Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3429. 1638 januari 23. Aan L. Camerarius³.

Illustrissime Domine,

Ternas sub idem fere tempus abs te literas gratissimas omnes accipio scriptas 28 Xbris, V et XI Ianuarii⁴.

Dn. Rodium⁵ nondum vidi; si videro, amicum me sentiet et suo merito et tua, quam facio maximi, commendatione. Illustrissimis principibus Palatinis non deerunt quaecunque a me proficisci possunt obsequia, ut qui domui ipsorum optime velim maximoque cum dolore videam ad ejus restitutionem in fortunam meliorem tam tardos fieri gradus.

Incipiam respondere a postremis Homerico ordine.

De Usedomia, de Wolgasti arce quid in re sit, scire aveo eo magis, quod literas ab Hamburgo non habeo serius scriptas 8/18 Xbris. In hac autem de pace ac bello consultatione, quaecunque eveniunt, momentum ingens habent scirique singula et quidem quam celerrime, praeterquam quod de sollicitudine saepe⁶ aliquid demit, usum insuper habet.

Non mirabor, si in conventu ordinum Suediae multorum animi conspectu patriae, quae a viris exhauritur, pecunias autem, quantis bellum ex hostili solo in nostra perductum indiget neque a se habet satis magnas neque a sociis accipit, vertant se ad exuenda arma pro illis suscepta, qui quasi deseruisse parum esset, ultro etiam nos oppugnant.

Dantiscani vulgantes quod fecit adversus Polonicas naves rex Daniae⁷ se

3 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 112. Gedrukt Epist., p. 396. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

4 Ontbreekt.

5 Johann Rodt.

6 Het woord ‘saepe’ ontbreekt in de copie te Uppsala.

7 Christiaan IV.

[p. 48]

non modo non suscitantibus, sed ne gnaris quidem factum aegre fidem inveniunt. Displicet omnibus id vectigal; et signo jam ad id prohibendum dato multi se alii, ut fit, aggregabunt. Nobis dolere non debet, quod rex, qui spes suas in Suediam distulit tantum, hostes reperit foris et male parentes domi.

Novae militiae institutum a domus Austriacae consiliis ortum credo, ut sub religionis nomine, quo multi inescantur, instrumenta suppetant ad retinendum in familia regnum ejusque vim intendendam. Voces ambiguae successorum et infidelium pro successu interpretationes accipient.

Verum est, quod dicis, controversiam de conceptione in peccato originario aut absque eo Sanctae Virginis definitam non esse Romae, Sed indicto veteri sententiae silentio nova in authoribus¹ triumphat.

Quo loco struatur nova illa Wladislai² munitio, nondum intellexi. Sed in pactis induciarum tria video esse, quae si pertendat rex Poloniae, ad rumpendas pervenire possint, vectigalia ut redigantur³ in eum modum, quo ante bellum fuere, Prussiae ducali ejusque civitatibus sua jura privilegiaque ut maneant, et ne ex redditis locis hostile quid Suedis inferatur caventibus de eo Prussiae regalis civitatibus. Spero apud Batavos eam fore reipublicae praesidum et vigilantiam et potestatem, ut ne inde Polonus naves accipiat ipsis non minus quam Suedis incommodaturas. Sed profecto, ut mones, saepe rumpit leges lucri amor, et ut Euripides dixit:

Ἀϰόλαστος ὄχλος, ναυτιϰή τ᾽ ἀναϱχία
Κϱείσσων πυϱὸς, ϰαϰὸς δ᾽ ὁ μή τι δϱῶν ϰαϰόν⁴.

Sicut Polonus ab imperatoris⁵ aula, ita imperator ipse ab Hispanis consilia accipit pleraque. Hos autem omnes valde ignorant Batavi, si non vident, omnes eorum molitiones ad ipsorum Batavorum pernitiem partim directe partim per aliorum latus tendere.

Hassiae rebus metuo multum: et Hanoviae quod coepit agere Ramsaeus⁶, calidum satis est magnaque cum cura tuendum.

Angli utinam vel in arcano res Palatinas sublevent. Motu ipso augetur calor et ex simultate bellum fit. Sed urgent illi ut fedus Lutetianum⁷ perficiatur eaque de re agendi in rube Hamburgi mandata jam habere Wyckium⁸ Averiumque⁹ intelligo. Si serio id agitur, posset id negotium forte eodem pertractari tempore quo alterum de pactis Wismariensibus¹⁰.

Batavi, quod caesarianos quam longissime possunt a se submovent, faciunt prudenter; sed an id agendo pacis jura cum Germania servare semper possint, videbimus.

1 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘ambonibus’.

2 Wladislas VII (IV) van Polen.

3 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘rediguntur’.

