Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3805. 1638 oktober 16. Aan L. Camerarius⁶.

Illustrissime Domine,

Ad literas Excellentiae vestrae mihi gratissimas datas 4 Octobris⁷ ut respondeam, Scoticos motus et durare et ingravescere et diffcilia repertu esse remedia ex Anglis, qui huc nuper venere⁸, tristis intelligo. Movet me et gentis utriusque in bellum civile aut potius sociale magno, ut quidem adhuc videtur, gradu euntis miseratio et non obscurum inde in res nostri foederis malum. Libelli hic sparguntur⁹ oleum igni affundentes, qui parum regaliter Britanniarum regem¹⁰ aiunt agere, quod cum subditis quasi cum paribus agat per legationes et pactiones. Det Deus, ut optima consilia praevaleant¹¹ et exstinguatur incendium nulli nisi Austriacis profuturum.

Iter in Suediam D. Mulleri¹² vetat me sperare magni cancellarii¹³ cis mare

6 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 151. Gedrukt Epist., p. 471 Geciteerd in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 184. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

7 Ontbreekt.

8 Niet geïdentificeerd.

9 Welke pamfletten bedoeld worden is mij niet bekend.

10 Karel I.

11 De copie te Uppsala geeft de lezing: ‘evaleant’.

12 Georg Müller, secretaris en Zweedse hofraad.

13 Axel Oxenstierna.

[p. 631]

adventum. Spero D. Salvium¹ aut per se aut per alios facturum, ne ignoremus ea, quae ex usu sunt muneris nostri.

Responsum a regina nostra² Danicis non video dari posse, nisi verbis honestis et indefinitis pacis aequae tutaeque desiderium testantibus. Specialia enim ad ipsum colloquium remittenda sunt, cujus unam moram video controversiam istam de diplomate pro Germanis. Ut aut Suedi aut Batavi in pacis negotio a Gallis se dividant post tam arcta foedera, nullam recipit honesti speciem. Itaque operam perdituros existimo, qui id sperant.

Danum³ ad imperatoris⁴ partes transiturum non puto, sed, siquid irritetur, facile posset efficere, ut suae copiae ad imperatorem se transferrent multumque metuo, ne in arcano tale aliquid etiam in Hassica pace convenerit.

Eam pacem ab imperatore, ut certe ejus intererat fieri, probatam huc scribitur. Certe in illo capite de religione quin facilis futurus sit imperator, ob causas ab Excellentia vestra expressas et quas ego in postrema epistola addidi, dubitari non debet. Sane est, cur nos Germanorum misereat, quanquam pars magna quae nunc sentiunt mala sibi ultro accersivere. Sed hominum est etiam culpis ignoscere atque is est bellorum pulcherrimus exitus.

De Wolgasti arce nihildum audieram. Suspicio de colloquio regis Poloni⁵ cum imperatore duriorem hic causam principis Casimiri⁶ efficit. Itaque trahitur, qui hic est, Demskius⁷ sine spe profectus. Non dubito, quin multi e Polonica nobilitate in memoriam revocaturi sint ultima Samoskii⁸ monita exitialem Polonicae libertati fore regum cum Austriaca domo affinitatem. Et est gens suopte ingenio suspicax.

Dantiscani causam suam faciunt scriptis favorabilem. Sed oportet, ut Solon⁹ dicebat, ὁμοῦ δίϰην τε ϰαὶ βίαν συναϱμόσαι. Nisi in tempore validas societates sibi parent, inter quas praecipuo loco pono Batavicam, impares erunt conspirationi regis et Poloniae.

Nihil hic ferme aliud quam in hiberna ducitur miles. Knutius¹⁰ quae agit satis clam habentur. Sed quantum intelligo pertendit rex¹¹, ut mater¹², ali si velit, eo eat, unde olim non in has spes pedem extulit. At si alterutrum necesse sit, puto malle regem eam in Batavis esse quam apud Britannos. Coignaeus¹³ et

1 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant, residerende in Hamburg.

2 Christina van Zweden.

3 Christiaan IV van Denemarken.

4 Ferdinand III.

5 Wladislas VII (IV) van Polen.

6 Jan II Kazimierz.

7 Peter Dembski, Koninklijk secretaris.

8 Dit zal Thomas Zamoyski (gestorven op 8 januari 1638) zijn. Hij was groot kanselier van de Poolse kroon. Zijn vader Jan Zamoyski (1545-1605) was eveneens een tegenstander geweest van familiebetrekkingen tussen de koning van Polen en de Duitse keizer; zie dl. VIII, p. 348 no. 3115.

9 Solon liber III Iambi 36, 16. John M. Edmonds, Elegy and Iambus deel I (ed. Loeb) p. 150.
Solon (650/635- na 561/560 v. Chr.) was een Atheens staatsman en dichter.

10 Johan de Knuyt.

11 Lodewijk XIII.

12 Maria de Medici.

13 Jacques Le Coigneux.

[p. 632]

Montsigotus¹ quin quovis modo in Galliam cupiant reverti, nemo est, qui dubitet. Metuitur ultionis cupio nec mirum in femina et Itala et Etrusca et Medicaea et diu regnatrice.

