Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3549. 1638 april 30. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime Domine,

Et ego et D. Schmaltzius² sedulo laboramus, ut et bellum impellamus ex hac parte et simul ad inducias, si quae se ostendant, paremus quae sunt necessaria. Utrunque satis pulchre procedit.

Guebrianus³ cum IV millibus aut paulo amplius, puto, jam apud ducem erit Vinariensem⁴ decepto milite quasi ad Joannem Waertium⁵ accipiendum et in Galliam perducendum irent.

Dux Vinariensis, si ei dentur a rege⁶ peditum X, III equitum millia, non dubitat, quin Brisacum obsidione sit capturus. Id consilium an placiturum⁷ sit Gallis, videbimus. Mittetur certe brevi in illas partes dux Longavillanus⁸ cum tantis, quantas⁹ Vinariensis expetit, copiis, subsidio ipsi adversus pericula futurus, forte et progressurus longius, si occasio traxerit.

Ducis Lotharingi¹⁰ quae non longe a Brisaco abfuerant¹¹ copiae victus penuria¹² cessim ivere in Burgundiae comitatum et ipse dux, Vesontione cum ageret, in carruca sua vitae suae periculum a percussoribus nescio unde immissis adiit.

Missa ad ducem Vinariensem ex veteribus pactis CCCC florenorum millia, parantur pecuniae et Suedis et Batavis et Hassis ex factis conventionibus. Neque dubito, quin ad exemplum Angliae aliquid daturi sint Galli et Palatino¹³.

Castilionaeus¹⁴ abiit in Belgicum finem arma illaturus cum XVI hominum millibus, in quibus erit equitatus externus duce Degenfeldio¹⁵.

Princeps Condaeus¹⁶ cum bono exercitu ad Navarrae est limitem. Erunt alii sub Lafortio¹⁷ et Brezaeo¹⁸.

Ad inducias via struitur perductis jam Gallis, ut Ferdinando III non negent imperatorium nomen nemine Germanorum id in controversiam vocante, Ferdinan-

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 126. Gedrukt Epist., p. 423. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Peter Abel Schmalz, secretaris van de Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

3 Jean-Baptiste de Budes, maarschalk van Guébriant.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Johan van Werth, ruitergeneraal in dienst van Maximiliaan I van Beieren.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘placiturus’.

8 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

9 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘quantis’.

10 Karel IV, hertog van Lotharingen.

11 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘abfuerunt’.

12 Het woord, penuria' ontbreekt in de copie te Uppsala.

13 Karl Ludwig van de Palts.

14 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

15 Christoph Martin, vrijheer van Degenfeld.

16 Henri de Bourbon, prins van Condé.

17 Jacques Nompar de Caumont, maarschalk van La Force.

18 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

[p. 239]

do autem, ut velit tutum iter polliceri legatis Hassiacae¹ et Vinariensis² et si qui sunt alii Gallorum Suedorumve socii, ut scilicet veniant eo, ubi futuri sunt Suediae Galliaeque legati³ et per eos desideria sua proferant. Ipsae tamen his de rebus formulae nondum ad manus meas pervenere. Est autem, cur speremus, si ad inducias venitur, regem Galliae Suedis ad omnia aequa obtinenda adjutorem fore et ad custodienda, quae Suedi tenent, aliquid collaturum pecuniae.

Rex ipse Chantiliaci venatur; inde ibit ad Compendium aut ultra lustraturus suos exercitus. Regina⁴, ut captus est praegnantium, belle valet.

A Constantinopoli literae credere nos jubent et Transilvaniae principem⁵ Turcae⁶ conciliatum et bellum ibi in Persam⁷ redintegrari. Ingentem e Moscovia captivorum numerum nec paucos e Cosaccis abductos a Tartaris.

Sicut magnum hic est gaudium de confecto Vismariensi federe⁸, ita multum exspectatur nuntius de Suedorum supplementis, quae in Germaniam ventura sunt. Proximum ab hoc votum est Gallorum, ut festinent se movere Batavi.

De rebus cunctis, quae aut nunc aguntur aut imminent, prudentissime judicant literae tuae datae 9/19 Aprilis⁹.

Hanovia videtur in comitis¹⁰ mansura potestate sine caesariano praesidio. Sed ut comiti hinc pecunia detur, vix sperandum est.

De Ulma pridem nihil habemus explorati. Illud de Hungaris utroversum cadat, multum refert. Itaque siquid intelligetur, doceri gaudebo.

De literis tuti itineris pro Batavorum legatis¹¹ puto cessurum Genettio¹² cardinalem Hispanum¹³.

Ut Hamburgi cum Anglis foedus aliquod fiat, quamdiu illi ultra Lutetiana pacta¹⁴ nihil offerunt, difficile erit. Poterit forte cum Palatino, qui jam in causam descendere incipit, aliquid confici.

