ex aemulatu vetere, verum etiam quod cum Batavis nunc consilia socient ad capienda Flandriae oppida maritima, quod cum solus prohibere possit Anglus⁹, domestico ob id negotio distinendus sit.

1 Gedrukt Epist., p. 525; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 601.

2 Louis de Nogaret de La Valette.

3 Christine de France, hertogin van Savoye.

4 Lodewijk XIII.

5 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

6 Johann Hoeufft; over het edikt zie men no. 4002, p. 143 n. 4.

7 Alphonse Lopez, vertrouweling van Richelieu. Hij deed veel wapenaankopen in onze Republiek.

8 Over de Parijse bankier Lumagne zie men C.M. Schulten Joachim de Wicquefort et Jean Tileman Stella, Fragment d'une correspondance (1639) in Lias 1974, p. 118.

9 Karel I van Engeland.

[p. 277]

Regis Daniae¹, qui hic nunc est ex Christina² filius³ domesticique ejus omnes, multis honoribus ab Hispanis excepti non obscurum prae se ferunt studium in Hispanum⁴ et imperatorem⁵.

Multis in Galliae agris et frumentum et vinum corrumpitur, quod desint qui curent fugientibus rusticis tum ob tributa et exactorum injurias tum ob militarem licentiam hostili nihilo leviorem. Pro solatio sunt majora hostium mala, Germaniae vastitas, Hispaniae egestas et novi per Portugalliam motus.

Deum rogo, cuncta haec et a Turca⁶ metum in bonam christiano orbi pacem vertat idemque, Excellentissime et illustrissime domine, tuae Sublimitati favens adsit.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
Hugo Grotius.

1 Christiaan IV.

2 Christina Munk.

3 Valdemar Christian, graaf van Sleeswijk-Holstein.

4 Philips IV.

5 Ferdinand III.

6 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

Lutetiae, 13/23 Aprilis 1639.

Scribitur imperator in Hungaria quatuor millia militum facere. Princeps Floreminus⁷ et Reinackius⁸ in Austria, in Polonia Hofkirckius⁹, in Bohemia Coloredus¹⁰, Schlickius¹¹, Tuliacus¹² militem conscribere. Praga transiisse quingentos a Vienna currus belli rebus onustos, machinas item aliquot.

7 ‘Floreminus’ is een zetfout voor ‘Florentinus’. Bedoeld wordt Matthias de Medici. Grotius heeft het nieuws over deze lichtingen uit de Gazette de France, dd. 23 april 1639 no. 48, p. 218.

8 Johann Heinrich von Reinach.

9 Georg Lorentz, baron van Hofkirchen.

10 Rudolf, graaf van Colloredo-Waldsee (1585-1657).

11 Heinrich, graaf Schlick († 1650).

12 De Gazette de France, dd. 23 april 1639 no. 48, p. 218, geeft ‘Tilly’. Bedoeld wordt Werner Tserclaes, graaf van Tilly.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.