Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3768. 1638 september 18. Aan A. Oxenstierna³.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Quas e Vinariensibus castris⁴ literas satis recentes habeo⁵, eae me docent Oberkircham et oppida minora alia itemque castellum Drusenhemum venisse in ducis potestatem. Octo turmas ab eo missas in tractum Durlacensem Spiram usque pervasisse. Ipsum vero cum peditatu et alis equitum duabus Brisacum aditu intercludere, ni propere ei subveniatur, quod ut fiat valde laborari ab imperatore⁶, Bavaro⁷ et episcopis⁸, ultra mensem non par tolerandae inopiae ita testantibus captivis etiam, de quibus quaestio habita est. Proximum qui succurrere Brissaco nunc possit, esse ducem Carolum⁹, sed ei sua esse, quae agat.

Haec omnia excitare hanc aulam debent, ut duci et plus militis et extra ordinem pecuniae aliquid mittatur, quam ad rem se laboraturum significavit mihi pater Josephus¹⁰; sed vix quicquam posse fieri, antequam huc venerit D. cardinalis¹¹, qui in oppido S. Quintini nunc est fruens gloria recuperati Castelleti, quod die 14 hujus mensis impetu multo cum sanguine captum a Gallis est.

Fuit Gallis etiam felix mari proelium primo die mensis hujus sex leucis a Genua, cum ipsorum naves longae quindecim Hispanas totidem insectarentur primumque propinquis telorum jactibus, inde manu rem gererent aequali diu et cruento certamine. Sed Galli tribus suarum amissis sex hostilium navium cepere. Mortui hinc et illinc supra quater mille.

3 Gedrukt Epist., p. 463; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 524. De brief is tot aan ‘Deus, Excellentissime’ etc. woordelijk gelijk aan no. 3767 aan L. Camerarius (tot aan: ‘Habeo gratias’). De postscripta zijn gedeeltelijk gelijkluidend.

4 Grotius' zoons Cornelis en Diederik dienden onder Bernhard van Saksen-Weimar.

5 De bewuste brief is verloren gegaan.

6 Ferdinand III.

7 Maximiliaan I van Beieren.

8 Anselm Casimir Wambold von Umstadt, keurvorst van Mainz, en Franz von Hatzfeldt und Gleichen, bisschop van Würzburg.

9 Karel IV, hertog van Lotharingen.

10 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-.

11 De Richelieu.

[p. 578]

Et haec quidem bene se habent. Sed ad Fontarabiam praeter exspectatum Deus infensus spes resque Gallorum corrupit, ipsa natali S. Virginis, in cujus tutelam rex¹ se regnumque dedit. Nam cum tres cuniculi dissultu suo ruinarum nonnihil fecissent placuissetque oppugnari oppidum; cohortes sive regimenta, praesertim Mileraeiana² et Coronae aperte detrectarunt pugnam. Causa dicitur quod stipendia, pridem non essent soluta. Adjiciunt quidam coeptam a duce Valleta³, Espernonii filio⁴, oppugnationem mox traditam archiepiscopo Burdegalensi⁵ cum classiario suo milite indignante Valetta, cujus pater pridem illarum partium praefectus plurimas in nobilitate clientelas habet easque pro arbitrio versat.

Spectabat hanc Galli militis contumaciam ex propinquo monte Arragoniae admiralius⁶ bono magis quam multo cum milite utensque temporis commoditate castrorum eam partem, quae ducis Lafortii⁷ filio marchioni⁸ attributa fuerat, firma operibus, si defensores adfuissent, adsultat frustraque se cum suis domesticis - neque enim miles obsequebatur - objectante aliquoties marchione Lafortio perumpit; ad quod exemplum desertam itidem a milite partem illam castrorum, in qua princeps ipse Condaeus⁹ fuerat, intrat Hispanus fugientibusque Gallis capit machinas, impedimenta, commeatus, signa, pecuniae insuper vim magnam, cujus penuria miles Gallus disciplinam exuerat. Archiepiscopus se ad naves recepit. Idem fecit princeps Condaeus in aquas se injiciens ac per eas transiens, donec scapham apprehenderet. Mersi et trucidati ferme Gallorum bis mille. Ceteros fuga aut Baionam aut cis flumen Handaiam pertulit jam multo a tempore nullo tam gravi inflicto vulnere Gallicae existimationi. Quantum haec res inflatura sit Hispanos, facile ex ingenio gentis intelligi potest eoque magis, quod mille et ducenti equites Hispani tantum hoc negotium confecere.

In Manicampium¹⁰ adhuc inquiritur. Et laesit eum suo testimonio etiam Piccolominius in iis, quae ad exitum e Castello Bacci pertinebant.

Castilionaeus¹¹, quod imperio tantum excidit, evasisse se putat. Bastiliam enim metuebat, ideo quod defugisset onus obsidendi Cateleti non satis sibi esse ad id militis dicens, cum tamen eodem cum milite Halerius¹² nunc id oppidum ceperit hostem submovente Lafortio.

Rumor est in aula viduam Sabaudam¹³, cum non acciperet sperata a Gallis auxilia, sibimet consuluisse signata pactione, qua se a bello eximat, receptura ab Hispano¹⁴ Vercellas. Ejus rei quid sit, brevi apparebit.

1 Lodewijk XIII van Frankrijk.

2 Zie no. 3767, p. 574 n. 11.

3 Bernard de Nogaret d'Epernon, hertog van La Valette.

4 Jean-Louis de Nogaret, hertog van Epernon.

5 Henri d'Escoubleau de Sourdis.

6 Juan Alonso Enriquez, admiraal van Castilië.

7 Jacques-Nompar de Caumont, maarschalk van La Force.

8 Armand de Caumont, markies van La Force.

9 Henri de Bourbon, prins van Condé.

10 Achille de Longueval, baron van Manicamp.

11 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

12 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

13 Christine de France, hertogin van Savoye.

14 Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganés.

[p. 579]

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, det Tuae Sublimitati cuncta felicia.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 18 Septembris 1638.

Ajunt Angli¹ reginam matrem² exspectari in Anglia et dixisse Galliae cancellarium³ regem ei permissurum, ut bonis suis fruatur, quandoquidem ex hostico exivit.

Venit jamjam huc a duce Vinariensi cum captis signis LXXXIII Lutzavius⁴. Duci propositum ait tria facere castella ad Brissacum eaque perpetuo opere connectere, nequid, ut huc usque fit, victus ab Helvetiis aut rusticis inferatur. Sed magnas copias colligente hoste nihil eum acturum, nisi novis a rege auxiliis instruatur. Itaque in id omni modo laborabimus. Ipse dux ad reginam⁵ scribit.

Mitto historiam exacte scriptam de clade ad Fontarabiam⁶. Rumor nunc hic spargitur plebi forte solandae recolligi a principe Condaeo exercitum ad XVIII millia, ab archiepiscopo autem Burdegalensi captam Gattariam et disjectis munimentis loci veteribus aliud strui, quo portus servetur.

Casteleti praefectus⁷ captus est. Germanis, qui ibi fuere, data vita.

1 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

2 Maria de Medici.

3 Pierre Séguier.

4 Conrad Lutzow.

5 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

6 Voor geschriften over Fontarabie zie men E. Duceré, Essai de bibliographie du siège de Fontarabie en 1638 in Bulletin de la Société des lettres, sciences et arts de Bayonne, 1898 pp. 217-227.

7 Gabriel de las Torres.