Batavorum bellum ejus est generis, ut pace finiri vix possit. Per inducias suspendi iisque, ut apud Helvetios evenit, producte¹⁵ saepius obliterari potest, si modo id ipsorum rebus convenit, quod multas inspectiones recipit. Caeterum video tecum eos perstare in fugiendis consiliis, quibus cum Germanis commercia ipsorum interire possint aut imminui. Ita ingenium est ejus gentis, in qua plurimum valet Mercurii ratio¹⁶.

1 Zij waren nog niet aangewezen.

2 Zij zijn nooit aangekomen.

3 De Zweedse gezanten waren, voorzover mij bekend, nog niet aangewezen. Voor de namen van de Franse gezanten zie men no. 3407, p. 7 n. 11.

4 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

5 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

6 Amurath IV, sultan der Ottomanen.

7 Ṣafī I († 1642), behorende tot de dynastie der Safawiden.

8 Het verdrag van Wismar, gesloten op 30 maart 1636, dat na veel moeite door Zweden eerst in 1638 werd geratificeerd.

9 Ontbreekt.

10 Philipp Moritz, graaf van Hanau-Münzenberg.

11 Deze waren, voorzover mij bekend, nog niet aangewezen.

12 Martio kardinaal Ginetti, pauselijk legaat in Keulen.

13 De kardinaal-infant don Fernando.

14 Zie no. 3404, p. 4 n. 6.

15 De uitgave der Epist. geeft ‘productu’.

16 De uitgave der Epist. heeft abusievelijk ‘natio’.

[p. 240]

Dunquercani quin insidientur alicui Galliae portui, dubitandum non est; quo magis laborandum et¹ Gallis, ut ab ista tam noxia hominum colluvie mare purgetur. Neque res esset difficilis, si et mari Batavi et terra Galli id agerent. Sed et saevior² principis Arausionensis³ valetudo et Batavorum cunctatio incommode his temporibus intervenit.

Pecuniam Batavis non superfluere satis credo. Sed id, quod Suedis aut dant aut promittunt, pro exiguo duci debet, si comparetur cum eo onerum incremento, quod sensuri sunt Batavi, si semel Suedi se bello subduxerint.

Brasilianum illud certamen illum in modum componi debuisse semper sum arbitratus, et nunc factum gaudeo, ut et de Meppa.

Multum etiam juvabit me scire, quae feret Wolfius⁴. Nam quin Hassica societatem Galliae simul Suediaeque rebus Vinariensis tam bene procedentibus tanto per utrunque regnum belli paratu praelatura sit iniquis cusis a Darmstadiensi⁵ conditionibus, neque res ipsa nos sinit dubitare neque ii, qui hic res Hassicas agunt⁶.

Batavi nec quae trans Amasium tenent omissuri sunt neque exacturi, puto, ab aliis quod ipsi facere nolint. Est autem ea regio bellum in Germaniam parantibus opportuna, jam inde a Romanis temporibus.

Quo injecturae se sint Galassii⁷ copiae, quo Banerius⁸, brevi apparebit et inde lucis aliquid nobis erit ad futuri judicationes.

Et Saxo⁹ et Brandenburgicus¹⁰ et qui cum illis societatem Suedicam in hostilia mutarunt, satis poenarum ferent relicti suis consiliis et quod voluerunt servitio miserante nemine. Jubeamus eos¹¹ miseros esse libenter.

Palatini principes¹², ut audio, regem accedent eruntque tecto capite, cum eum alloquentur Angliae legati¹³, qui honos etiam ducibus ac paribus Galliae, tali tantum tempore, conceditur.

Forbeschius¹⁴, Poloni¹⁵ nuntius Viennam se confert.

Opto tibi ac tuis valetudinem aliaque cuncta prospera.

Excellentiae Tuae singulari studio addictissimus
H. Grotius.

1 De uitgave der Epist. geeft ‘etiam’.

2 De uitgave der Epist. geeft ‘sequior’.

3 Frederik Hendrik.

4 Hermann Wolff.

5 Georg II, landgraaf van Hessen-Darmstadt.

6 Winandt von Polhelm en de Hessische hofmaarschalk Hans Heinrich von Günterroth.

7 Matthias, graaf Gallas, keizerlijk bevelhebber.

8 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

9 Johann Georg I, keurvorst van Saksen.

10 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

11 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘illos’.

12 Moritz en Eduard van de Palts.

13 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

14 William Forbes, secretaris van de koning van Polen.

15 Wladislas VII (VI).

Lutetiae, 20/30 Aprilis MDCXXXVIII, et maneo Illustrissime Domine,

[p. 241]

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.