Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3389. 1637 december 19. Aan A. Oxenstierna¹⁰.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Abiit hinc ad ducem Vinariensem¹¹ Betzius¹² impetrato permissu exportandae ad ipsum e Gallia pecuniae ad C millia francorum. Ad Longavillanum¹³ quod mittitur militis, haud multum est nec quicquam hac hieme, ut Betzius censet, agetur dilatis in ver consiliis ac paratu.

At duci Lotharingo¹⁴ auxilia advenere, a Piccolominio¹⁵ equites M CC, a Savellio¹⁶ sive Waertio¹⁷ peditum cohortes sive regimenta quinque.

E castris Vinariensibus literae mensis hujus, ut hic numerus initur, principio scriptae nos docent eorum, quae ad Rhenum facta fuerant, castellorum id manere,

10 Gedrukt Epist., 386; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 427. Ged. vertaald in Brandt-Cattenb., Leven II, p. 124.

11 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

12 Friedrich Betz.

13 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

14 Karel IV, hertog van Lotharingen.

15 Ottavio d'Arragona, hertog van Amalfi, prins van Piccolomini.

16 Federigo Savelli, hertog van Poggio Nativo.

17 Johan van Werth, ruiteroverste in het leger van Ferdinand III.

[p. 799]

quod maximum est: Basileae locisque aliis nonnihil militis duci conscribi. Vicinis in locis multos esse de pace sermones, quam conficere laboret papa¹.

D. Mullerus² metuit, ut subsistere possit in istis hybernis dux Vinariensis. Betzius duos adhuc menses ibi maneri posse arbitrabatur. Helvetios idem dicebat nihil ultra contra ducem Vinariensem movere.

Legati Angliae³ volunt nos credere regem suum⁴ jam plane ad arma ferri si socios reperiat. Dixi ei quae Tua Sublimitas regni Suedici nomine obtulerit Anglis, sive suo nomine bellum indicere cuperent sive nostras bellantium vires suis firmare auxiliis. Si quid ad ea respondere quam antehac vellent explicatius, audiendi mandata habere tam D. Camerarium⁵ quam D. Salvium⁶.

Quis futurus sit exitus novae super pactis Wismariensibus⁷ controversiae, et ipsi et, ut ex Heufdii⁸ sermonibus disco, Galli avide exspectant non sine formidine, ne inter has moras pax aliqua cudatur, de qua agere Bannerium⁹ putant.

In Scotia episcopi nimis calide promoventes ritus Anglicanos populum pridem aliis innutritum institutis ad Genevense exemplar conformatis et e nobilitate nonnullos commoverant. Sed audio regis prudentia ac moderatione effectum, ne quid gravius suboriretur.

Combaletta¹⁰, cardinalis¹¹ propinqua, effecit, ut quem emit ipsa principatum Eguillonensem, is, quam olim habuit, dignitatem pariae, ut hic loqui mos est, reciperet: quo nomine ipsa apud reginam¹² sedendi jus consecuta, Longavillani ducis jam vidui matrimonio aulae rumoribus destinatur.

Cosinius¹³, regi¹⁴ a confessionibus, regis primum excidit gratia, quod ex Fayetta¹⁵ rex intellexisset ipsam se ejus consilio subduxisse ab aula. Cardinalis autem Riceliacus hominem in regis animo labefactatum facile de eo, quem tenebat, loco depulit non eam ob causam, ob quam rex ei irascebatur, sed quod religionem idem homo regis injecisset animo de foedere cum Batavis. Aliorum enim principum rebelles, quales ipse Batavos habebat, non esse regum armis adjuvandos ut probaret, argumenta quaedam diversis e libris collegerat, quae perscripta in conclavi ipsius inventa sunt. In publicum non haec res proficiet, quando constitutum cardinali est regis conscientiam in potestate jesuitarum relinquere.

In Italia nihil fit. Turcica et Rhaetica D. Marinus¹⁶ perscribit. Die 28 Novem-

1 Urbanus VIII.

2 Georg Müller, secretaris en Zweedse hofraad.

3 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

4 Karel I van Engeland.

5 Ludwig Camerarius, Zweeds gezant in Den Haag.

6 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant in Duitsland, residerend in Hamburg.

7 Het verdrag van Wismar tussen Zweden en Frankrijk was gesloten op 30 maart 1636, maar de Zweden hielden de ratificatie ervan op tot het najaar 1637.

8 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

9 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

10 Marie Madeleine de Vignerot, dame de Combalet.

11 De Richelieu.

12 Anna van Oostenrijk.

13 Nicolas Caussin.

14 Lodewijk XIII van Frankrijk.

15 Louise-Angélique Motier de La Fayette.

16 Charles Marin(i), Zweeds nieuwsagent betreffende Zwitserland en naburige landen.

[p. 800]

bris Christina¹, Sabaudi vidua, ut filii sui Francisci Hyacinthi tutelam ex jure communi, moribus Sabaudicis et mariti voluntate sibi vindicans edictum² editit, quo vasallos, oppida et universitates Sabaudiae et cohaerentium terrarum ad fidem sibi obligandam vocat.

In agro Luxenburgico ad Noaumaeum vicum turma quaedam Hispanorum a Gallis castello Reginaldi egressis magna ex parte concisa est die quinto mensis hujus. Charnassaeana cum Batavis pacta³ in annum prorogari arbitror debitasque pecunias reipsa persolvi.

Metus hic a seditione concitoribus maxime monachis in causa est, cur et suburbia et suburbanus ager multo insideatur milite. Pater Iosephus⁴ Cenomannorum episcopatum accepit tanto jam speratae purpurae propior. Comitatenses Burgundi Channitam oppidum recepere et Molbergam caesariani⁵.

Vienna remissos intelligimus magni chani⁶ legatum⁷ et a Turca nuntium⁸; datum Mutinensi duci⁹ investituram et reginae Poloniae¹⁰ baronatum Wittinganum in Bohemia; ducem Wirtembergicum¹¹ ivisse Sturgardum dato in imperatoris¹² potestatem Hohentwyla et exutum bonorum parte, quam aliis elargitus est imperator; comitem Hanoviensem¹³ ut ad pacem veniat, remittere jus in monasterium Solitariense; pacem Pragensem¹⁴ acceptam ab Hassia inferiore.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, cuncta det reginae¹⁵, regno Tuaeque Sublimitati prospera.

Lutetiae, 9/19 Decembris 1637.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Christine, weduwe van Vittorio Amedeo.

2 Dit edict dd. 28 november 1637 staat afgedrukt in de Gazette de France, no. 194, p. 785 dd. 18 december 1637.

3 Grotius doelt hier op de missie van Caspar van Vosbergen die op 2 december in Parijs was aangekomen. Vosbergen moest bij de Franse regering aandringen op een goede naleving van het verdrag, dat op 6 september 1636 door Charnacé gesloten was.

4 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-, de bekende gunsteling van De Richelieu.

5 De troepen van Ferdinand III.

6 Behadir-Ghiraï.

7 Karagoez.

8 Niet geïdentificeerd.

9 François d'Este, hertog van Modena.

10 Cecilia Renata.

11 Eberhard III, hertog van Würtemberg.

12 Ferdinand III.

13 Philipp Moritz, graaf van Hanau-Münzenberg.

14 De vrede van Praag, gesloten op 30 mei 1635 tussen keizer Ferdinand II en Johann Georg, keurvorst van Saksen; vgl. V, p. 292 n. 1.

15 Christina van Zweden.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.