Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3891. 1638 december 18. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

De iis, quae attigeram nuper, haec propiora didici e literis scriptis 2 mensis hujus e Neuburgo, ubi tum dux erat Vinariensis².

Cum ad Lauffenburgum nuper ex parte transrhenana accesserat hostis, partem oppidi eadem sitam ripa cepit et pontem praeclari operis, quanquam per Vinarienses a ripa semotum, incendit. Quae ad Drusenhemum Rhenum transiit, pars magna equitatus hostilis ducem habebat Horstium³, vigiliis praefectum, junxitque se cum Lotharingis ducibus Carolo⁴ et Francisco⁵ ad Remiremontium. Consilium erat ipsis⁶ Goetsioque⁷ novo impetu adoriri castra ac liberare Brissacum urbem prae fame aut foedis alimentis spem ultra trahere non valentem. Verum Goetsius intra triduum amissis per fugam suorum duobus millibus ab itinere, quod Brissacum intenderat, coactus fuit ad Lauffenburgo adsita reverti.

Eodem tempore a duce Longavillano⁸ ad ducem Vinariensem pervenere sex millia, ipse Longavillanus ad eum locum, qui Mariae in fodinis nomen habet, hostium observat consilia, si se promoveant inhaesurus tergis. Sperabatur intra dies octo deditio oppidi, non ex cuniculis, qui obsessoribus parum feliciter cessere, sed ex fame. Neque eo contentus dux Vinariensis Goetsii agmen, quod movere se intelligebatur incerto castrane versus an retro in tutiora Germaniae, quaerere et proelio aggredi constituit.

Inter hostes discordiam esse satis constat. Complures ad ducem Vinariensem scriptae literae addebant Goetsium ipsum custoditum in aulam caesarianam mitti,

1 Gedrukt Epist., p. 488; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 555.

2 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

3 Johann von Horst, generaal-wachtmeester in keizerlijke dienst.

4 Karel IV, hertog van Lotharingen.

5 François-Nicolas, hertog van Lotharingen.

6 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘ipsi’.

7 Johan, graaf van Götz.

8 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

[p. 760]

reum aut fortunae sibi adversae aut quod veri aliquam habet speciem, dilatae castrorum oppugnationis ultra quam oportuit magnam habiturae spem successus, si properata fuisset, priusquam vallo operibusque permunita erant castra. Dicitur ergo ab imperatore¹ missus, qui eum caperet tribusque cohortibus sive regimentis circumdatum ad causam dicendam traheret imperio, quod ipse habuit, translato in Wolfium² e comitibus Mansfeldicis.

Augustae Taurinorum multi dati in vincula, quorum exspectatur supplicium simulque historia conjurationis, cujus caput dicitur fuisse quidam Valerius nomine³. Cardinalis Riceliacus ad formandam feminae sane periclitantis⁴ potentiam missurum se promisit in ver venturum quindecim peditum millia, equitum vero quatuor.

Papa⁵ novos cardinales parturit. Interim venit huc, sed sine legati persona, cardinalis Biquius⁶, Riceliaco pridem amicus, pacem commendans aut certe per Italiam, quam maxime quiescere paparum interest, indutias. Dicuntur eadem de causa alii ire ad imperatorem et Hispanum⁷.

Idem ille cardinalis Riceliacus scripsit Bernartio⁸, facundo et populari imprimis concionatori, neminem esse, qui se magis pacem expetat dira sibi imprecatus, si mentiretur. Id se velle per ipsum atque alios populo notum fieri. Etiam Mirabelius⁹ legatus ab Hispano in Belgicam accepta a Galliarum rege¹⁰ venia hac in Hispaniam transit obiter et ipse circa pacem animos tentaturus.

At Veneti Turcarum territi minis ingenita ipsis formidine, sed nec levi causa accedente, si verum est, quod rumor fert, Persam¹¹ a Turca¹² pacem redimere concessione Babylonis, si qua vis in ipsos ingruat, auxilia orant et hic et Romae. Sed Hispani praecipue eos ope niti arbitror, proximi quippe ad periculum, si in Adriae oram¹³ arma barbarica inferantur. Et cum Polono rege¹⁴ multa eodem, ut creditur, pertinentia egit Venetorum, qui apud imperatorem est legatus¹⁵. Mulcta gravi, quinque puta millionum, si eam pendere Veneti velint, remissurus injuriam Turca scribitur.

Valde expetunt Brissaci capti nuntium et Galli et Helvetii; Galli, quod ex eo Burgundiae ducatui securitas dabitur; Helvetii, quod auxilium non e longinquo paratum habeant, tuendae, si opus sit, libertati.

1 Ferdinand III.

2 Bedoeld moet zijn Philipp von Mansfeld.

3 Valerio Rossi.

4 Christine de France, hertogin van Savoye.

5 Urbanus VIII.

6 Allessandro Bichi.

7 Philips IV van Spanje.

8 Claude Bernard.

9 Antonio Zuñiga y Davila, markies van Mirabel.

10 Lodewijk XIII.

11 Safī.

12 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

13 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘ora’.

14 Wladislas VII (IV) van Polen.

15 Giovanni Grimani.

[p. 761]

Bernates finibus suis prospiciunt. Pontificii interim Helvetiorum et marchio Badensis¹ plurimum commeatus hosti mittunt magnam ejus sibi copiam paranti non tantum ad suas necessitates, sed et ut Vinariensi eam praeripia[n]t; qui tamen aliunde accepit alimenta in multum temporis: princeps et praesentia bene disponens et in futurum providus².

Mitto, quod hic datum est Cnutio³, responsum, signum evidens implacabilis regii in matrem⁴ animi, cui interim comoedia, cantus, choreae in Anglia parantur, pretiosa solatia.

Galli cum Palatino⁵ aliquid struunt, quod non patet; mitto etiam Campanellae⁶ ex astris et aliunde divinandi artem sibi vindicantis pro Delphino⁷ auguria. Deumque precor, Excellentissime et Illustrissime Domine, cuncta ut regat in bonum regni, reginae⁸ Tuaeque Sublimitatis.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Friedrich V, markgraaf van Baden-Durlach.

2 Tot hier praktisch gelijkluidend aan no. 3890 van dezelfde datum aan Ludwig Camerarius.

3 Johan de Knuyt.

4 Maria de Medici.

5 Karl Ludwig van de Palts.

6 Thomas Campanella; vgl. Gazette de France dd. 31 maart 1639 no. 37 p. 173 vv.

7 Lodewijk XIV, geboren op 5 september 1638.

8 Christina van Zweden.

Lutetiae, 8/18 Decembris 1638.

Venit modo ad me pater Sirmundus⁹, vir in hac aula potens, quippe a confessionibus regi, qui me maximopere oravit, ut landgravio¹⁰, qui ad romana sacra se transtulit, reddi possit commenda quaedam in Osnabruggensi solo, ad ipsum avito jure pertinens, sed alii per bellum hoc data. Eo minus negare ei potui hoc de ea re scribendi officium, quod regi quoque placiturum scio maxime, si quid in hoc negotio pro illo landgravio fieri potest. Quare commonitorium, quod ipse mihi dedit Sirmundus, mitto. Non impedit Sirmundum aulica functio, quominus et literas adjuvet. Edidit antehac concilia Gallica¹¹. Nunc in Theodoreti editione¹² tribus tomis versatur.

9 Jacques Sirmond, S.J.

10 Wellicht Karl Gustav, paltsgraaf van Zweibrücken.

11 Zie dl. V, p. 245 n. 2.

12 Ibid. p. 29 n. 2.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.