4 Euripides, Hecuba 607-608.

5 Ferdinand III.

6 James (Jacob) Ramsay, gouverneur van Hanau.

7 Tussen Engeland en Frankrijk werd over een verdrag onderhandeld, zie VIII, p. 426 n. 4.

8 Henry de Vic.

9 Joseph Averie.

10 Het verdrag van Wismar, gesloten op 30 maart 1636.

[p. 49]

Leodienses ne deprimantur, ad Gallorum pariter Batavorumque spectat curam.

Duci Bernhardo¹ rixarum non parum cum Gallis fuit. Nunc a Feuquerio², qui ei adfuit, magnas res in ver exspectare jubetur.

Argentoratensibus intelligimus arctos commeatus fieri, ut sic cogantur facere imperata. Si vis major immineat, dux Bernhardus se promittit volentibus vindicem.

In Italia Hispanus³ vires suas auget Rhaetosque partim spe partim pecuniis lactat.

Sirmundus⁴ eruditus est et nisi spiritu Societatis afflaretur, haud malus. Quod autem ista Societas miris artibus res suas promovens in possessione maneat⁵ regiae exomologoseos, id signum est formidinis eorum, qui apud regem⁶ plurimum possunt. Soli illos homines non metuunt, qui semel in perpetuum eos exclusere, Veneti.

D. Vosbergius⁷, si comparentur onera detracta cum pecunia paululum imminuta, tantundem obtinuit, quantum in pactis erat Charnassaeanis⁸.

D. Crusius⁹ optimus studiis animum corpusque parat in egregios patriae usus suaeque domus et consanguineorum affiniumque gloriam.

Probo quae Stetini acta sunt ad sanciendam disciplinam. Et Lilii Sparrii¹⁰ virtus ostendit nullis adversis frangi Suedorum animos.

Smalzius¹¹ Hamburgi exspectabatur, cum inde postremas accepi literas. Scripsit ipse ad me XXV Novembris veteris calendarii¹² de implendis Wismariensibus pactis spem praebens optimam.

Oblata a Tauroschythis auxilia etiam apud hostes prodesse nobis poterunt hostemque monere, ne experiri velit quousque procedere possint pacem aequam desperantium consilia.

Veneti inclinatis ad Hispanum Italiae rebus nihil non faciunt, quo ejus imperatorisque aut amicitiam parent aut fugiant inimicitiam. Et forte si ad pacem itur, melius ea res sine parario procedet.

De duce Neoburgico¹³ quae scribis tenebo memoria neque uti, si erit occasio, desinam.

Galli Palatinorum principum¹⁴ negotium ita cordi sibi esse ostendent, si praeeant Angli, quos ea res ob religionis sanguinisque consortium, propius spectat.

Principis Arausionensis¹⁵ melior valetudo et Dunquercam¹⁶ non quantum

1 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

2 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

3 Philips IV.

4 Jacques Sirmond. Hij was de biechtvader van Lodewijk XIII geworden.

5 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘manet’.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 Caspar van Vosbergen.

8 Het verdrag dat Charnacé op 6 september 1636 te Den Haag gesloten had.

9 Johan Jespersson Kruus.

10 Joen Lilliesparre, gouverneur van Wismar.

11 Peter Abel Schmalz.

12 Ontbreekt.

13 Wolfgang Wilhelm, hertog van Neuburg en Jülich-Berg.

14 Moritz (1621-1654) en Eduard (1625-1663), broers van Karl Ludwig van de Palts.

15 Frederik Hendrik.

16 De uitgave der Epist. geeft de lezing: ‘Dunquercae’.

[p. 50]

metuebatur militis illatum, sperare nos faciunt etiam illis in locis non inutile ver abiturum, quod Galli ardentissime expetunt.

D. Ioachimio¹ cuncta ut bene procedant etiam ipsius causa opto, quem feci semper magni faciamque. Angli si harengas piscari ipsi volent, magis rem licitam fecerint quam sibi utilem. Nam quaestus ille satis tenuis sola parsimonia defenditur, cui non aeque Anglos ut Batavos assuefeceris.

Palatini principes urbem hanc iniere comitantibus eos, qui obviam ipsis praecesserant Anglorum legatis².

Regina³ hic praegnantem se credit indiciis adhuc parum certis. Dat tamen ea res apud populum haud elinguem sermonibus materiam.

Opto, Illustrissime Domine, tibi tuisque omnibus prospera cuncta.

Excellentiae Tuae addictissimus ejusque singulari studio observantissimus

H. Grotius.

1 Albert Joachimi, heer van Hoedekenskerke, Staats ordinarius gezant in Engeland.

2 John Scudamore en Robert Sidney, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

3 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

Lutetiae, 13/23 Ianuarii 1638⁴.

4 Het jaartal ontbreekt in de copie te Uppsala.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.