De Cyrillo patriarcha² audieram, sed totius rei historia mihi necdum comperta est. D. Hagae³ et felicem reditum et, nequid ei pereat de tam longi laboris fructu, opto.

Literas mihi commendatas recte curavi et curabo, si quae mittentur posthac.

Morte pueri⁴ Sabaudiae ducis⁵ pervenit jus illud ad puerum alterum quinquennem⁶.

Dati sunt a rege judices in ducem Valettam⁷ ex inobedientiae et proditionis crimine Machautius⁸ et Potteriacus⁹. Princeps Condaeus¹⁰, qui pro tempore praefecturam Aquitaniae administrandam accepit, omnem culpam rei ad Fontarabiam male gestae in illum rejicit. Tanto indignius, est quod accidit, tam fuit patens valli oppidani ruina, ut per eam Hispani equis vecti oppidum intraverint.

Comes Henricus Nassavius¹¹ nudiustertius demum a rege gratulationes peragens auditus est.

Res Gallorum per Italiam adversae ita omnes, qui ibi sunt, addixere Hispano¹², ut pontifex¹³ ejus militi ex Neapolitano regno Mediolanum ituro non iter tantum concesserit, sed et commeatus dederit liberaliter. Petunt Genuae Galli navem hostilem a se nuper captam tentamque per horas 24, quae se postea in Genuensi portu ab ipsis liberaverat; idque aut obtenturos aut jam obtinuisse arbitror.

Dux Vinariensis¹⁴, pro quo merito sollicita est vestra Excellentia, jam septem, quae ad Brisacum struxerat, castella valida connexuit inter se perpetuo vallo castrensi. Et ego et qui hic res ejus agunt¹⁵ multum interpellando effecimus, ut duci extra ordinem dentur centum millia florenorum, ad equos emendos aliasque necessitates; ut duo millia militum¹⁶ e Longavillani¹⁷ exercitu jam transierint fauces, quae Exclusa dicuntur, Geneva non procul brevique in castris

1 Louis de Montsigot.

2 Cyrillus Lukaris, patriarch van Alexandrië, patriarch van Konstantinopel. Hij werd op 7 juli 1638 vermoord.

3 Cornelis Haga, Staats orator te Konstantinopel.

4 Francesco Jacintho van Savoye. Na een noodlottige val van zijn paard was hij op 4 oktober overleden.

5 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

6 Carl' Emanuele II van Savoye (1634-1675).

7 Bernard de Nogaret d'Epernon, hertog van La Valette.

8 Charles de Machaut († 1667).

9 Charles Le Roy de La Potherie († 1661).

10 Henri de Bourbon, prins van Condé.

11 Hendrik, graaf van Nassau-Siegen.

12 Philips IV.

13 Urbanus VIII.

14 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

15 Wolf Dietrich Truchsess en Conrad Lutzow. Als agenten traden op Johan Epstein en Meusnier, en als bankiers Johan Hoeufft en het bankiershuis Lumague en Masserani.

16 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.

17 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

[p. 633]

Vinariensibus sint futura. Ex eodem Longavillani exercitu alii alia via per Lotharingiam ad eadem castra mittuntur numero adhuc incerto. Duo sunt mala, quae metuo: hostilium copiarum undique ingentium adventus et pabuli inopia in castris locisque vicinis nullo ejus provisu¹ facto. Pollicentur Galli etiam operam se daturos, ut Hassici militis bona pars ad ducem Vinariensem transducatur, qua in re Excellentiam vestram, si quid potest, fore adjutricem certus sum. Götzius² ad Willingam se tenet Blomberga nondum potitus.

Deus, Illustrissime domine, Excellentiam vestram, familiamque ejus suae semper esse velit paternae tutelae.

Excellentiae vestrae cum omni obsequio observantissimus
H. Grotius.

1 De copie te Uppsala heeft abusievelijk; ‘provisum’.

2 Johann, graaf van Götz.

Lutetiae, 6/16³ Octobris MDCXXXVIII.

Misit dux Vinariensis ad regios ministros interceptas hostium literas indices firmi hostium propositi de bello in viscera Galliae importando et pro Brisaco omnia eos tentaturos.

De comite Henrico erravi. Speravit se a rege auditum iri ut et Lutzmarius⁴. Sed decrevit rex sine legati titulo missis, nisi a regibus veniant, carrucam suam non mittere, quod ipsis displicet. Et, puto, mandata exspectant.

Navis illa, de qua scripsi modo, Alassium profugerat, portum juris Genuensium. Inde abducta est. Magistratus Alassiani damnati a senatu Genuensi parem navem Gallis reddere.

3 De copie te Uppsala geeft als datum 8/18; in de wekelijkse reeks is de datum 6/16 waarschijnlijker.

4 Gerhard Romelian von Kalcheim, genaamd von Leuchtmar.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Suecia Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: A. 1638. Redd. Hagae, d. 5/25 Oct.